نخستین همایش ملی «الی‌الحبیب» با حضور ۳۰۰ مداح شاخص و جوان کشور و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی طی دو روز در مجتمع مهدی یاوران قم برگزار می‌شود.
منصور ارضی مداح اهل بیت(ع) در این همایش به عنوان یکی از سخنرانان با تاکید بر اینکه ما قبل از ستایشگر بودن، باید احیاگر باشیم، عنوان کرد: برای اینکه بتوانیم احیا کنیم در مرحله نخست باید خود را احیا کنیم، احیای خود افضل بر احیای جامعه است، چرا که اگر فسادی در یک فرد ایجاد شود جامعه را هم تباه می‌کند.
وی با بیان اینکه همیشه حرف زیاد است اما عمل کم است، عنوان کرد: ما باید تلاش کنیم تا آنچه که می‌شنویم را در زندگی خود پیاده کنیم و به حرف‌ها عمل کنیم.
این پیرغلام اهل بیت(ع) اضافه کرد: حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) با آن همه علم، اعتقاد و عمل خود را به استاد و امام خود عرضه می‌کرد و این سیره رفتاری، الگویی برای ما است.
وی با اشاره به اینکه یکی از ایرادهای مداحان فاصله گرفتن از روحانیون هیأت است، مطرح کرد: اختلاف در نظر، تفکر و رفتار همیشه بوده و خواهد بود، اما موضوع مهم این است که این اختلاف‌ها به فاصله تبدیل نشود.
ارضی از ورود برخی از سبک‌های نادرست به عرصه مداحی یاد کرد و گفت: امروز در برابر دشمنان عجیبی قرار گرفته‌ایم و باید سواد خود را بیشتر کنیم.
وی به برخی از آثار گریه اشاره کرد و ادامه داد: قبل از مداحی کردن باید خود گریه‌کن خوبی باشیم تا بتوانیم حرفی بزنیم که به قلب مخاطب نفوذ کند.
این پیرغلام اهل بیت(ع) با بیان اینکه مداح نباید نسبت به آشفتگی‌ها و مشکلات ساکت باشد، عنوان کرد: باید نسبت به مسئولان مطالبه‌گر باشیم و برای رفع مشکل تلاش کنیم؛ اگر ما نسبت به تعطیلی هیأت خود ساکت باشیم و حرفی نزنیم باید در آینده نسبت به امانتی که به ما سپرده شده است، پاسخگو باشیم.
وی با تاکید بر اینکه مجلس و حرم امام حسین(ع) شفاخانه است، مطرح کرد: رعایت نکات بهداشتی لازم است و ما در مجالس خود به‌خوبی این نکات را رعایت می‌کنیم، اما همانطور که مردم به دوای پزشکان نیاز دارند به دوای معنوی هم نیازمند هستند.
اکتفا به مجالس مجازی کار اشتباهی است
ارضی اکتفا به برگزاری مجالس مجازی را کار اشتباهی دانست و گفت: تاثیری که مخاطب در مجلس هیأت می‌پذیرد، هیچگاه با تاثیری که فضای مجازی به دنبال دارد برابر نیست.
وی ادامه داد: زمانی که برخی در سنگرها و جبهه‌ها برای دفاع از این نظام همه داشته‌های خود را به میدان آوردند، برخی دیگر در خارج از کشور به دنبال اهداف شخصی خود بودند و امروز به میدان آمده و با ادعای دغدغه‌مندی، بدون توجه به خون امثال شهید فخری‌زاده به دنبال اهداف شخصی خود هستند.
ارضی با تاکید بر اینکه زیارت عاشورا باید در جامعه عملیاتی شود، عنوان کرد: ما هنوز نتوانسته‌ایم مفهوم و آموزه‌های این زیارت عرفانی را در جامعه پیاده کنیم.
وی با بیان اینکه مداح باید با دعا، نماز شب و سحر آشنا باشد، مطرح کرد: اینکه برخی در شهرها مجلس دعا ندارند درد بزرگی است ما حتی با ۱۰ نفر هم که شده است باید مجالس دعا را در منطقه خود برپا کنیم.
تلاش برای شهرت، مداح را از نتیجه دور می‌کند
سردار صادق آهنگران مداح اهل بیت(ع) با تاکید بر اینکه ما در هر شرایطی باید به دنبال تبعیت از رهبر معظم انقلاب اسلامی باشیم، اظهار کرد: ایران اسلامی به برکت هدایت‌ها و رهبری‌های ایشان توانسته تا به امروز در سطح جهانی مقابل زورگویان عالم ایستادگی کند.
وی با تاکید بر اینکه پرداختن به مسائل مالی در مسیر مداحی برای اهل‌بیت(ع) چیزی جز خسران و ضرر به دنبال نخواهد داشت، اضافه کرد: هدف اصلی در این درگاه باید خدمت به اهل‌بیت(ع) باشد و اگر مسائلی همانند شهرت هدف قرار گیرد ما از نتیجه دور می‌کند.
این یادگار هشت سال دفاع مقدس با بیان خاطراتی از همراهی‌های خود با شهید قاسم سلیمانی در سوریه و بر سر بالین شهدای مدافع حرم خاطرنشان کرد: این شخصیت دو ویژگی مهم داشت که نخستین ویژگی کثیرالبکاء بودن و دومین آن داشتن روحیه شهادت طلبی بود.
وی با اشاره به اینکه امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی بر لزوم تقویت روحیه حماسی در اشعار و مداحی‌ها تاکید ویژه داشته‌اند، گفت: امروزه سطح مداحی حماسه‌خوان‌ها بسیار بالاتر رفته و اشعار و سبک‌ها پر شورتر شده است.
آهنگران بر لزوم بهره‌مندی از ظرفیت اساتید و احترام به پیشکسوتان تاکید کرد و گفت: برخی از آموزه‌های فنی و تخصصی را فقط با زانو زدن در مکتب استاد می‌توان فرا گرفت.
وی با تاکید بر اینکه مداحان باید به دنبال بهره‌مندی از ظرفیت روحانیون انقلابی باشند، عنوان کرد: معیارها و ارزش‌های انقلابی‌گری باید در صحنه عمل مورد توجه قرار گیرد و توسط مداحان ترویج شود.
این مداح اهل بیت(ع) با بیان اینکه مداحان در مجالس هیأت برای استفاده از ذکر امام حسین(ع) باید دقت لازم را داشته باشند، مطرح کرد: ادب و احترام این واژه باید حفظ شود.
هیأت انقلابی، هیأت امام زمان(عج) پسند و مطلوب اهل‌بیت(ع) است
رحیم آبفروش، جانشین دبیر جامعه ایمانی مشعر نیز در این همایش با بیان اینکه مشعر از ابتدای آغاز فعالیت خود به دنبال حمایت از هیچ جریانی نبوده است، اظهار کرد: این مجموعه همیشه امر رهبر معظم انقلاب اسلامی را مورد نظر قرار داده و برای حرکت در مسیر رهبری تلاش کرده است.
وی اضافه کرد: در تاریخ دوم اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۲ که با همراهی اصلی‌ترین سرشاخه‌های جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی با رهبر معظم انقلاب دیدار داشتیم دروس بزرگی را فرا گرفتیم که مهم‌ترین آن نداشتن رویکرد سیاسی خاص به ویژه در زمان انتخابات است.
آبفروش با بیان اینکه انقلابی‌گری به معنای خط‌کشی کردن ناشیانه نیست، عنوان کرد: منظور ما از هیأت انقلابی، هیأت یک شخصیت خاص نیست بلکه ما از یک قلّه و آرمان حرف می‌زنیم که باید به سمت آن برویم که آن هم هیأت امام زمان(عج) پسند و مطلوب اهل‌بیت(ع) است.
وی با تأکید بر اینکه نزاع حق و باطل را نباید به دعواهای کوتاه‌بینانه تبدیل کرد، ادامه داد: منظور از انقلابی بودن یک هیأت، یاد کردن از شلمچه و طلاییه، برهنه نشدن و دعا کردن برای رهبری نیست بلکه انقلابی بودن تعاریف و معیارهای والاتری دارد.
آبفروش با اشاره به اینکه طی ۹ سال گذشته ۱۸ بسته محتوایی را برای تقویت و منسجم‌سازی حرکت ذاکران هیأت تهیه و در استان‌های مختلف توزیع کردیم، عنوان کرد: در همایش‌های مختلفی که با حضور مدیران، شاعران، مداحان و سخنرانان هیأت‌های مذهبی برگزار کردیم به دنبال این بوده‌ایم تا بتوانیم معیارها و شاخص‌های هیأت انقلابی را تشریح و به سمت رسیدن به آن‌ها حرکت کنیم.
جانشین دبیر جامعه ایمانی مشعر خاطرنشان کرد: با بهره‌مندی از ظرفیت شاعران و سبک‌سازان مطرح کشور خلاء موجود در حوزه شعر و سبک را پر و محتواهای تولیدی فاخر را در کم‌ترین زمان ممکن میان مداحان کشور توزیع کردیم.
وی تصریح کرد: ما یقین داریم که مستضعفان عالم، پادشاهان زمین هستند اما در این مسیر باید همدلی و وحدت مورد نظر رقم زده شود و ایران اسلامی تا به امروز در راستای هم‌افزایی مستضعفان جهان گام‌های مطلوبی برداشته است.
بزرگ‌ترین قدرت نرم ایران وحدت ستایشگران و هیأت‌های مذهبی است
آبفروش، وحدت ستایشگران و منسجم‌سازی هیأت‌های مذهبی را بزرگ‌ترین قدرت جمهوری اسلامی ایران در جنگ نرم دانست و گفت: رسیدن به این قدرت، کاری دستگاهی و دولتی نیست بلکه باید توسط هیأتی‌ها و مردم رقم زده شود؛ اجتماع ایمانی مهم‌ترین هدف است و در این مسیر باید از اهداف دیگر چشم‌‌پوشی کرد.
وی از فعال شدن هیأت‌های مذهبی در عرصه خدمات اجتماعی یاد کرد و گفت: بخش کوچکی از توانایی‌های هیأت‌های مذهبی در جریان خدمات اجتماعی به نمایش گذاشته شد و برای ما اثبات شد که اگر ظرفیت‌های نهفته در هیأت فعال‌سازی شود بسیاری از مشکلات رفع خواهد شد.
بسیاری از موسیقی‌های هیأت در تراز دین نیست
اکبر شیخی یکی از پژوهشگران حوزه موسیقی نیز در این همایش طی سخنانی با موضوع «جایگاه موسیقی در نوحه» اظهار کرد: هر چند برخی در این دنیا خیلی عزیز باشد اما برای روز قیامت در پرونده آن‌ها جنایت قتل به ثبت رسیده است چرا که تفکیری‌ها با استفاده از مداحی‌های این افراد، ترورهای بسیاری را رقم زده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه صدا و سیما نیز درگیر موسیقی مضر است، اضافه کرد: موسیقی غرب همانند یک ابر سیاه کل کشور را گرفته است و متأسفانه مداحان هم از این موضوع استثناء نیستند و حتی برخی متوجه آنچه که استفاده می‌کنند هم نمی‌شوند.
شیخی از آسیب‌هایی که موسیقی غربی در کشور به دنبال داشته، یاد کرد و گفت: بسیاری از موسیقی‌هایی که امروز در هیأت اجرا می‌شود در تراز دین مبین اسلام نیست و در این حوزه ما نیازمند یک بازنگری مبنایی، علمی و عملی جدی هستیم.
این شاعر مکتب اهل‌بیت(ع) ادامه داد: جوانان و نوجوانان به میزانی وارد قالب امروزی موسیقی هیأت شده‌اند که وقتی می‌خواهیم موسیقی ناب هیأت را به آن‌ها ارائه دهیم آن را بسیار سخت می‌پذیرند.
وی از وجود چارچوب مشخص برای خواندن در هیأت یاد کرد و ادامه داد: ما موضوعی به‌عنوان داد زدن در خواندن نداریم و فقط بالا بردن موج صدا مطرح است اما متأسفانه برخی از مداحان در هیأت داد می‌زنند هیچ بویی از موج نبرده‌اند، درحالی‌که یک خواننده باید بتواند موج صدای خود را ارتقا دهد و در اوج هم اقتدار داشته باشد.
شیخی با بیان اینکه خواننده در هنگام خواندن و شاعر در هنگام سرودن شعر باید به نکات ریز بسیاری توجه داشته باشد، عنوان کرد: اگر یک شعر و مداحی با جزییات مورد بررسی قرار گیرد و به صورت مبنایی به آن پرداخته شود برای مخاطب دلنشین خواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه در حوزه تهیه محتوا نباید نگاه‌های سلیقه‌ای و محدود داشته باشیم، خاطرنشان کرد: حضرت زهرا(س) نباید در یک محتوا محدود به یک مذهب شود چرا که ایشان مقابل کفر و برای همه مذاهب و ادیان‌هاست.
این پژوهشگر حوزه موسیقی نغمه را همانند شعر با اهمیت دانست و تصریح کرد: ما باید نغمه و موسیقی را نیز همانند شعر مورد توجه قرار دهیم تا همگان با نغمه و موسیقی آشنا شوند و فرق میان درست و نادرست را بفهمند.
ابزار «فریاد» در مداحی هیچ جایگاهی ندارد
وی با بیان اینکه برخی هیأت‌ها موسیقی را هدف خود قرار می‌دهد اما باز هم به شیوه مطلوب به موسیقی اصیل و مورد نیاز هیأت نمی‌پردازند، مطرح کرد: غربی‌ها مقابل حکومت‌های ستمکار از ابزار «فریاد» برای موسیقی خود استفاده می‌کنند اما این ابزار در مکتب و مجلس امام حسین(ع) نباید هیچ جایگاهی داشته باشد.
شیخی از وجود غنی‌ترین موسیقی‌های جهان در ایران یاد کرد و گفت: در هر خطه‌ای از این کشور یک گنیجه از موسیقی وجود دارد که باید از این گنجینه‌ها بهره‌مند شویم، موسیقی از نغمه و ضرب تشکیل شده به همین علت هم قابل بررسی و برداشت‌ها و ارائه‌های جدید است.
وی از موسیقی به‌عنوان یکی از میراث غارت شده از هیأتی‌ها، مذهبی‌ها، دعا و قرآن نام برد و ادامه داد: این موسیقی را نجس کرده و جنس دیگری به ما تحویل داده‌اند و ما اکنون باید موسیقی غربی را تطهیر و بعد در هیأت از آن استفاده کنیم.
مداح الگو چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟
سید مهدی حسینی شاعر آئینی نیز در این همایش طی سخنانی با موضوع «تعامل مداح و شاعر» اظهار کرد: نخستین موضوع مورد نظر در حوزه مداحی و شاعری هدف است چرا که اگر به دنبال هدف اصلی که رضای اهل‌بیت(ع) است نرویم با وجود اینکه مخاطب هم داشته باشیم اما به بیراهه رفته‌ایم.
وی روش را دوم موضوع مهم برای شاعر و مداح دانست و اضافه کرد: باید از خودمان سئوال کنیم که برای رسیدن به هدف از چه ابزار و روشی استفاده می‌کنیم، گاهی این ابزار و روش با وجود اینکه فکر می‌کنیم نتیجه زودبازده دارد اما در حقیقت ما را از نتیجه دور می‌کند.
این پژوهشگر عرصه هیأت با بیان اینکه هیأت، مداحی و شعر به‌عنوان یک امانت به ما سپرده شده است، گفت: اگر اکو را از برخی بگیرند و بازه سبک‌ها را برای آن‌ها محدود کنند، میزان هنر آن‌ها مشخص می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه نسل جوان امروز در حوزه مداحی نیازمند یک الگوی موفق است، عنوان کرد: متأسفانه امروز افراد زیادی نداریم که بتوانیم از آن‌ها به‌عنوان الگو برای نسل جدید نام ببریم چرا که هنوز از نظر مبنایی و فنی در جامعه مداحی با مشکل روبرو هستیم و تمرکز مداحان بر روی شگردها و فنون مداحی نیست.
حسینی خاطرنشان کرد: افرادی که تریبون دارند باید از افراد دیگری بخواهند که خواندن‌های او را نقد کنند اینکه اجازه نقد کردن خود را به هیچ کسی نمی‌دهیم فقط نشان از غرور و تکبر ما است.
وی کپی‌برداری کردن از دیگران را نشان از تنبلی دانست و گفت: اگر ما نتوانیم جایگاه شعر را به درستی بشناسیم نمی‌توانیم روضه‌خوان و مقتل‌خوان شویم و در حقیقت نمی‌توانیم امانتی که گذشتگان به ما رسانده‌اند را به درستی به نسل آینده منتقل کنیم.
این استاد مداحی با تاکید بر اینکه ما باید به دنبال استفاده از ظرفیت اساتید و پیشکسوتان باشیم، عنوان کرد: برخی از مباحث فقط با زانوزدن در محضر اساتیدی که سال‌هاست مداحی می‌کنند به دست می‌آید.
وی ادامه داد: مشاوره داشتن و مراجعه کردن به افراد متخصص نکته دیگری است که باید مورد توجه مداحان قرار گیرد، درست است که یک فرد نمی‌تواند در چندین عرصه به صورت تخصصی ورود کند اما می‌تواند برای ارائه یک محتوای قوی به چندین فرد متخصص برای دریافت مشاوره مراجعه کند. این فرد باید روحیه معلمی داشته باشد و نسبت به هیأت احساس دغدغه کند تا در جلسات هیأت حضور یابد و ایرادات ما را رفع کند.
وی با تاکید بر اینکه هدایای مداحان باید خرج مداحی شود، تصریح کرد: باید برای مشاوران خود هزینه کنیم چرا که برخی از مشاوره دادن‌ها نیازمند وقت و تخصص است، به‌عنوان نمونه مداح نیازمند مشاوره مقتل‌خوانی است که در مقتل دنبال نکات مورد نظر او بگیرد.
این استاد مداحی با بیان اینکه بنده در ۲۰ سالگی با شهامت تمام مداحی را کنار گذاشتم، گفت: ما باید تکلیف خود را با خود مشخص کنیم و به اعتراض‌های بعد از خواندن توجه کنیم تا به دنبال رفع ایرادات خود برویم.
وی مداحی خواندن در فضای استودیو را یک خطر دانست و گفت: اینکه ما به‌جای ضرب سینه از اهنگ استفاده می‌کنیم هدف و کاربرد مداحی ما را تغییر می‌دهد.
احساس بی‌نیازی از اساتید آفت بزرگی برای مداحی است
یکی دیگر از بخش‌های این همایش، برگزاری میزگردهای تخصصی با حضور مداحان و منبری‌ها بود. حجت‌الاسلام صادقی واعظ از سخنرانان مذهبی کشور در میزگرد بزرگداشت مرحوم حاج علی خورشیدی با بیان اینکه وقتی به تاریخ ستایشگری در درگاه معصومین(ع) نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که ستایشگران همیشه مورد توجه این بزرگواران بوده‌اند، اظهار کرد: هیچ شاعر و روضه‌خوانی نداریم که خدمت ائمه اطهار(ع) رسیده باشند اما از او در مورد سرودن از امام حسین(ع) سئوال نشده باشد.
وی اضافه کرد: امروز یکی از بزرگ‌ترین آفت‌های مداحی احساس بی‌نیازی از اساتید و پیشکسوتان است درحالی‌که ما برای موفقیت باید مقابل افرادی که یک عمر تجربه کسب کرده‌اند زانو زده و کسب تجربه کنیم؛ مداحی فقط مباحث فنی و تخصصی نیست و ما برخی از آموزه‌های مداحی را فقط می‌توانیم از زانو زدن در محضر استاد فرا بگیریم.
این سخنران مذهبی خاطرنشان کرد: عمری که صرف امام حسین(ع) شده باشد برای انسان باقی می‌ماند؛ اگر ما به دور از خواسته‌های دنیایی برای اهل‌بیت(ع) روضه‌خوانی کردیم آن روضه برای ما در دنیا و آخرت کاربرد خواهد داشت اما اگر در روضه به دنبال هدف دیگری باشیم به بیراهه رفته‌ایم.
وی ادامه داد: ما نسبت به پیرغلامان بی‌احترامی نمی‌کنیم اما توجه لازم را هم به این بزرگواران نداریم و این موضوع گلایه درست و پذیرفته شده است که مطرح می‌شود و باید رفع شود.
مداح هیچگاه نباید بدقولی کند
همچنین، فلاح از مداحان پیشکسوت استان قم در این میزگرد با بیان اینکه مداحان باید نسبت به وعده‌هایی که برای حضور در هیأت‌ها و مجالس عزاداری می‌دهند اهتمام جدی داشته باشند، عنوان کرد: یک مداح نه فقط باید خوش‌قول باشد و از بدقولی پرهیز کند بلکه قبل از آغاز زمان مداحی باید در مجلس حضور یافته و از سخنان سخنران هم بهره‌مند شود.
وی از اهدای هدایایی توسط ائمه اطهار(ع) به مداحان یاد کرد و افزود: تنها هدف مداح باید رضای معصومین(ع) باشد و در این صورت است که مداحی و روضه به دل مخاطب می‌نشیند و به عمق جان‌ها نفوذ می‌کند.
سید احمدرضا شمس از دیگر مداحان اهل‌بیت(ع) با تاکید بر اینکه ما باید از حرف به عمل برسیم، عنوان کرد: همایش‌ها و گردهمایی‌های مختلف در سطح کشور برگزار می‌شود اما بررسی خروجی این برنامه‌ها از اهمیت بسیاری برخودار است.
در پایان این همایش از سردار صادق آهنگران مداح جبهه‌های دفاع مقدس و خانواده مرحوم علی خورشیدی تقدیر شد.
