واکسن و واکسیناسیون کرونا یکی از مباحث مهم در این روزهاست و سوالات بسیاری پیرامون واکسیناسیون کرونا مطرح شده است.
تا کنون یک میلیون و ۷۱۳ هزار و ۶۴۸ نفر دوز اول واکسن کرونا و ۳۴۲ هزار و ۹۵۰ نفر نیز دوز دوم را تزریق کرده اند و مجموع واکسن‌های تزریق شده در کشور به دو میلیون و ۵۶ هزار و ۵۹۸ دوز رسید.
چند روز بعد از تزریق واکسن ایمن می‌شویم؟
سیدعلیرضا ناجی عضو کمیته ملی واکسن کووید ١٩ و رئیس مرکز تحقیقات و آزمایشگاه ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که چه زمانی دریافت کنندگان واکسن در برابر کرونا ایمن می‌شوند، به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان گفت: به طور کلی ٢١ روز بعد از تزریق دوز دوم بیشترین و بهترین عملکرد تمام واکسن‌ها را شاهد هستیم و ایمنی حداکثری این زمان حاصل می‌شود.
عضو کمیته ملی واکسن کووید ١٩ گفت: تاکنون محموله‌هایی از واکسن اسپوتنیک وی روسی، آسترازنکا کره جنوبی، سینوفارم چین و بهارات هند به ایران واردات شده است، البته واردات واکسن بهارات به دلیل مخالفت مسئولان هندی به کشور با مشکل مواجه شد.
میزان ایمنی زایی واکسن های وارداتی به ایران
ناجی درباره میزان ایمنی و اثربخشی واکسن‌های وارداتی به ایران علیه کووید ١٩گفت: واکسن بهارات نزدیک ۸۲ درصد و واکسن اسپوتنیک ٩٢ درصد ایمنی زایی دارد. در واکسن استرازنکا ایمنی زایی متغیر بوده و ایمنی زایی آن به طور متوسط بالای ٧۵ درصد است و به طور کلی این واکسن بین ۶٠ تا ٩٠ درصد ایمنی زایی دارد و بسته به دوز مصرفی و پروتکل آن میزان ایمنی زایی تغییر می‌کند و برای آنکه کفایت ایمنی زایی واکسن را بالا ببرند فاصله بین دوز اول تا دوم را افزایش داده و میزان دوز اول را کم کرده اند و میتوان بین ۴ تا ۱۲ هفته آینده بین تزریق دوز اول تا دوم فاصله ایجاد کرد و محققان به این نتیجه رسیده اند که هرچه فاصله بیشتر باشد ایمنی واکسن آسترازنکا بیشتر است.
وی ادامه داد: درباره واکسن سینو فارم آخرین مطالعه به صورت یک گزارش آمده و نشان داده است که این واکسن حدود ۷۴ درصد ایمنی زایی دارد و حتی بحث تزریق سه دوز واکسن برای ایمنی حداکثری مطرح شده است البته این گزارش یک مقاله علمی نیست و باید دانست که بیشترین مطالعه درباره این واکسن در امارات متحده عربی بوده است اما به هر حال مجوز مصرف اضطراری علیه کرونا را سازمان جهانی بهداشت صادر کرده است.
تا چند مدت علیه کرونا ایمن هستیم؟
عضو کمیته ملی واکسن کووید ١٩ درباره مدت زمان ایمنی زایی واکسن‌ها در برابر کرونا گفت: اینکه ایمنی واکسن تا چه مدت باقی می ماند مشخص نیست اما طبق گزارشاتی که از اسپوتنیک وی داشته‌ایم انتظار داریم که حداقل ۶ ماه تا یک سال آنتی بادی محافظت کننده در برابر کرونا در بدن وجود داشته باشد و ما باید هر ساله دوز بوستر را برای ایمنی زایی هر سال تکرار کنیم.
وی در پاسخ به این سوال که بعد از واکسن می‌توانند از ماسک استفاده نکرد؟ گفت: به طور کلی هدف اصلی واکسن جلوگیری از بیماری علامتدار است و اکثر واکسن ها از بروز بیماری متوسط شدید و مرگ و میر جلوگیری می کنند اما باید بدانیم کسی که واکسن می‌زند و تیتر آنتی بادی بالایی دارد ممکن است که با ویروس مواجهه داشته باشد و به بیماری مبتلا شود اما فردی که واکسن تزریق می کند بیماری را به شکل خفیف و بسیار خفیف خواهد گرفت اما به طور کلی کسانی که واکسن دریافت می‌کنند باید تا زمانی که جامعه به پوشش مناسبی از واکسیناسیون نرسیده است، از ماسک استفاده کنند.
بعد از تزریق واکسن میتوان ناقل کرونا بود؟
وی درباره اینکه افراد بعد از تزریق واکسن کرونا می‌توانند ناقل بیماری باشند؟ گفت: احتمال اینکه دریافت کنندگان واکسن حامل ویروس باشند و بتوانند بیماری را به دیگران منتقل کنند وجود دارد و باید توجه داشت که ما باید آزادسازی جامعه را بر اساس درصد پوشش واکسیناسیون انجام دهیم و هرچه درصد واکسیناسیون بیشتر شود خیالمان راحت تر می‌شود و میتوان آزادسازی را به تدریج انجام داد و به تدریج کمتر از ماسک استفاده کرد.
عضو کمیته ملی واکسن کووید ١٩ بیان کرد: به دلیل احتمال ناقل بودن افراد پس از تزریق واکسن متاکید داریم افرادی که واکسن تزریق کرده‌اند در ارتباط با سایر افرادی که واکسن نزده اند نکات ایمنی مانند فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک را رعایت کنند اما کسانی که واکسن زده اند در ارتباط با یکدیگر بدون محدودیت اجتماعی می‌توانند رفت و آمد کنند.
واکسن‌ها علیه جهشهای کرونا مقاوم هستند؟
ناجی درباره بی اثر بودن یا کاهش اثربخشی واکسن‌ها علیه جهشهای کرونا به ویژه نوع آفریقای جنوبی گفت: با توجه به پایش ژنتیکی که در کشورهای مختلف انجام می شود ما می‌توانیم برای واردات واکسن عمل کنیم و باید توجه داشت واکسن‌های وکتوری در مقایسه با واکسن های ویروس غیر فعال کفایت ایمونولوژیک یا ایمنی زایی بالاتری دارند و نسبت به جهش های ویروس عملکرد بهتری نشان می‌دهند.
وی افزود: همانطور که شاهد هستیم واکسن فایزر و مدرنا و حتی بر اساس برخی گزارش ها واکسن اسپوتنیک در برابر جهش های کرونا عملکرد بهتری نشان می دهند، البته با توجه به کاهش عملکرد واکسن‌ها در برابر جهشهای ویروس کرونا شرکت‌های واکسن ساز مبادرت به تولید واکسن‌هایی کردند که در برابر جهش های جدید مقاوم باشند به عنوان مثال تولید کننده واکسن مدرنا، فایزر و آسترازنکا در حال کارآزمایی بالینی و بررسی ایمنی زایی واکسن های جدید تولیدی در برابر جهش های کرونا هستند و دریافت کنندگان این واکسن ها دوز بوستر را دریافت می‌کنند و در این صورت در برابر جهشهای کرونا مقاوم خواهد بود.
ایرانیان نگرانی اثربخشی واکسن‌ها علیه کووید ١٩ نباشند
عضو کمیته ملی واکسن کووید ١٩ درباره اینکه با توجه به نوع کرونای شایع در ایران هیچ نگرانی درباره اثربخشی واکسن‌های وارداتی نیست، بیان کرد: نکته مهم این است که کرونای انگلیسی سوش غالب و ویروس ر در حال گردش کشور است هر چند کرونای آفریقای جنوبی و هندی در ایران شناسایی شدند اما این ویروس ها در کشور شیوع پیدا نکرده اند البته باید هرچه سریعتر با تدابیر جدی میزان گردش ویروس را در کشور کاهش دهیم چراکه میزان گردش ویروس در ایران بالاست و روزانه بیش از ١۴ هزار نفر به کرونا مبتلا می‌شوند و این نشان می دهد که گردش ویروس بالاست.
وی تاکید کرد: برای آنکه تجربه شیوع کرونای انگلیسی و بروز موج چهارم کرونا در کشور با ورود کرونای آفریقای جنوبی و هندی تکرار نشود باید تدابیر سخت و جدی در نظر گرفته شود و باید دانست که واکسن هایی که به ایران وارد شدند در برابر کرونای انگلیسی که سوش غالب در کشور است اثربخشی خوبی دارند و ایمنی زایی بالایی ایجاد می کنند و از طرفی باید توجه داشت که واکسن ها از بیماری شدید و مرگ و میر جلوگیری می کنند پس با وجود همه جهش‌ها تزریق واکسن بهترین اقدام علیه کووید ١٩ و تنها راه برای پایان بیماری و شکست کروناست.
واکسنی جدید علیه کووید ١٩ در راه است
حسن رودگری متخصص ژنتیک پزشکی و مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی ایران اظهار کرد: اخیر انستیتو واکسن انسانی دوک (DHVI) در آمریکا خبر داد که این مرکز پژوهشی در مرحله آزمایش حیوانی بر روی میمون‌ها و موش‌ها توانسته واکسنی را معرفی کند که بر روی همه انواع عفونت‌های ناشی از کروناویروس‌ها موثر است و از جمله بر SARS-CoV-2 که عامل بیماری کووید۱۹ است. این واکسن که واکسن جامع کروناویروس Pan-Cotonavirus Vaccine نامیده می‌شود، از طریق ذرات نانو می‌تواند آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده را در بدن بر علیه قسمتی از ویروس‌های خانواده کرونا تحریک کند که در همه آنها مشترک است و جهش‌پذیری و تغییر ندارد.
عضو محقق دانشکده پزشکی دانشگاه اَبردین انگلیس اظهار کرد: محققین از بهار ۲۰۲۰ پژوهش خود را بر روی این واکسن آغاز کرده بودند، چون می‌دانستند واکسن‌های رایج نهایتا دچار مشکل در مقابل واریانت‌های جهش یافته ویروس کرونا می‌شوند. دکتر بارتون هاینِس مدیر DHVI می‌گوید که واکسن آنها نه تنها بر علیه ویروس بیماری کووید۱۹ بلکه در مقابل همه کروناویروس‌ها و از جمله بیماری سارس و مرس محافظت خواهد داد. این ایده و کشف واکسن جدید بر مبنای مشاهدات دکتر هاینِس و دکتر کوین ساندرز بود که متوجه اثر آنتی‌بادی پلاسما یک فرد مبتلا به SARS-CoV-1 بر روی بقیه انواع کرونا ویروس شدند.
مدیر پژوهشی سازمان نظام پزشکی ایران گفت: پاشنه آشیل و نقطه آسیب‌پذیر ویروس کرونا در قسمت Receptor Binding Domain (RBD) آن قرار دارد که در تمام انواع ویروس‌های کرونا و انواع واریانت‌های کووید۱۹ بطور ثابت و بدون تغییر موجود است، لذا ویروس را نسبت به اثر ضربدری آنتی‌بادی‌ها بشدت آسیب‌پذیر می‌سازد. بدنبال این کشف، تیم تحقیقاتی دوک ذرات نانو مشابه این قسمت ثابت در ویروس را ساخته و توانستند در بدن حیوانات نسبت به آن عکس‌العمل ایمنی ایجاد و آنتی‌بادی تولید کنند. این ذرات نانو را با مولکول‌های کوچکی نیز همراه می‌کنند که شبیه آگونیست‌های رسپتورهای ۷ و ۸ موسوم به 3M-052 بوده و قدرت ورود به سلول و تحریک‌زایی ایمنی را افزایش می‌دهند.
اثربخشی ١٠٠ درصدی واکسن جدید علیه همه جهشهای کرونا
عضو محقق دانشکده پزشکی دانشگاه آبردین انگلیس بیان کرد: در آزمایش حیوانی این واکسن اثربخشی ۱۰۰ درصد داشته است و هیچ ویروس کرونایی از آن در امان نبود. در طول ۲۰ سال گذشته سه اپیدمی توسط کرونا ویروس‌ها در جهان اتفاق افتاده که بدترین آنها همین پاندمی کووید۱۹ است بنابرین وجود واکسنی برعلیه همه آنها نوید بخش پیشگیری از اپیدمی‌های آینده است.
رودگری تاکید کرد: نتیجه می‌گیریم که بزودی دانش بشری نه تنها بر پاندمی کووید۱۹ بلکه بر هرگونه اپیدمی کروناویروسی می‌تواند تسلط یافته و آنها را مدیریت کند البته ممکن است پس از گذراندن فازهای بعدی کارآزمایی بالینی و دریافت مجوزات رسمی این واکسن در سال ۲۰۲۲ به تولید انبوه برسد و بتوان از آن در برنامه واکسیناسیون عمومی و یا حتی در کودکی استفاده کرد اما برای حصول نتیجه قطعی باید صبر داشت.
