در افسانه‌های ایران نام اسطوره‌ای به نام تیشتر به چشم می‌خورد که به عنوان نماد ستاره باران‌زا در کتب باستانی از آن یاد شده است. بنابر داستان‌های ثبت شده در اَوستا، همواره نبرد سنگینی میان تیشتر و دیو خشکسالی برقرار است و نتیجه این نبرد تاثیر به‌سزایی بر میزان نزولات جوی دارد.
هرچند، روایات ثبت شده پیرامون اساطیر در دوره باستان ریشه حقیقی ندارد اما به نظر می‌رسد از این روایت‌ها می‌توان به نقش مهم آب در جغرافیا و تاریخ ایران پی برد.
همانطور که هرسال تیشتر به نبرد با خشکسالی برمی‌خیزد، امسال نیز این نبرد در جریان بوده و کاهش 27 درصدی ورودی آب به سدهای کشور از شکست سخت برای الهه باران ایران باستان خبر می‌دهد.
*کاهش چشمگیر آب ورودی به سدهای کشور
به گزارش فارس، بررسی کاهش حجم آب ورودی به حوضه‌های آبریز 6 گانه کشور بیانگر ابعاد وسیع پدیده کاهش بارندگی‌ها در سال جاری است. بر این اساس، میزان ورودی آب به سدهای حوضه آبریز هامون به عنوان حوضه‌ای که بیشترین کاهش بارندگی‌ها را به خود اختصاص داده با ثبت عدد 3 میلیون متر مکعب در سال آبی جاری، کاهش 93 درصدی را نسبت به مدت مشابه سال گذشته را مشخص می‌کند.
از سوی دیگر، حوضه‌های آبی سرخس، خلیج فارس، مرکزی، دریای خزر و دریاچه ارومیه به ترتیب نسبت به سال آبی گذشته کاهش حجم آب ورودی به سد معادل 65 درصد، 31 درصد، 30 درصد، 11 درصد و 6 درصد را به ثبت رسانده‌اند.
نکته قابل توجه در بررسی نشانه‌های بحران آبی در سال جاری تنها به مسئله کاهش جدی بارندگی ختم نمی‌شود. وجود یک عامل دیگر سبب شده تا صدای پای بحران گسترده آبی در کشور بیشتر از گذشته به گوش نزدیک شود. در حقیقت علاوه بر کمبود بارندگی در سال آبی جاری، افزایش مصرف بیش از حد آب در کشور سبب شده تا شاهد وسیع‌تر شدن مشکلات ناشی از کمبود منابع آب در کشور باشیم.
*رکورد مصرف آب 50 ساله در پایتخت شکسته شد
در همین راستا، محمدرضا بختیاری، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران با اشاره به ابعاد وسیع مصرف آب بی‌رویه در پایتخت گفت:« روز جمعه اول اردیبهشت‌ماه سال 1400، 3 میلیون و 350 هزار مترمکعب آب در تهران مصرف شد که این میزان مصرف در یک روز از ماه دوم سال در 50 سال اخیر بی‌سابقه بوده است.»
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران در بیان این نکته که بیشترین مصرف آب در حوزه به ثبت رسیده است، تاکید کرد:« از ابتدای سال جاری تاکنون 104 میلیون مترمکعب آب در تهران مصرف شده است.»
به منظور درک ابعاد فاجعه‌بار رکوردشکنی 50 ساله پایتخت‌نشینان در مصرف آب بهتر است بدانید، تهرانی‌ها در یک روز 16 برابر بیشتر از کل بارندگی‌های حوضه آبریز هامون در اسفندماه سال گذشته آب مصرف کرده‌اند.
از سوی دیگر میزان مصرف آب در 38 روز ابتدایی سال 1400 معادل نیمی از ظرفیت کل ذخیره آب سد امیرکبیر به حساب می‌آید و ادامه این روند می‌تواند مشکلات گسترده‌ای در زمینه تامین آب نیازهای حداقل مردم به وجود بیاورد.
*روزهای کرونایی همراه با قطعی آب در صورت تداوم شرایط فعلی
به گزارش فارس، بسیاری افزایش مصرف قابل توجه آب در کشور را ناشی از تاثیر همه‌گیری بیماری کرونا معرفی کرده و رعایت سازوکارهای مقابله با این بیماری را دلیل رکوردشکنی مصرف آب تلقی می‌کنند.
در همین راستا، رضا اردکانیان وزیر نیرو، در بیان اینکه مصرف آب در برخی از کلانشهرهای کشور رشد تا 40 درصدی را به ثبت رسانده گفت:« مردم در حال حاضر با شرایط سخت همه‌گیری کرونا مواجه بوده و افزایش رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی زمینه افزایش مصرف آب را فراهم کرده است.»
آثار همه گیری ویروس منحوس کویید-19 بر هیچکس پوشیده نیست اما ابعاد وسیع کمبود آب ناشی از کاهش چشمگیر بارندگی و مصرف بی‌رویه آب در کشور اگر بیشتر از همه‌گیری کرونا نباشد، قطعا کمتر نیست.
به عبارت دیگر کمبود بارندگی تا 70 درصد نسبت به سال گذشته در مناطقی از کشور سبب شده تا خطر قطع آب شرب خانگی بیشتر از همه زمان‌ها احساس شود.
*اصلاح الگوی مصرف آب در دستور کار قرار گیرد
قطعا تصور زمانیکه که علاوه شیوع گسترده ویروس کرونا شاهد قطع آب شرب خانگی باشیم به مراتب سخت‌تر از شرایط کنونی است اما بررسی روند افزایش مصرف آب در کشور این تصور را چندان دور از ذهن به حساب نمی‌آورد.
در همین رابطه، محمدرضا شریفی، کارشناس حوزه انرژی در بیان اینکه مدیریت مصرف حوزه آب باید در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته و مردم نیز به اصلاح الگوی مصرف از ایجاد زمینه قطع آب در تابستان جلوگیری کنند، گفت:« وزارت نیرو طی سه سال اخیر علاوه بر افزایش ظرفیت تولید آب، تمرکز خود را بر روی مدیریت مصرف قرار داده و این موارد در سال جاری باید بیشتر از گذشته مورد توجه قرار گیرد.»
این کارشناس حوزه انرژی ضمن هشدار نسبت به بحران کمبود آب در سال جاری از مردم خواست:« زمینه اصلاح الگوی مصرف در هر 3 حوزه مصرف، کشاورزی، خانگی و صنعتی باید در دستور کار مردم قرار گرفته تا بتوانیم از شرایط ایجاد شده عبور کنیم.»
کاهش بارندگی در سال آبی جاری فشار گسترده‌ای بر منابع آبی کشور پدید آورده و این فشار با افزایش چشمگیر مصرف آب می‌تواند دوچندان شود. در همین خصوص به نظر می‌رسد اگر شاهد اعمال سیاست‌های مدیریت مصرف در حوزه آب نباشیم، رسیدن به روزهای کرونایی همراه با قطعی آب چندان دور از ذهن نخواهد بود.
