در حالی كه مسؤولان صنفی و تشكل‌های مربوط به میوه و تره‌بار، ستاد تنظیم بازار و دولت را مقصر این موضوع می‌دانند، اما ستاد تنظیم بازار در این‌باره واكنش نشان داده كه درباره دپوی كالا نقشی نداشته است. میوه‌هایی كه قرار بود در نوروز وارد چرخه مصرف شود، اكنون در حال فاسد شدن است كه این موضوع سوالاتی مانند این‌كه چرا این میوه‌ها در آن زمان وارد بازار نشد یا این‌كه چرا پس از 15 فروردین در سبد صادرات قرار نگرفت، پیش می‌آید كه در ادامه گزارش به جزئیات آن پرداخته‌ایم.
یكی از باغداران شهر دماوند كه در زمینه تولید سیب فعالیت دارد، به خبرنگار ما گفت: «وزیر جهاد كشاورزی و وزیر صمت پیش از ایام نوروز وعده‌هایی مبنی بر در اختیار گذاشتن غرفه برای فروش محصول مازاد باغداران مطرح کرده بودند كه عملی نشد و در حد همان وعده باقی ماند.»
یكی از باغداران شهر دماوند كه در زمینه تولید سیب فعالیت دارد، به خبرنگار ما گفت: «وزیر جهاد كشاورزی و وزیر صمت پیش از ایام نوروز وعده‌هایی مبنی بر در اختیار گذاشتن غرفه برای فروش محصول مازاد باغداران مطرح کرده بودند كه عملی نشد و در حد همان وعده باقی ماند.»
وی افزود: «باغداران چندین سال است كه اصلا طعم حمایت را نچشیده‌اند و هزینه‌های تولید آن‌قدر بالا رفته كه دیگر تولید، صرفه اقتصادی ندارد. افرادی صاحب سرمایه، میوه را روی درخت از ما خریداری می‌كنند و زمانی كه این میوه به دست مصرف‌كننده می‌رسد، افزایش قیمت چهار تا پنج برابری داشته است.
به ازای هر كیلو سیب، 5000تومان به باغدار می‌رسد اما مصرف‌كننده باید بین 19 تا 24 هزار تومان خریداری كند و این اختلاف قیمت بخشی مربوط به حمل و نقل، سبد و كاغذ است و مابقی نصیب دلال می‌شود.» به گفته این باغدار، سال‌هاست این موضوعات به وزارت جهاد كشاورزی و وزارت صمت اطلاع داده می‌شود، اما نظارتی روی این موضوع نیست.
تكرار یك اشتباه
اوایل مرداد سال 98، حدود هزار تن سیب در دماوند فاسد شد. اتفاقی كه این روزها هم دوباره شاهد آن هستیم. در سال 98 هم به جای این‌كه میوه‌ها راهی بازار میوه و تره‌بار شود، در انبارها ماند و فاسد شد. میوه‌هایی كه كیفیت خود را از دست داده بودند و میوه‌هایی كه وضعیت بهتری داشتند، برای آبمیوه و كنستانتره مورد استفاده قرار گرفت.
حالا دوباره این داستان در حال تكرار است و با احتساب كف قیمتی 6000تومانی برای هر كیلو گرم سیب و پرتقال و فاسد شدن 30هزار تن میوه، حدود 20 میلیارد تومان به كشاورزان زیان تحمیل شده است. فعالان بازار، دخالت دولت در امر بازار را عاملی برای نابه‌سامانی می‌دانند و معتقدند فساد میوه‌های تنظیم بازاری اتفاق جدیدی نیست و هرساله شاهد آن هستیم. نوروز سال گذشته، سیب درختی بازار بسیار خوبی داشت و قیمت آن یكباره افزایش یافت.
در آن زمان این انتظار وجود داشت كسانی كه میوه را ذخیره كرده بودند، آن را وارد بازار كنند. اما این میوه‌ها سر از بازار كشورهای همسایه درآورد و همین باعث شد تا میوه همچنان در بازار داخل گران بماند. هر چند پیدا كردن یك بازار صادراتی كار بسیار مشكلی است و نباید آن را از دست داد اما زمانی بازار صادراتی اهمیت پیدا می‌كند كه آن كالا ابتدا نیاز بازار داخل را رفع كرده باشد و بعد در سبد صادرات قرار بگیرد.
وزارت صمت مقصر است؟
قاسم نوده‌فراهانی، رئیس اتاق اصناف تهران درباره دپوی برخی میوه‌ها و وجود میوه مازاد بر نیاز بازار در سردخانه‌ها و انبارها گفت: «وزارت صمت مسؤولیت فروش میوه تولید‌شده را ندارد و موضوعی كه به ستاد تنظیم بازار در این‌خصوص مربوط است، بحث خرید و تامین برخی اقلام، از جمله میوه برای تنظیم بازار و جلوگیری از افزایش نامتعارف قیمت‌هاست.»
رئیس اتاق اصناف تهران در ادامه با بیان این‌كه برای تنظیم بازار میوه شب عید، ستاد تنظیم بازار مانند سنوات قبل، اقدام به خریداری میوه كرده، افزود: «ستاد تنظیم بازار براساس آمار و رصد بازار كشور، حدود 20 هزار تن پرتقال را برای تنظیم بازار میوه شب عید خریداری كرد كه 4000 تن آن برای استان تهران درنظر گرفته شده بود.
بنابراین این‌كه این حجم از میوه در انبارها و سردخانه‌ها دپو شده است، ربطی به وزارت صمت و تنظیم بازار میوه شب عید ندارد.» وی در بخش دیگر صحبت‌های خود با تاكید بر این‌كه میوه موجود در سردخانه‌ها از باغداران خریداری شده است، افزود: «مقصر این اتفاق خریدارانی هستند كه میوه را در انبارها و سردخانه‌ها دپو كردند و حاضر نبودند در زمانی كه تقاضا در بازار وجود داشت، میوه را با قیمت مناسب و پایین عرضه كنند و حالا كه تقاضا این اقلام كاهش پیدا كرده است، با تهدید فساد میوه روبه‌رو شده‌اند.»
رئیس اتاق اصناف ادامه داد: «سال گذشته شاهد افزایش قیمت غیرمنطقی میوه در بازار بودیم و اگر این افراد، میوه را در همان زمان با قیمت پایین به بازار عرضه كرده بودند و به سود متعارف و منطقی راضی بودند، این اتفاق نمی‌افتاد.»
پاسكاری وظیفه
محمدشفیع ملك‌زاده، رئیس نظام صنفی كشاورزی و منابع طبیعی با بیان این‌كه وظیفه همه دستگاه‌هایی كه در موضوع تنظیم بازار و عرضه محصولات كشاورزی هستند، كاملا مشخص است، افزود: «در سال 91 قانون، وظایف را كاملا در اختیار وزارت جهاد كشاورزی قرار داد، اما در سال 97 این وظایف به وزارت صمت واگذار شد.»
ملك‌زاده ادامه داد: «باتوجه به این‌كه تنظیم بازار و عرضه محصولات كشاورزی اعم از میدان میوه و تره‌بار، بازارچه‌ها و همچنین خرده‌فروشی‌ها در اختیار وزارت صمت است، با كوتاهی‌های صورت‌گرفته، وزارت صمت مقصر است و وزارت جهاد كشاورزی تنها وظیفه تولید را دارد.»
به گفته وی، دخالت بی‌مورد در قیمت‌گذاری موجب افزایش قیمت میوه شب عید شد، الان این میوه‌ها بی‌مشتری مانده‌اند و درحال فاسد شدن هستند، از این رو لازم است افرادی كه این میوه‌ها را انبار كرده‌اند، قیمت را كاهش دهند و عرضه كنند. البته صادرات هم باید تسهیل شود تا بتوانیم بخشی از این میوه‌ها را قبل از این‌كه فاسد شوند، به كشورهای همسایه مانند عراق، افغانستان و سایر كشورهای دیگر صادر كنیم. ملك‌زاده افزود: «تا چند روز آینده میوه‌های تابستانه و بهاره به بازار می‌آید و دیگر این میوه‌ها خریدار ندارد و بیشتر از این نمی‌تواند در سردخانه‌ها و انبارها بمانند.»
هشداری كه توجه نشد
«لاكپشت را چه بكشی چه پشت رو كنید، یكی است.» مجتبی شادلو، نایب‌رئیس اتحادیه سراسری باغبانی كشور با بیان این ضرب‌المثل گفت‌و‌گوی خود را با جام‌جم آغاز كرد و گفت: «ستاد تنظیم بازار یك درصد از میوه‌های تولیدی را برای شب عید ذخیره می‌كند تا بتواند به‌اصطلاح بازار را تامین كند، اما جالب اینجاست این اقدام دولت قیمت رسمی پرتقال را از 7000 تومان به بیش از 10 هزار تومان و سیب را از 8000 تومان به 11 هزار تومان افزایش داد.»
وی تاكید كرد: «میوه‌هایی كه ستاد تنظیم بازار ذخیره كرده بود، میوه‌های بی‌كیفیت بودند و در نوروز جذب بازار نشد. 25 اسفند جلسه‌ای برگزار شد كه برای صادرات میوه برنامه‌ریزی شود و دو روز بعد، بدون اطلاع تشكل و اتحادیه میوه و تره‌بار، عباس قبادی، دبیر ستاد تنظیم بازار اعلام كرد صادرات میوه ممنوع شد.
شوك‌هایی كه به بازار میوه وارد می‌شود كشاورز، تاجر و مصرف‌كننده آسیب می‌بیند. دستور به ممنوعیت صادرات در حالی كه حجم زیادی سیب و پرتقال تولید در داخل انبارها مانده بود، نتیجه مشخصی داشت و كاملا واضح بود در ابتدای امسال با انباشت میوه‌های روبه‌رو خواهیم بود كه به دلیل نبود بازار دچار فساد خواهند شد.»
شادلو با بیان این‌كه خطر فساد برای حجم زیادی از سیب و پرتقال مانده در انبارها وجود دارد، اظهار كرد: «با توجه به افزایش تولید محصولاتی باغی، بیش از سه ماه پیش نسبت به احتمال فساد میوه‌ها در انبارها، در صورت عدم تعریف بازار مصرف برای آنها، به مسؤولان وزارت صمت هشدار داده بودیم.» وی با بیان این‌كه به دلیل آب و هوای مناسب در سال گذشته شاهد رشد تولید محصولات باغی بودیم، اظهار كرد: «در اواخر آذرماه سال گذشته بود كه وزارت صمت دستور به توقف صادرت سیب و پرتقال داد، در آن زمان ما به وزیر صمت نامه نوشته و گزارشی درباره افزایش تولید در این دو محصول و خطر بسته شدن بازار مصرف خارجی هشدار دادیم. پس از آن با كمك نمایندگان مجلس، وزارت صمت را وادار به رفع ممنوعیت صادرات كردیم تا حداقل اجازه صادرات سیب در قبال واردات موز صادر شود، چراكه به‌روشنی آشكار بود كه كه اگر بازاری برای مصرف نباشد، باغداران زیان می‌بینند و محصولات از بین می‌رود.» به گفته شادلو؛ به‌رغم صدور این اجازه و تصویب آن، وزارت صمت با تاخیر عجیب 50 روزه، آن را به گمركات ابلاغ كرد. مدت زمان باقیمانده برای جلوگیری از فساد میوه‌های مانده در انبارها را حدود یک ماه عنوان كرد.
وزیر باید پاسخگو باشد
ولی اسماعیلی، نایب رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد اظهارنظر رئیس اتحادیه بارفروشان که مدعی شد ۳۰ هزار تن پرتقال در انبارها فاسد شده است، گفت: «این‌که به وزیر صمت تذکر شفاهی داده‌ام چرخه معیوب توزیع را درست کنید، یعنی همین!» وی افزود: «مردم شب عید میوه پیدا نکردند اما پرتقال‌ها به خاطر سوءمدیریت فاسد شد و قطعا از تمام ابزارهای نظارتی استفاده و وزیر را پاسخگو خواهیم کرد.»
