موضوع دستفروشی در مترو پدیده ای است که تقریبا در شهر زیرزمینی پایتخت مدت کوتاهی پس از افتتاح ایستگاه های مترو طی 20 سال پیش شکل گرفت. مسوولان مترو طی دوره های مختلف مدیریت شهری گذشته تا کنون طرح ها و برنامه هایی برای مقابله با این موضوع اجرا کرده اند. از برخوردهای سلبی و توقیف اجناس دستفروشان گرفته تا ممنوعیت ورود آنها به قطارهای مترو؛ البته در برخی از زمان ها هم شهرداری تهران نه تنها برخوردی نداشت بلکه به نوعی چراغ سبز هم برای فعالیت آنها نشان داد.
برنامه های شهرداری تهران تاکنون برای ساماندهی دستفروشان در مترو موفق نبوده و به غیر از مخالفت برخی شهروندان جهت فعالیت این افراد در واگن ها، حضور دستفروشان مرد هم در واگن بانوان دردسرساز شده و صدای بسیاری از شهروندان را درآورده است. اخیر هم برخی از مخاطبان فارس با راه اندازی کمپینی با ۱۵۰۰ امضا با عنوان از ورود دستفروشان به مترو بانوان جلوگیری کنید خواستار برخورد با حضور آقایان و دست‌فروش‌ها در واگن زنان شده اند.
با بی قانونی ها در مترو برخورد شود
مریم از مخاطبان فارس من درباره این کمپین به خبرنگار فارس گفت: حدود سه ماه است که برخی از آقایان وارد واگن‌های زنان در مترو می‌شوند که اغلب آنها دست فروش هستند که این شدت درگیری در میان مسافران مترو را افزایش داده است.
وی افزود: وقتی به مأموران مترو مراجعه می‌شود آنها از برخورد سرباز زده و می‌گویند در این باره وظیفه‌ای نداریم، اما اگر برخوردی نیز صورت بگیرد پرونده انتظامی تشکیل می‌شود و وقت مسافران خیلی گرفته خواهد شد.
این مخاطب فارس تأکید کرد: برخی از دست فروش‌ها در مترو بداخلاقی می‌کنند، از طرفی دیگر وقتی بی‌قانونی در مترو رخ بدهد، حضور در واگن بانوان برای آنها به عادت تبدیل می‌شود که باید با آن مقابله شود. به نظر من باید مراجع انتظامی به موضوع ورود غیرقانونی مردان و برخی دست فروش‌ها به واگن زنان ورود داشته باشند.
لزوم اختصاص مکان ویژه برای دستفروشان
زهرا از دیگر مخاطبان فارس هم دراین باره گفت: مکانی برای این افراد در ورودی ایستگاهی اصلی مترو قرار دهید که بتوانند کسب درآمد کنند. اول باید مشکل دستفروشان حل شود بعد بگوییم این ها وارد واگن ها نشوند دست فروش هم شهروند است و بجای دزدی کردن از آن طرف شهر کلی بار برای کسب معیشت به مترو می آید و صبح تا شب از این واگن به اون واگن، التماس که آقا این را بخر، خانم آن را بخر. به هر حال دستفروش ان هم خانواده و زن و بچه و پدر مادر دارد. شاید مریض لاعلاج و پرهزینه دارد. به هر حال دستفروش هم شخصیت دارد و باید فکری برای کمک به آنها کرد.
خطر مضاعف انتقال کرونا در مترو
سارا یکی دیگر از مسافران هم درباره این موضوع گفت: در شرایط حاد کرونا و اپیدمی ویروس منحوس کرونا هستیم و فعالیت دستفروشان می تواند یکی از عوامل انتقال کرونا در مترو باشد. بارها طی یک سال گذشته دیده ام که اجناس مختلف دستفروشان توسط شهروندان لمس می شود و همین موضوع انتقال کرونا را به همراه دارد. مسوولان مترو باید مدیریت و اطلاع رسانی کنند و خود مسافران هم رعایت کنند.
دستفروشان: ما هم از کرونا می ترسیم
اما پای صحبت های دستفروشان هم که بنشینیم دلشان پر از گلایه است. از بی مهری مسوولان گرفته تا وعده های محقق نشده؛ رضا یکی از دستفروشانی است که در شرایط کرونایی در مترو فعالیت دارد درباره ناراحتی برخی از شهروندان از فعالیت آنها پرسیدم. وی گفت: ما خودمان هم از کرونا می ترسیم ولی قطعا چاره ای غیر از دستفروشی نداریم. بیشتر مشتریان ما را زنان تشکیل می دهند و برای همین مجبور می شویم به واگن زنان بیاییم.
90 درصد مشتریان ما زنان هستند/ غرفه بدهند تا به واگن زنان نیاییم
این دستفروش مترو گفت: در یک مغازه لباس فروشی کار می کردم ولی به دلیل شرایط کرونا و کمبود مشتری، صاحب مغازه از پس اجاره ملک تجاری برنیامد و مغازه را تعطیل کرد. به جای حقوق دوماهه من و یکی دوتا دیگر از کارگران مقداری اجناس مغازه را به ما داد و ما هم برای فروش آنها به مترو آمدیم. دیدیم که استقبال بد نیست و تا حدودی در این شرایط اقتصادی می توانیم بخشی هزینه هایمان را از این طریق تامین کنیم.
هر که جای من بود دستفروش می شد/ دستفروشی که اختلاس نیست
سعید از دیگر دستفروشان مترو هم درباره این موضوع گفت: مجبورم که دستفروشی می کنم. هرکه جای من بود هم همین کار را می کرد. دزدی و اختلاس که نکرده ام. قطعا راه چاره ای ندارم. راه دیگری برای امرار معاش ندارم؛ سرپرست خانوار هستم با دو فرزند محصل و اجاره خانه ای هر اوضاع آن را همه می دانند.
دستفروشی در مترو به لحاظ قانونی ممنوع است
صحبت ها و در دل دستفروشان زیاد است ولی راهکار اندک. درباره این موضوع به سراغ شورای شهری ها و مدیران شهری رفتیم. زهرا نژاد بهرام، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران درباره این موضوع به خبرنگار فارس گفت: از نظر قانونی دستفروشی و سد معبر به خصوص در مترو ممنوع بوده و حضور مسافران مرد اعم از مسافر عادی یا دستفروش در واگن ویژه زنان هم ممنوع است و همه شهروندان باید به حقوق یکدیگر احترام بگذارند.
وی افزود: همچنین با توجه به شیوع کرونا و تشدید وضعیت اپیدمی به ویژه در موج چهارم باید از حداقل ظرفیت قطارهای مترو استفاده شود. اگر قرار باشد، بخش زیادی از هر واگن را دستفروشان تشکیل دهند، عملا فضایی برای مسافران باقی نمی‌ماند و از این نظر خطر انتقال کرونا وجود دارد.
عضو هیات رئیسه شورای شهر تهران با اشاره به وضعیت رکود اقتصادی و افزایش آمار بیکاری به دلیل کرونا و تحریم گفت: با شیوع کرونا بسیاری از ظرفیت‌های اقتصادی کشور دچار چالش شد. بسیاری از مشاغل تعطیل و یا نابود شدند، بسیاری از مشاغل در حال احتضار هستند و البته بسیاری از مشاغل هم رونق یافتند به خصوص آن‌هایی که ماسک و گان یا مواد ضدعفونی تولید می‌کنند و یا می‌فروشند.
نژاد بهرام بیان داشت: به هر حال باید ببینیم که در چه شرایطی هستیم.کشور از نظر شرایط اقتصادی درگیر مشکلات جدی است. با موج زیادی از بیکاری مواجه هستیم و شرایط کرونا هم چنین مشکلاتی را ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: درست است که ما رعایت حال شهروندان را می‌کنیم اما اینطور نیست که همه قطارها و ایستگاه‌ها در اختیار دستفروشان باشد. ضمن اینکه حضور آنها در ایستگاه‌ها نیز خطراتی به همراه دارد. بنابراین در قالب نامه‌ای این موضوع را به شرکت ساماندهی مشاغل و شرکت بهره‌برداری مترو اعلام کرده ایم تا آن را مورد بررسی قرار دهند و اعلام کنند برای این مسئله چه راهکاری دارند.
نگاه اعضای شورای شهر به رسمیت شناختن دستفروشان است
حجت نظری، رئیس کمیته مشارکت‌های اجتماعی شورای شهر تهران که خود ارائه دهنده طرح ساماندهی مشاغل سیار و بی‌کانون شهرداری است درباره این موضوع به فارس گفت: نگاه کلی اعضای شورای شهر تهران حمایت از دستفروشان و به رسمیت شناختن آن است، اما متاسفانه ذائقه بخشی از مدیران شهرداری در بحث اجرا متفاوت است البته اینکه همه مسافران باید به حقوق یکدیگر احترام بگذارند شکی نیست چه مسافر عادی باشد و چه دستفروش.
وی گفت:در مواردی تصمیماتی در مورد دستفروشان اتخاذ شد که از سوی نهادی بالاتر از شورا مانند شورای تامین یا ستادملی مقابله با کرونا بود و ما تاثیری در آن نداشتیم.
مصوبه ساماندهی مشاعل سیار و بی‌کانون از افتخارات شورای شهر پنجم است. این مصوبه از جمله معدود مصوباتی است که قبل از نهایی شدن با جلسه‌ای باحضور تعدادی دستفروشان مورد برسی قرار گرفته و با موافقت آنان نیز روبه رو شد.
افزایش دستفروشی همزمان با شیوع کرونا
حسن خلیل‌آبادی عضو شورای شهر تهران هم درباره پدیده دستفروشی در پایتخت اظهار داشت: دستفروشی پدیده‌ای در سطح شهر تهران محسوب می‌شود که همزمان با شیوع کرونا در پایتخت روند افزایشی داشته و مضاعف شده است.
وی افزود: به دلیل شرایط کرونا، بسیاری از افراد در پایتخت مشاغل دائمی خود را از دست داده‌اند و در حال حاضر فقط از طریق دستفروشی امرار معاش می‌کنند.
خلیل‌آبادی ادامه داد: ساماندهی دستفروشان در پایتخت امری ضروری است، ولی باید توجه داشت که شهرداری به تنهایی نمی‌تواند این پدیده اجتماعی را ساماندهی کند. قوه قضائیه، اصناف و نیروی انتظامی باید در جهت این ساماندهی شدن همکاری‌های لازم را به عمل آورند.
وزارت بهداشت: شهرداری در مورد دستفروشان مترو اقدام کند
سیما سادات لاری سخنگوی وزارت بهداشت در مورد فعالیت این افراد در محیط سربسته مترو گفته است: درباره دستفروشان مترو باید شهرداری یا مترو اقدام کنند. از گذشته بارها مباحثی درباره دستفروشان مترو و ساماندهی این افراد مطرح شده بود و ساماندهی این افراد هم در اختیار وزارت بهداشت نیست.
مسافران از دستفروشان خرید نکنند
درباره این موضوع فرنوش نوبخت مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران به فارس گفت: در صورتی که مسافران از دستفروشان خرید نکنند قطعا آنها هم وارد واگن‌های مختلف به ویژه واگن‌های زنان نخواهند شد ولی با این وجود شرکت بهره‌برداری مترو با دستفروشانی که وارد واگن زنان شود برخورد جدی می‌کند. پلیس زن هم در ایستگاه‌ها فعال است و اقدامات لازم صورت می‌گیرد.
ورود دستفروشان مرد به واگن زنان تخلف است
وی افزود: دستفروشی در مترو و یا ورود دستفروشان به واگن زنان تخلف اجتماعی محسوب می‌شود و ما به زنان حق می‌دهیم که نسبت به ورود دستفروشان مرد به کابین زنان معترض باشند ولی نباید این نکته را فراموش کرد که در حال حاضر بسیاری به دستفروشی به عنوان شغل نگاه می‌کنند و از این طریق امرار معاش دارند.
سازمان های مردم نهاد برای دستفروشان کاریابی کنند
مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران ادامه داد: ما در ساماندهی دستفروشان دست تنها هستیم و باید علاوه بر فرهنگ‌سازی دستگاه‌های دیگر نیز در این زمینه به ما کمک کنند تذکر لسانی انجام می‌گیرد ولی نباید از این نکته نیز غافل شد که اگر سازمان‌های مردم‌نهاد برای کاریابی این افراد فعال شوند قطعا آن به مشاغل دیگر روی خواهند آورد از کسانی که به کمپین مقابله با فعالیت دستفروشان در مترو و حضور دستفروشان مرد در واگن زنان معترض هستند خواستارم که در کنار شهرداری باشند و به ما در رفع این پدیده اجتماعی کمک کنند. این افراد نیاز به تأمین مخارج زندگی هستند و باید اقدامات لازم هم جهت کاریابی آنها انجام شود و از طرفی اگر زنان از آنها خرید نکنند قطعا آنها هم برای فروش به واگن آنها نخواهند آمد.
ابهام در عملکرد شهرداری در ساماندهی دستفروشان
هر چند سیدعلی مفاخریان، مدیر عامل شرکت ساماندهی صنایع و مشاغل شهر تهران اواخر سال پیش اعلام کرد؛ تاکنون ۶ هزار دستفروش در تهران شناسایی و جانمایی شده‌اند و در مجموع اطلاعات ۱۰ هزار نفر در سامانه مربوط ثبت شده است که بخش عمده افراد احراز هویت و در ۴۰ بازار محلی کار خود را آغاز کرده اند ولی حضور پررنگ دستفروشان حکایت از این دارد که یا این ساماندهی شعاری بوده و سرانجامی نداشته است و یا محل های جدید ارائه شده به دستفروشان رونقی مانند مترو نداشته است.
پاس توپ مشکلات شهری به زمین مردم و مدیران جدید؟
شرایط تهران به لحاظ کرونا وخیم و قرمز است و کرونا در شهر زیرزمینی پایتخت در حال جولان؛ بسیاری از دستفروشان و مسافران از مسئولان و مدیران مترو گلایه مندند. مسافران از خطر انتقال کرونا توسط دستفروشان و زیرپا گذاشتن حقوقشان به واگن های زنان و دستفروشان هم گلایه مند از اختصاص ندادن محل مناسب برای فعالیتشان؛ بیش از یک سال از شیوع کرونا در کشور گذشته و هنوز راهکار مناسبی برای این موضوع توسط مدیران شهری پیش بینی نشده و باید دید مدیران کنون شهری در ماه های پایانی فعالیتشان اقدام و طرحی نو در می اندازند یا توپ مشکلات را به زمین مدیران جدید خواهند انداخت.
