زمانی که تهران یک دهکده خوش آب و هوا بود هیچ کس گمان نمی‌کرد روزی به یک کلانشهر عریض و طویل تبدیل شود که علاوه بر جمعیت انبوه، با نیازها و مشکلات متعدد مواجه باشد اما با تبدیل شدن این دهکده خوش آب و هوا به شهر، به تدریج بر مشکلاتش افزوده و شکاف زیادی در توزیع سرانه های خدماتی مورد نیاز مردم بین مناطق شمالی و جنوبی آن ایجاد شد.
به گزارش تسنیم، نابرابری اجتماعی در توزیع سرانه های خدماتی یکی از پیامدهای رشد شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهاست اما تلاش برای ایجاد عدالت و توازن در ارائه این خدمات موضوعی است که سعی شده در مدیریت شهری به آن پرداخته شود؛ در این راستا کاهش فاصله شمال و جنوب موضوعی بود که نخستین بارمحمد باقر قالیباف در دهه ای که سکان اداره شهر تهران را بر عهده داشت، وارد ادبیات مدیریت شهری کرد و باعث شد فصل جدیدی از ارائه خدمات به تهرانیها آغاز شود.
بر این اساس در دوره قبلی مدیریت شهری تهران، پروژه‌هایی به ثمر رسید که تحولات قابل توجهی را در مناطق جنوبی شهر تهران به وجود آورد و باعث شد مناطق جنوبی هم مانند دیگر مناطق شهر، رنگ و روی پیشرفت به خود بگیرند.
بر اساس یک مقایسه بین درآمد و هزینه ها، در دوره قبلی شهرداری تهران 5 برابر درآمد شهرداری های مناطق جنوب شهر در این مناطق هزینه شد؛ یعنی شتاب خدمات دهی در جنوب شهر 5 برابر نسبت به شمال شهر افزایش یافت به عنوان مثال از 180میدان میوه و تره بار ایجاد شده تا سال 96 بخش عمده ای از آنها در جنوب شهر تهران ایجاد شد.
علاوه بر این، راه اندازی سالن های سینما و تئاتر برای نخستین بار در جنوب شهر از اقدامات مهم فرهنگی آن دوره با رویکرد توجه ویژه به جنوب شهر بود و با همت محمدباقر قالیباف بزرگ ترین مجموعه تئاتر کشور در خاوران و بزرگ ترین مجموعه ورزشی معلولان و جانبازان در خیابان فدائیان اسلام راه اندازی شد.
در حوزه بافت فرسوده هم اگرچه طبق مصوبه مجلس، شهرداری باید 50 درصد به شهروندان تخفیف بدهد و دولت هم باید این هزینه را جبران کند، اما از آنجا که دولت به شهرداری تهران هیچ بودجه ای در این بخش (مانند دیگر بخش ها) نداد، شهرداری تهران برای نوسازی بافت فرسوده تخفیف 100 درصدی اعمال کرد و نتیجه آن شد که در حالی که رشد بافت فرسوده در کشور تا تابستان 1396، 8 درصد بود، این رقم در تهران به 34 درصد رسید.
در واقع مردم در تهران برای نوسازی واحد فرسوده خود هیچ هزینه ای به شهرداری پرداخت نکردند و همین عامل باعث شد تا رشد ساخت و ساز در بافت های فرسوده از همه نقاط تهران بیشتر شود و صدور پروانه در مناطق جنوب شهر به مراتب بیشتر از شمال شهر شود. به عنوان مثال براساس شاخص های بانک مرکزی در منطقه 12 رشد 13 تا 24 درصدی را در بافت فرسوده شاهد بودیم.
تاکید بر انجام اقدامات فرهنگی در راستای ارتقای سطح زندگی شهروندان از سوی شهرداری به گونه ای بود که در مقابل 38 کتابخانه ای که در تهران از سوی نهاد عمومی کتابخانه های کشور اداره می شود، شهرداری تهران به تنهایی مسئولیت اداره 400 کتابخانه را برعهده گرفت که بخش عمده ای از این کتابخانه ها در جنوب پایتخت واقع شده است.
علاوه بر این، به گفته محمدباقر قالیباف شهردار اسبق تهران، توسعه خطوط مترو آن هم از جنوب شهر به مناطق شمالی شهر تهران نمادی از کاهش فاصله شمال تا جنوب شهر است.
وی که این سخنان را در مراسم افتتاح پروژه های منطقه 19 در تیر 96 بیان کرد، گفت: یک دهه برای کاهش فاصله شمال تا جنوب پایتخت تلاش شده است و کاری در شهرداری انجام نشده که اولویت آن از جنوب شهر شروع نشده باشد. امکان دارد بعضی بگویند در این دوره مدیریت شهری به جنوب شهر توجه نشد، اما احتمالا آنها تازه از راه رسیده‌اند و فرصت نکرده‌اند در جنوب شهر قدم بزنند تا ببینند چه خبر است!
موارد مذکور گوشه ای از اقدمات صورت گرفته در دوره سابق مدیریت شهری تهران است که در جنوب شهر محقق شده اما پروژه های شاخص بسیار دیگری هم در زمان تصدی قالیباف به عنوان شهردار تهران انجام شده که می توان به تکمیل خط یک و 2 مترو، احداث خط 3، 4، 6، 7 راه اندازی خطوط BRT (سامانه اتوبوس های تندرو)، نوسازی تاکسی های پایتخت و ورود تاکسی های هیبریدی به تهران در حوزه حمل و نقل عمومی یا احداث بوستان های یاس فاطمی، ولایت و 5 بوستان ویژه بانوان، احداث زباله سوز آرادکوه، افزایش تعداد میادین میوه و تره بار به 180 مورد و افزایش ایستگاه های آتش نشانی اشاره کرد.
برج میلاد، دریاچه شهدای خلیج فارس، پل صدر، اتوبان امام علی (ع) با رکورد بالاترین میزان تملک در طول دوران مدیریت شهری تهران، بزرگراه شهید باقری، تونل های توحید، نیایش و شهدای غزه، پل جوادیه، بزرگراه های شهید زین الدین و خرازی (امتداد شرقی- غربی بزرگراه شهید همت)، بزرگراه یادگار امام، بزرگراه شهید یاسینی از پروژه های مهم دوره گذشته مدیریت شهری تهران و فعالیت قالیباف در قامت شهردار تهران بوده است.
علاوه بر این در حوزه فنی و عمران طی 12 سال تصدی قالیباف تعداد پل ها و تقاطع های غیرهمسطح شهر تهران از 157 به 350 پل و شبکه جمع آوری آب های زیرسطحی از 423 کیلومتر به 514 کیلومتر افزایش یافت، 25 کیلومتر تونل حمل و نقل ویژه خودروها ساخته و شبکه تونلی شهر تهران نیز 19 برابر شد.
این اقدامات توسط شهرداری تهران و با حمایت و پشتیبانی شورای شهر دوره سوم و چهارم شهر تهران صورت گرفت که ثمره آن تغییر و تحول تهران و قرار گرفتن این شهر در مسیر پیشرفت و عدالت بود از این رو می توان گفت دوره گذشته مدیریت شهری تهران کارنامه قابل دفاعی از خود به جای گذاشته است.
اما بعد از چند سال تکاپو و تحرک، فعالیت پنجمین دوره مدیریت شهری تهران آغاز شد و شهر به تدریج به خواب زمستانی فرو رفت! شورای شهر سرگرم انتخاب شهردار و نامگذاری معابر پایتخت شد، بدنه شهر و شهرداری هم پیش از اینکه با شهردار جدید خو بگیرند، خود را آماده حضور شهردار بعدی می کردند زیرا محمدعلی نجفی پس از ارتکاب به قتل همسر دوم خود بعد از حدود 8 ماه، با استعفا جای خود را به محمدعلی افشانی و افشانی جای خود را به پیروز حناچی داد البته در این بین اعضای شورای شهر و مسئولان شهرداری قطعا به امور دیگری هم پرداخته اند و مصوباتی در جریان برگزاری جلسات شورای شهر تعیین شده اما مسئله این است که در این دوره نه تنها موضوع کاهش فاصله شمال و جنوب به شدت کمرنگ شد بلکه بسیاری از امور جاری نیز از نگاه شهروندان مانند گذشته انجام نمی شد.
البته بسیاری از اعضای شورای شهر بر این باورند که علت این موضوع این است که مانند سالهای گذشته در سطح شهر فعالیت عمرانی وجود ندارد در واقع فکر می‌کنند به دلیل اینکه فعالیت‌های عمرانی و ساخت و ساز در سالهای گذشته بسیار عیان و چشمگیربود، مردم شاخصه فعالیت اعضای شورای شهر این دوره را هم ساخت و ساز در شهر می‌دانند در حالی که گفت‌‌وگوی میدانی خبرنگار تسنیم با شهروندان در سال 98 نشان داد چند نکته مشترک بین نظرات آنها وجود دارد و مسائل مد‌نظر آنها بیشتر مربوط به کاهش کیفیت نظافت شهر، کاهش چشمگیر توسعه مترو، بی‌تفاوتی نسبت به اتوبوس‌های فرسوده، افزایش دستفروش‌های مترو و کاهش توسعه فضای سبز در محلات و موارد دیگری از این دست بود بنابراین ملاک مردم برای ارزیابی مشاهده کارگاه های ساخت و ساز نبوده است اگرچه در یکسال پایانی عمر مدیریت شهری، برای رسیدگی به موارد مذکور آستین ها را بالا زدند و بالاخره بعد از مدتها، تکاپو و تحرکی در شهر هویدا شد اما علاوه بر اینکه اقدامات شاخص و قابل توجهی در جنوب شهر و در راستای کاهش فاصله شمال و جنوب صورت نگرفت بلکه فرصتی چند ساله از دست رفت.
این در حالی است که پیروز حناچی در اردیبهشت 98 و در جریان مراسم افتتاح 14 پروژه در منطقه 17 سخن از کاهش فاصله شمال و جنوب گفت و مدعی شد: تلاش ما این است با ارائه خدمات بهتر فاصله شمال و جنوب تهران را کمتر کنیم و این کار را انجام خواهیم داداما در عمل پروژه و اقدامات قابل توجهی در این راستا به ثمر ننشست.
با این حال حجت نظری جوان ترین عضو اصلاح طلب شورای شهر تهران اسفند سال گذشته در مراسم افتتاح 5 زمین تنیس در منطقه 19، گفت: یکی از اقدامات مهم دوره فعلی مدیریت شهری کاهش فاصله شمال و جنوب شهر نه با شعار، بلکه با شکستن دیوارها و سدهای پیش رو بوده است که راه‌اندازی مجموعه خاکی تنیس و نوسازی 10 زمین چمن مصنوعی نمونه‌هایی از این موارد است!
اما ناصر امانی معاون برنامه ریزی شهردار اسبق تهران نظر دیگری دارد و میگوید: بوستان ولایت، پادگانی بود که از دوره رضاخان دورآن حصار داشت با فرمان مقام معظم رهبری در اختیار شهرداری تهران قرار گرفت و طی دو ماه تبدیل به فضای سبز وسیعی شد؛ پروژه آبی ویژه معلولان جانبازان با عنوان «قمر بنی هاشم» نیز در منطقه 20 اجرا شد که شاید بتوان گفت در حوزه ورزش آبی برای این قشر در کشور بی نظیر است؛ بزرگراه امام علی (ع) هم تغییری دربافت شهر تهران به ویژه از شمال به جنوب ایجاد کرد و گشایشی برای جنوب شهر تهران بود.
امانی گفت: دو ورزشگاه در جنوب شهر تهران ساخته شد که هم اکنون در اختیار دو باشگاه استقلال و پرسپولیس است؛ علاوه بر این مقصد عمده ساخت مترو در خطوط 6 و 7 نیز به سمت جنوب شهر تهران بوده است و عمده ایستگاه هایی که در دوره قالیباف افتتاح شد در مناطق جنوبی قرار داشت.
معاون برنامه ریزی شهردار وقت تهران گفت: نمونه های زیادی از این پروژه ها وجود دارد که نشان دهنده تلاش برای کاهش فاصله شمال و جنوب شهر تهران بود؛ البته ادعا نمی کنیم به طور 100 درصد این شکاف پر شده زیرا هنوز مشکلات جدی در جنوب شهر وجود دارد و به طور حتم باید در دوره های آینده مدیریت شهری به این اولویت بازگردیم اما نشانه ای ندیده ایم که در 4 سال اخیر پروژه ویژه ای در شهر تهران افتتاح شده باشد که گشایشی در وضعیت مردم ایجاد کرده باشد.
وی افزود: اخیرا یکی از اعضای شورای شهر تهران اعلام کرد در طول این 4 سال 2500 هکتار باغ تملک کرده اند اما در دوره قبلی مدیریت شهری فقط در یک منطقه این میزان تملک باغ داشته ایم! بنابراین اعداد اصلا قابل مقایسه با یکدیگر نیست البته نمی گویم مسئولان این دوره باید به اندازه 12 سال آن دوره کار می کردند اما می توان سال های 84 تا 88 را با این 4 سال مقایسه کرد و دید چه اتفاقاتی در شهر رخ داده است.
امانی اظهار کرد: به اعتقاد بنده اولویت بخشیدن به جنوب شهر در این دوره کمرنگ شده و در باقی تهران هم اتفاقی رخ نداده است اما امیدوارم در شورای آینده توجه به جنوب شهر دوباره بازگردد.
ابوالفضل قناعتی عضو سابق شورای شهر تهران نیز می گوید: در این دوره مدیریت شهری متأسفانه اقدامی که به چشم بیاید و مردم آن را به خوبی لمس کنند ندیده ایم و برابری در توزیع خدمات عمومی بین جنوب و شمال شهر رخ نداده است.
وی با بیان اینکه در سایر نقاط شهر تهران هم فعالیت و اقدام قابل توجهی در این دوره 4 ساله صورت نگرفته است، ادامه داد: مدیریت شهری سابق کاهش فاصله شمال و جنوب در شهر را سرلوحه کار خود قرار داد و در این راستا پروژه هایی را به سرانجام رساند که به طور حتم علاوه بر مردم برای شهر نیز گره گشا بوده است.
بدون شک اصلاح طلبان در دوره 4 ساله ای که قرعه به نامشان افتاد و توانستند بر کرسی های پارلمان شهری تکیه بزنند اقداماتی انجام داده اند و بیان اینکه هیچ کارکرد مثبتی در امور شهر نداشته اند، منصفانه نیست اما آنچه انتقاد به عملکرد آنها را پررنگ می کند این است که آنها زمانی چند ساله را برای پرداختن به امور شهری هدر داده اند!
مدتی طولانی فعالیت در راستای گسترش مترو و رفع مشکلات موجود در این حوزه با کندی بسیاری مواجه شد، آنها حتی از فرصت طلایی حضور شهردار در هیئت دولت هم به درستی استفاده نکردند، فرصتی که بعداز سالها نصیب شهردار تهران شده بود بدون هیچ دستاوردی از بین رفت.
افسوس که هیچکس پاسخگوی فرصتهای از دست رفته ای که می توانست برای شهروندان تهرانی به سالهای طلایی تبدیل شود، نیست و نخواهد بود. امید است مردم با تفکر و تدبیری بیش از گذشته نسبت به انتخاب افراد اصلح برای حضور در مدیریت شهری تهران گام بردارند و در انتخابات پیش رو نام افرادی را به صندوق رأی بیندازند که بعد از مرور فعالیت 4 ساله آنها گره بر پیشانی شان نقش نبندد!
