سردار اسکندر مومنی، دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر در حاشیه نشست تخصصی معاونان، مدیران کل و دبیران شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر کشور که ۲۵ آذر ماه برگزار شد با انتقاد از اینکه مانایی درمان اعتیاد پایین است و بیش از ۸۰ درصد افرادی که درمان می شوند دوباره به چرخه اعتیاد بازمی گردند؛ بخشی از اشکال را به تکنیک ها و روش ها و داروهای درمان اعتیاد مرتبط دانست و گفت که برخی از کشورها از داروهای گیاهی و سنتی در درمان اعتیاد استفاده های خوبی می کنند به طوری که بیش از ۸۰ درصد افراد بهبودیافته با این داروها دیگر به اعتیاد باز نمی گردند. مومنی در این جلسه گفت، قرار است با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تولید و استفاده از این داروهای سنتی در کشور ما هم در دستور کار قرار بگیرد و به این نکته هم اشاره کرد که یکی از این داروها در مراحل پایانی تولید است.
مومنی پیش تر هم چندین بار از تولید داروی گیاهی برای ترک اعتیاد خبر داده و گفته بود که داروهای موجود در بازار که برای ترک اعتیاد و درمان استفاده می‌شود، جوابگو نیستند و به همین دلیل ستاد مبارزه با مواد مخدر با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و شرکت‌های دانش بنیان داروی گیاهی را تولید کرده که منتظر دریافت مجوز از سازمان غذا و دارو است.
اما این داروهای گیاهی چه هستند و چگونه عمل می کنند؟ در پیگیری هایی که خبرآنلاین انجام داد، روابط عمومی ستاد مبارزه با مواد مخدر درباره این دارو اظهار بی اطلاعی کرد و دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری هم گفت که داروی گیاهی که تاکنون در حوزه درمان اعتیاد تولید شده «دتوکسین» است.
«دتوکسین» چیست؟
۱۵مردادماه امسال در مراسمی با حضور سید حمیدرضا طیبی، رئیس جهاددانشگاهی و محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو از اولین داروی گیاهی ترک اعتیاد به نام «دتوکسین» رونمایی شد. این دارو توسط پژوهشگران پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی تولید شده و به گفته رئیس این پژوهشکده از عصاره گیاه تلخ بیان یا سوفورا آلو پکروئید که بومی استان کرمان است، به دست آمده است.
دکتر رضا غفارزادگان، رئیس پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی درباره این دارو به خبرآنلاین می گوید: «کپسول دتوکسین برای کنترل سندروم محرومیت از اپیوئیدها طراحی و تولید شده و بر خلاف داروهای شیمیایی مشابه در بازار که منجر به عوارض مختلفی همچون؛ اسهال، استفراغ، تب و مشکلات شدید گوارشی می شوند، عوارض کمی دارد.»
او درباره علت کم بودن عوارض این دارو می گوید: «به دلیل اینکه ماده مؤثره این کپسول هیچگونه تأثیری بر روی گیرنده‌های اپیوئید ندارد، نمی‌تواند وابستگی ایجاد کند، به همین دلیل با داروهای دیگر متفاوت است.»
به گفته غفارزادگان فرایند تولید این دارو هشت سال به طول انجامیده است. فازهای مطالعات سلولی و حیوانی انجام شده و در کارآزمایی بالینی اثرات دارویی دتوکسین بر روی ۵۰ بیمار مصرف کننده تریاک، هروئین و مورفین بررسی شده و نتایج مثبتی به دست آمده است. بنابراین این پژوهشکده مدعی است که برای نخستین بار در کشور و در جهان داروی گیاهی کارآزمایی بالینی شده اعتیاد و دارای شواهد بالینی و مستند را تولید و روانه بازار کرده است.
رئیس پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه دتوکسین علائم ترک مواد مخدر شامل بدن درد، شکم درد، اسهال، بی قراری و اضطراب را کاهش می دهد، در مورد نحوه استفاده از این دارو می گوید: «بیمار دریک دوره هشت روزه و با مصرف روزانه سه کپسول به مرحله کاهش وابستگی به مواد مخدر می رسد. این دارو می‌تواند سم زدایی انجام داده و پس از مصرف ۲۴ عدد آن عوارض گوارشی و عصبی ترک مواد مخدر را به شدت کاهش دهد و فرد بیمار در مدت زمان کمتری از این بیماری رها شود.»
غفارزادگان می گوید: «دتوکسین تنها داروی گیاهی در حوزه درمان اعتیاد است که مجوز سازمان غذا و دارو را دریافت کرده و در برخی داروخانه های سطح شهر هم موجود است و بیماران می توانند با نسخه پزشک به آن دسترسی داشته باشند. بنابراین دارویی که دکترمومنی از آن صحبت می کند، نمی تواند دتوکسین باشد. شاید دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر از داروی دیگری صحبت می کند البته تا جایی که ما اطلاع داریم داروی گیاهی دیگری در زمینه درمان اعتیاد در کشور تولید نشده است. ما هم مشتاق هستیم بدانیم که ماجرا چیست. آیا داروی جدیدی تولید شده یا در مورد همان دارویی که توسط ما تولید شده است صحبت می کند.»
دکتر غفارزادگان در پاسخ به این سوال که آیا دتوکسین می تواند جایگزین داروهایی که در حال حاضر در درمان اعتیاد مورد استفاده قرار می گیرند مانند متادون یا بوپر نورفین شود، می گوید: «دتوکسین به هیچ عنوان نارکوتیک نیست. کلا بحث داروهای نارکوتیک جداست. دارویی که ما آن را تولید کرده اید علائم ترک اعتیاد را تخفیف می‌دهد و جهت کنترل سندرم محرومیت از اپیوئید در ترک اعتیاد کاربرد دارد. یعنی برای بیماری مناسب است که قصد داشته باشد اعتیادش را بدون مصرف دارو ترک کند. چنین فردی می تواند با دستور پزشک معالجش در یک دوره ۸ روزه این دارو را مصرف کند تا علایم ترک در او کاهش پیدا کند و دوره سم زدایی را با مصرف این دارو راحت تر طی کند. ضمن اینکه این دارو وابستگی هم ایجاد نمی کند.»
مومنی از داروی گیاهی صحبت کرده که در برخی از کشورها در حال حاضر استفاده می شود و اثربخشی بسیار بالایی دارد. به طوری که بیش از ۸۰ درصد افراد بهبودیافته با این داروها دیگر به اعتیاد باز نمی گردند و از تولید چنین داروهای گیاهی در ایران خبر داده است. طبق آخرین گزارش جهانی مواد مخدر که توسط دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد (UNODC) منتشر شده است، در سطح جهان حدود ۳۵ میلیون نفر از اختلالات مصرف مواد مخدر رنج می برند و نیاز به خدمات درمانی دارند.
