وقت‌هایی که خبر کشف سر شبکه دزدان شهر و انهدام باند بزرگ سرقت در پایتخت و شهر‌های اطرافش به گوش می‌رسد و حتی وقتی که کف زن‌های خیابانی و حیله‌گران تردست معابر در تور امنیتی پلیس گرفتار می‌شوند، بیش از هرچیز به یک نام بر می‌خوریم: «فیوجی».
متهم در اولین اعترافاتش می‌گوید که اهل طایفه فیوج است، خود و خانواده‌اش دزد هستند، دیگر اقوام و بستگانش هم سال‌هاست که به این حرفه آلوده مشغول اند. فیوج طایفه‌ای است که در آن از خلافکاران باند‌های بین‌المللی سرقت تا کف‌زن و جیب بر خیابانی و حتی متکدیان معابر دیده می‌شوند. هر چند برخی هم معتقدند همه اعضای این طایفه دزد و خلافکار نیستند.
با آن که فیوج‌ها عقیده دارند طالع آن‌ها همانند نیاکانشان با دوره‌گردی و کوچ‌نشینی گره خورده است، اما امروزه می‌توان استان البرز و منطقه غرب و جنوب غرب تهران را خاستگاه بخشی از این طایفه دانست. طایفه‌ای که حضورشان طی سالهای اخیر در آن مناطق همراه با دیگر اقوام مهاجر موجب توسعه حاشیه‌نشینی در دو استان البرز و تهران شده است.
همین مسئله بهانه‌ای شد تا راهی کرج شوم و تلاشم را برای آشنایی با طایفه‌ای که مثل قدیم در یک مکان ثابت زندگی نمی‌کنند، امتحان کنم. تصمیمی که به یک اتفاق جالب منجر شد و به صورت اتفاقی، یکی از اعضای این طایفه را پیدا کردم که حاضر شد درباره خودش و آشنایانش اطلاعاتی در اختیار ما بگذارد، اما قبل از آن باید کمی با تاریخچه این طایفه آشنا شویم.
تبارشناسی طایفه‌ای عجیب
قبل از هر چیز باید بدانید که کولی‌ها که فیوجی‌ها شاخه‌ای از آن‌ها به شمار می‌روند، مردمانی هستند که گفته می‌شود در هزاره اول میلادی از شبه جزیره هند به غرب آسیا، اروپا و شمال آفریقا مهاجرت کردند و همچنان در آسیای صغیر، روسیه، بالکان و انگلیس حضور فعالانه‌ای دارند.
در ایران کولی‌ها به عنوان یکی از اقوام ایرانی شناخته می‌شوند که حضور تاریخی و البته غیر متمرکز آن‌ها در ۱۴ استان کشور تعریف شده است. به دلیل ناآشنایی مردمان شهر‌ها با زبان «وسِلک» این قوم دوره‌گرد، در بعضی جا‌ها آن‌ها را «غربتی» نامیده و از آن‌جا که پیشه بسیاری از مردان کولی، آهنگری بود «چلنگر» هم خوانده می‌شدند.
همان طور که گفته شد، «فیوجی‌ها» شاخه‌ای از قوم کولی به شمار می‌روند که گفته می‌شود در برخی گروه‌هایشان، پدران ارث شوم دزد شدن را برای فرزندان‌شان به جا گذاشته‌اند. دزدانی که طی ۵۰ سال اخیر حضور متمرکز‌تری در غرب استان تهران و کرج داشته، اما گاه به دلیل مداومت دزدی در یک شهر و بالا رفتن تهدید خطر به دام افتادن در چنگال قانون به شهر یا حتی کشوری دیگر روانه شده‌اند.
طبق اسناد تاریخی، قوم فیوج به سه شاخه بزرگ «سندی، بداغی سوری و بداغی جودکی» تقسیم شده که در نقاط مختلف کشور خودمان هم ساکن هستند.
اگر دزد نشویم، جایگاهی در طایفه نداریم
یک نوجوان ۱۷ ساله به عنوان یکی از کوچک‌ترین اعضای شبکه دزدان خانه‌های اعیانی شهر‌های تهران، کرج و مازندران که چند وقت پیش دستگیر شد، در اعترافاتش گفته است: «دزدی را از کودکی به ما یاد می‌دهند و هر فردی در این طایفه دزد نباشد، جایی در میان خانواده و فامیل ندارد.»
قبل‌تر هم جوان ۲۳ سالهای با تایید این مدعا گفته بود: «چند سال قبل به خاطر کف‌زنی زندان رفتم و اکنون با دو برادرم در یک کارواش مشغول کار هستیم. چند وقتی می‌شود که عموهای‌مان به دلیل دوری‌مان از دزدی با ما قطع رابطه کرده‌اند.»
یک نوجوان فیوج بسته به شاخه تخصصی سرقت خانوادگی از ابتدا، شگرد‌های کف‌زنی و جیب‌بری را از بزرگ‌ترهایش می‌آموزد یا در بخش‌های دیگر، چون سرقت و شناسایی خانه‌های اعیانی خالی، باز کردن قفل در‌ها بدون کلید، کار با دیلم برای گشودن در، رهایی از دوربین مداربسته و آشنایی با رمز گاو صندوق‌ها، مهارت‌هایی را فرا می‌گیرد.
طبق گزارش‌های پلیس، اعضای باند‌های سرقت این طایفه، نسبت‌های بسیار نزدیک خانوادگی با هم دارند و میانگین سنی تیم سرقت بین ۱۷ تا ۴۲ سال است. گفته می‌شود این دزدان در ۴۵ تا ۵۰ سالگی از کار عملیاتی دزدی بازنشسته می‌شوند، چون احتمال خطا و گیر افتادن یک گروه را بالا می‌برند!
دزدی در طایفه فیوج ارثی است!
گفتگو با یکی از اعضای این طایفه درباره آداب و رسوم‌شان که کمتر شنیده شده است:می‌گوید از اعضای این طایفه است، مردی ۴۲ ساله، ساکن فردیس کرج که سال‌هاست شغلش خدمات تاسیسات ساختمان بوده و به همراه برادرش، دزدی را پس از آخرین بازداشت کنار گذاشته است.
به صورت کاملا اتفاقی وقتی در حال پرس‌و‌جو از کولی‌ها درباره این طایفه بودم، با او آشنا شدم و خودش را به من معرفی کرد. او می‌گوید: «در این طایفه، افرادی هستند که با تشکیل باند‌های قوی و سرقت‌های حرفه‌ای ثروت انبوهی به دست آورده و سرمایه‌دار شده‌اند، این عده حتی مراکز تجاری، هتل و املاک در خارج از کشور دارند، اما همچنان پایبند به رسم آلوده این طایفه هستند و در ایران زندگی می‌کنند.»
او که به این شرط حاضر به مصاحبه شده که نام و نشان خود و تیر و تبارش معرفی نشود، ادامه می‌دهد: «حالا مثل قدیم نیست، چون پلیس و حتی خیلی از مردم، فیوج را شناخته‌اند، به همین دلیل دو دسته از اعضای طایفه دوست دارند که به هیچ‌وجه دیده نشوند؛ یکی دسته‌ای که دزد نیستند و بعد از دردسر‌های زیاد، تصمیم گرفته‌اند که زندگی ساده و آبرومندانه‌ای داشته باشند، دیگری سارقان بزرگی که زندگی اشرافی دارند و برای حفظ امنیت خود علاقه‌ای به شناخته شدن ندارند.»
با افزایش قیمت دلار، گردشگران خارجی برای‌مان مهم‌تر شدند
او با اشاره به این که ۱۱ سال است که دزدی نمی‌کند و صاحب همسر و سه فرزند است، درباره سبک زندگی اعضای طایفه فیوج می‌گوید: «فیوج‌های دزد با این که معمولا سواد زیادی ندارند، اما با آموزش پدر و مادر دست کم قادرند به جز زبان فارسی به سه زبان رایج دنیا از میان انگلیسی، عربی، ترکی استانبولی، اردو و... تکلم کنند. دلیلش هم این است که ما فقط به فکر کف‌زنی از ایرانی‌ها نیستیم و دزدی از گردشگران خارجی به خصوص با بالا رفتن قیمت دلار، ارزش زیادی برای‌مان پیدا کرده است. اعضای این طایفه با پوشش‌های مختلف اعم از پوشیدن لباس پلیس یا جا زدن خود به عنوان گردشگر عرب و ترک با شگرد‌های خاص دست به سرقت می‌زنند. به طور کلی ترفند‌های فیوج‌ها برای دزدی، مدام به روز می‌شود و الان، خانه‌های ثروتمندان بیشتر از همه در خطر است. این را هم بدانید که علاوه بر کرج و تهران، در شهر‌های مختلف هم کار می‌کنند.»
شغل اعضای این طایفه فقط دزدی است!
او درباره دلایل حضور پررنگ‌تر نوجوانان این طایفه در سرقت به خصوص در سالهای خیر می‌گوید: «در طایفه فیوج، فقط چند سال ابتدایی برای درس خواندن کافی است. دزدی در طایفه فیوج ارثی بوده و کار اعضای این طایفه فقط دزدی است. اگر از بیشتر نوجوانان دزد این طایفه بپرسید که چرا به این کار مشغول هستید، یک جواب ثابت می‌دهند: «پدرم و عموهایم عضو این باند هستند و من هم مجبور بودم با خانواده‌ام همراه باشم.»
بنابراین وقتی به یک نفر از کودکی آموزش دزدی می‌دهند و همه آشنایان و فامیل هم به این شغل مشغول هستند و درآمد خوبی هم دارند، طبیعی است که در نوجوانی همین راه را انتخاب کند. من هم سال‌ها به این کار مشغول بودم تا این که فهمیدم آخر و عاقبت ندارد، اما خیلی‌ها راه برگشتی برای خودشان باقی نمی‌گذارند.»
با جدا شدن از این طایفه، جان خود و خانواده فرد به خطر می‌افتد
او درباره تصمیم خودش برای کنار گذاشتن دزدی و دردسر‌هایی که برایش پیش آمده، می‌گوید: «تا چند سال پیش، امکان کنار گذاشتن دزدی توسط اعضای طایفه فیوج وجود نداشت. فرد نه تنها از کل فامیل و آشنایان طرد می‌شد که جانش هم در خطر بود، اما در چند سال اخیر، شرایط کمی متفاوت شده است. هم اکنون تعدادی از فیوج‌ها در همین کرج، قلعه حسن‌خان و فردیس زندگی می‌کنند که دزد نیستند.
این افراد عرف طایفه‌ای و فرمان ریش سفید قوم را کنار گذشته و روابط سالمی بین خودشان به وجود آورده‌اند و تا زمانی که گذشته‌شان لو نرود، جان خود و خانواده‌شان در خطر نیست. در این بین، فیوج‌هایی هم هستند که با سرقت و دزدی، زندگی اعیانی در کرج برای خود درست، اما با افشای کارشان برای پلیس همه را رها کرده و راهی کشوری دیگر شده‌اند یا خانواده‌هایی هستند که بعد از لو رفتن، پدر و مادر پیرشان این جا هستند و تمامی خواهر و برادر‌ها به ترکیه و کشور‌های دیگر رفته اند و در آن‌جا مشغول کار هستند.»
دزدی نکنیم از خانه پرت می‌شویم بیرون!
او درباره این که آیا مردم این طایفه از دستگیر شدن می‌ترسند یا نه، می‌گوید: «این افراد، چون از بچگی با دزدی بزرگ می‌شوند، یک جور‌هایی به آن معتاد می‌شوند و ترس برای‌شان معنایی ندارد. این نکته را هم بدانید که اگر به فرض یک نوجوان جرئت کند و بگوید که نمی‌خواهم دزد شوم، او را از خانه به بیرون پرت می‌کنند. به همین راحتی.»
برای ازدواج باید دختر را بدزدیم!
او درباره یکی از آداب و رسوم این طایفه هم می‌گوید: «شاید باور نکنید، اما همه رسوم ما به دزدی ختم می‌شود؛ مثلا همین ازدواج. سنت طایفه ما این است که اگر بخواهیم با دختری ازدواج کنیم باید اول او را بدزدیم. در ضمن پسری که به خواستگاری یکی از اعضای این طایفه می‌آید، باید خودش دزد باشد وگرنه به او دختر نمی‌دهند.»
منبع: روزنامه خراسان
