برخی بر این باورند و این‌طور شایعه‌پراکنی می‌کنند که «امام زمانِ شیعیان (عج) حتی به خود آن‌ها رحم نمی‌کند و در روایات شیعه آمده که آن حضرت وقتی بیاید کعبه را نیز خراب می‌کند.» در مقام پاسخ این‌طور بیان می‌کنیم: بار‌ها گفته شده است که روش دشمن در رویارویی با اندیشه تشیع - به جای این‌که به مبانی عقلی و فلسفی آن اشکال کند- این است که در بین کتب روایی شیعه جستجو می‌کند و یک روایت را که غالباً ضعیف است و می‌تواند از آن سوءاستفاده کند، می‌گیرد و طوری آن را در فضای مجازی ارائه می‌کند که مخاطب فکر کند از اعقتادات قطعی شیعه است. اینجا نیز همین رویه را دنبال کرده است.
به گزارش تسنیم، مرحوم خصیبی در کتاب «الهدایه الکبری» نقل می‌کند که مفضل بن عمر می‌گوید: از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم: «یَا سَیِّدِی فَمَا یَصْنَعُ بِالْبَیْتِ قَالَ یَنْقُضُهُ وَ لَا یَدَعُ مِنْهُ إِلَّا الْقَوَاعِدَ الَّتِی هِیَ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ بِبَکَّةَ فِی عَهْدِ آدَمَ وَ الَّذِی رَفَعَهُ إِبْرَاهِیمُ وَ إِسْمَاعِیلُ وَ إِنَّ الَّذِی بَنَا بَعْدَهُمْ لَا بَنَاهُ نَبِیٌّ وَ لَا وَصِیُّ ثُمَّ یَبْنِیهِ کَمَا یَشَاءُ.ای آقای من، او (مهدی) با بیت چه می‌کند؟ فرمود: آن را خراب می‌کند و از آن باقی نمی‌گذارد مگر آن ستون‌ها و آن بنای اولیه‌ای که در زمان حضرت آدم در مکه بنا شد و همان چیزی که حضرت ابراهیم و اسماعیل بالا آوردند و تجدید بنا کردند، و همانا آن چیزی که بعد از آن‌ها به کعبه اضافه شده، نه نبی‌ای اضافه کرده و نه وصی‌ای، سپس به هر صورت که خودش بخواهد آن را تجدید بنا کند...».
این روایت که خود مؤید آن است امام زمان (عج) خانه کعبه را به همان شکل بی‌آلایش در زمان آدم ابوالبشر و حضرت ابراهیم حفظ خواهد کرد، تنها در کتاب «الهدایه الکبری» مرحوم خصیبی نقل شده و سپس علامه مجلسی در بحارالانوار آن را نقل کرده است و در هیچ کتاب دیگری نقل نشده، حتی معاصران خصیبی نیز این روایت را نقل نکرده‌اند و افرادی مانند شیخ طوسی، نعمانی و دیگران که در زمینه غیبت امام زمان (عج) کتاب نوشته‌اند، این روایت را نقل نکرده‌اند که دال بر ضعف روایت است، بنابراین سند قوی ندارد تا بتواند آن را دلیلی بر اعتقادات شیعه دانست و هیچ عالمی از علمای شیعه نیز نگفته که حضرت وقتی بیاید کعبه را تخریب می‌کند، از این رو قابل اعتنا و توجه نیست.
از طرف دیگر متن روایت به گونه‌ای است که به هیچ وجه با چیزی که در شبهه مطرح شده هم‌خوانی ندارد، متأسفانه دشمن هر طور که خودش بخواهد و برای او قابل استفاده باشد روایت را نقل می‌کند، برخی از مخاطبین هم به اصل کتاب و متن روایت رجوع نمی‌کنند.
متن روایت - بر فرض صحت - می‌گوید حضرت بنا‌هایی را که در طول تاریخ بر کعبه افزوده شده تخریب می‌کند نه خود کعبه را، امروزه می‌بینیم که حکّام عربستان بیت‌الله الحرام را بسیار گسترش داده و بسیار با زرق و برق همراه کرده است، شاید منظور روایت از بین بردن همین زیبایی‌های ظاهری و زرق و برق‌های اطراف حرم است؛ چراکه این ظواهر به نحوی انسان را به دنیا جلب می‌کند تا معنویت و در این بین برخی از حاجیان نیز به بازار‌های زیبا و فراوان آن منطقه رفته و مقداری از وقت خود را به خرید اختصاص می‌دهند، لذا شاید منظور روایت از بین بردن تمام زیبایی‌ها و هتل‌ها و بازار‌های اطراف حرم است، تا انسان با رفتن به حج متنبه و با صفا و معنویت آن منطقه روبرو شود نه زیبایی‌ها و دنیا فریبی‌های آن.
بی‌شک فلسفه حج دل کندن از زیبایی‌ها و مظاهر دل‌فریب دنیاست، وقتی آدمی لباس احرام می‌پوشد به این معناست که تمام دنیا و لذت‌های آن را باید کنار گذاشت، وقتی حق ندارد حتی زیر سایه برود و یا حشره‌ای را از خود دور کند، نباید عطر بزند و به آینه نگاه کند، به این معناست که دنیا را باید کنار بگذارد و ساده‌زیست شود و آمادگی برای جدایی از دنیا پیدا کند.
این ساختمان‌ها، هتل‌ها و بازار‌های مجللی که اطراف کعبه وجود دارد و خود کعبه و مسجد‌الحرام و اطراف آن که با آن عظمت و زیبایی ساخته شده‌اند، به هیچ وجه با فلسفه حج سازگاری ندارد و مناسب نخواهد بود. شاید به این علت باشد که در این روایت آمده حضرت بنا‌های اطراف کعبه را تخریب می‌کند و آن را به حالت اولیه آن یعنی به همان حالت ساده و بی‌آلایش اولیه درخواهد آورد؛ بنابراین این روایت اولاً: سندش ضعیف است، ثانیاً: روایت نمی‌گوید که حضرت کعبه را تخریب می‌کند، بلکه می‌گوید ساختمان‌های اطراف کعبه را که توسط دیگران ساخته شده است، تخریب می‌کند و به حالت اولیه در می‌آورد که علت این کار ممکن است به خاطر تأثیرگزاری بیشتر حج بر انسان باشد که از دنیا و مظاهر آن بریده شود.
* حجت‌الاسلام محمدفرضی پوریان استاد حوزه علمیه قم
--------------------------
پی‌نوشت:
[۱]. خصیبى، حسین بن حمدان، الهدایة الکبرى، ۱ جلد، البلاغ - بیروت، ۱۴۱۹ ق، ص ۳۹۹.
به گزارش تسنیم، مرحوم خصیبی در کتاب «الهدایه الکبری» نقل می‌کند که مفضل بن عمر می‌گوید: از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم: «یَا سَیِّدِی فَمَا یَصْنَعُ بِالْبَیْتِ قَالَ یَنْقُضُهُ وَ لَا یَدَعُ مِنْهُ إِلَّا الْقَوَاعِدَ الَّتِی هِیَ أَوَّلَ بَیْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ بِبَکَّةَ فِی عَهْدِ آدَمَ وَ الَّذِی رَفَعَهُ إِبْرَاهِیمُ وَ إِسْمَاعِیلُ وَ إِنَّ الَّذِی بَنَا بَعْدَهُمْ لَا بَنَاهُ نَبِیٌّ وَ لَا وَصِیُّ ثُمَّ یَبْنِیهِ کَمَا یَشَاءُ.ای آقای من، او (مهدی) با بیت چه می‌کند؟ فرمود: آن را خراب می‌کند و از آن باقی نمی‌گذارد مگر آن ستون‌ها و آن بنای اولیه‌ای که در زمان حضرت آدم در مکه بنا شد و همان چیزی که حضرت ابراهیم و اسماعیل بالا آوردند و تجدید بنا کردند، و همانا آن چیزی که بعد از آن‌ها به کعبه اضافه شده، نه نبی‌ای اضافه کرده و نه وصی‌ای، سپس به هر صورت که خودش بخواهد آن را تجدید بنا کند...».
این روایت که خود مؤید آن است امام زمان (عج) خانه کعبه را به همان شکل بی‌آلایش در زمان آدم ابوالبشر و حضرت ابراهیم حفظ خواهد کرد، تنها در کتاب «الهدایه الکبری» مرحوم خصیبی نقل شده و سپس علامه مجلسی در بحارالانوار آن را نقل کرده است و در هیچ کتاب دیگری نقل نشده، حتی معاصران خصیبی نیز این روایت را نقل نکرده‌اند و افرادی مانند شیخ طوسی، نعمانی و دیگران که در زمینه غیبت امام زمان (عج) کتاب نوشته‌اند، این روایت را نقل نکرده‌اند که دال بر ضعف روایت است، بنابراین سند قوی ندارد تا بتواند آن را دلیلی بر اعتقادات شیعه دانست و هیچ عالمی از علمای شیعه نیز نگفته که حضرت وقتی بیاید کعبه را تخریب می‌کند، از این رو قابل اعتنا و توجه نیست.
از طرف دیگر متن روایت به گونه‌ای است که به هیچ وجه با چیزی که در شبهه مطرح شده هم‌خوانی ندارد، متأسفانه دشمن هر طور که خودش بخواهد و برای او قابل استفاده باشد روایت را نقل می‌کند، برخی از مخاطبین هم به اصل کتاب و متن روایت رجوع نمی‌کنند.
متن روایت - بر فرض صحت - می‌گوید حضرت بنا‌هایی را که در طول تاریخ بر کعبه افزوده شده تخریب می‌کند نه خود کعبه را، امروزه می‌بینیم که حکّام عربستان بیت‌الله الحرام را بسیار گسترش داده و بسیار با زرق و برق همراه کرده است، شاید منظور روایت از بین بردن همین زیبایی‌های ظاهری و زرق و برق‌های اطراف حرم است؛ چراکه این ظواهر به نحوی انسان را به دنیا جلب می‌کند تا معنویت و در این بین برخی از حاجیان نیز به بازار‌های زیبا و فراوان آن منطقه رفته و مقداری از وقت خود را به خرید اختصاص می‌دهند، لذا شاید منظور روایت از بین بردن تمام زیبایی‌ها و هتل‌ها و بازار‌های اطراف حرم است، تا انسان با رفتن به حج متنبه و با صفا و معنویت آن منطقه روبرو شود نه زیبایی‌ها و دنیا فریبی‌های آن.
بی‌شک فلسفه حج دل کندن از زیبایی‌ها و مظاهر دل‌فریب دنیاست، وقتی آدمی لباس احرام می‌پوشد به این معناست که تمام دنیا و لذت‌های آن را باید کنار گذاشت، وقتی حق ندارد حتی زیر سایه برود و یا حشره‌ای را از خود دور کند، نباید عطر بزند و به آینه نگاه کند، به این معناست که دنیا را باید کنار بگذارد و ساده‌زیست شود و آمادگی برای جدایی از دنیا پیدا کند.
این ساختمان‌ها، هتل‌ها و بازار‌های مجللی که اطراف کعبه وجود دارد و خود کعبه و مسجد‌الحرام و اطراف آن که با آن عظمت و زیبایی ساخته شده‌اند، به هیچ وجه با فلسفه حج سازگاری ندارد و مناسب نخواهد بود. شاید به این علت باشد که در این روایت آمده حضرت بنا‌های اطراف کعبه را تخریب می‌کند و آن را به حالت اولیه آن یعنی به همان حالت ساده و بی‌آلایش اولیه درخواهد آورد؛ بنابراین این روایت اولاً: سندش ضعیف است، ثانیاً: روایت نمی‌گوید که حضرت کعبه را تخریب می‌کند، بلکه می‌گوید ساختمان‌های اطراف کعبه را که توسط دیگران ساخته شده است، تخریب می‌کند و به حالت اولیه در می‌آورد که علت این کار ممکن است به خاطر تأثیرگزاری بیشتر حج بر انسان باشد که از دنیا و مظاهر آن بریده شود.
* حجت‌الاسلام محمدفرضی پوریان استاد حوزه علمیه قم
--------------------------
پی‌نوشت:
[۱]. خصیبى، حسین بن حمدان، الهدایة الکبرى، ۱ جلد، البلاغ - بیروت، ۱۴۱۹ ق، ص ۳۹۹.
