شورای عالی فضای مجازی در سال ۹۶ مصوبه سامان دهی پیام رسان‌های اجتماعی را در راستای حمایت از شبکه‌های داخلی و ضابطه‌مند کردن فعالیت شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور ابلاغ کرد.
به گزارش مهر، در این مصوبه سیاست‌ها و اقدام لازم نهاد‌های مرتبط در جهت حفظ و صیانت از هویت ملی و ساماندهی فعالیت پیام‌رسان‌های اجتماعی در کشور با هدف فراگیری پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ساماندهی فعالیت پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی مدنظر قرار گرفته است.
تهیه و تدوین شرایط و ضوابط اعطای مجوز فعالیت به پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و خارجی در کارگروهی با عضویت وزارتخانه‌های ارتباطات، ارشاد، اطلاعات، معاونت علمی ریاست جمهوری، دادستانی کل کشور، سازمان تبلیغات اسلامی، پلیس فتا، سپاه پاسداران و سازمان صدا و سیما صورت گرفت.
در این مصوبه سازمان صدا و سیما موظف شد که به منظور ترویج و آموزش کاربری همگانی پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ارتقاء آگاهی و مهارت مردم در بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و مـقابله با مخاطرات آن‌ها در زندگی فردی و اجتماعی کاربران، اقدام به تولید و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی مناسب کند.
حمایت و بسترسازی برای افزایش تولید محتوای مبتنی بر فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و تسهیل دسترسی کاربران به پیام رسان‌های بومی در این مصوبه در حالی برعهده سازمان صدا و سیما قرار داده شده که چندی است در اغلب برنامه‌های تلویزیونی این رسانه، شاهد تبلیغ شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های خارجی به صورت علنی هستیم.
اکثر برنامه‌های صدا و سیما که به صورت شبانه روزی برای مردم پخش می‌شود دارای صفحه اینستاگرام بوده و این موضوع از سوی تهیه کنندگان این برنامه‌ها به وضوح به بینندگان اعلام می‌شود. تولیدکنندگان این برنامه ها، نشانی صفحات خود را یا به صورت زیرنویس و یا به صورت اعلامی در اختیار بینندگان قرار می‌دهند و برای افزایش میزان بازدیدکنندگان از صفحاتشان بارها در فواصل مختلف برنامه و روی آنتن رسانه ملی از کاربران می‌خواهند که صفحات فیک مشابه در اینستاگرام را به اشتباه فالو نکنند.
برای مثال برنامه «طبیب» در شبکه ۳ سیما که در حوزه سلامت پخش می‌شود، به صورت کاملا علنی آدرس صفحه خود در اینستاگرام را اعلام می‌کند و از مردم می‌خواهد نسبت به برنامه نظرات خود را بگویند و یا سوالاتشان را درج کنند. برنامه‌هایی مانند «دستپخت» در شبکه یک یا «میدون» در شبکه سه سیما صفحات اینستاگرامی خود را به کاربران معرفی می‌کنند. مسابقه «برخط شو» از شبکه ۵ سیما نیز همین سیاست را در پیش گرفته است. حتی در برنامه‌هایی با مضمون کودک نیز این موضوع دیده می‌شود. برای مثال در برنامه‌ای با عنوان «با ما بیا» در شبکه دوم سیما برنامه چندین بار صفحه اینستاگرامی این برنامه زیرنویس می‌شود.
این مثال‌ها چند نمونه از عدم التزام سازمان صدا و سیما به مصوبه شورای عالی فضای مجازی در حمایت از پیام رسان‌های داخلی و عدم رعایت ضوابط برای تبلیغ فعالیت شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور است. کارشناسان بسیاری این اقدام رسانه ملی را تناقض آشکار در عمل به مصوبات شورای عالی فضای مجازی و سیاستگذاری در حوزه حاکمیت فضای مجازی می‌دانند.
رسانه ملی بستری برای تبلیغ رایگان اینستاگرام
رسول جلیلی، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اشاره به تبلیغ شبکه اجتماعی خارجی توسط برنامه‌های رسانه ملی، گفت: اگر بخواهیم عقلانی و ملی به این موضوع نگاه کنیم این واقعا باعث شرم است که صدا و سیمای ما در عمده برنامه هایش چه در برنامه‌های تجاری و چه در برنامه‌های آموزشی و فرهنگی و مذهبی، ظرف ماه‌های اخیر، رسما تبلیغ پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی را تکرار می‌کند.
وی گفت: این درحالی است که مطابق مصوبه سال ۹۶ شورای عالی فضای مجازی فعالیت پیام رسان خارجی که در کشور ما مجوز فعالیت نگرفته باشد مجاز نیست و مطابق با این مصوبه، هر پیام رسان و یا شبکه اجتماعی خارجی که می‌خواهد در ایران فعالیت کند باید مجوز بگیرد و سازمان صدا و سیما حق تبلیغ شبکه اجتماعی بدون مجوز را ندارد.
جلیلی تاکید کرد: صدا و سیما به عنوان رسانه رسمی و ملی کشور با بی توجهی نه تنها به شکل مناسبی تبلیغ صنعت داخلی و محصول داخلی را نمی‌کند بلکه به شکل کاملا رایگان و بدون اینکه حداقل یک قرارداد تجاری داشته باشد، در حال تبلیغ پیام رسان و شبکه اجتماعی خارجی اینستاگرام است.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: اگر صدا و سیما با این شبکه اجتماعی خارجی قراردادی دارد، باید آن را رسما اعلام کند و این دفاع را داشته باشد که از اینستاگرام بابت تبلیغات هزینه دریافت می‌کنم و چنانچه شبکه‌های داخلی نیز هزینه پرداخت کنند آن‌ها را نیز تبلیغ می‌کنم. چرا که هم اکنون اگر شبکه‌های اجتماعی داخلی بخواهند که صدا و سیما به صورت مستقیم یا غیر مستقیم آن‌ها را تبلیغ کند، قاعدتا باید در قالب قرارداد، هزینه پرداخت کنند. اما در مورد اینستاگرام به نظر نمی‌رسد که قراردادی منعقد شده باشد.
وی با انتقاد از اینکه محمل رسانه ملی برای تبلیغ رایگان در اختیار اینستاگرام قرار گرفته است، تاکید کرد: مسئولان صدا و سیما باید پاسخگو باشند که چرا فردی که از رسانه ملی استفاده می‌کند در پایان برنامه باید به سمت اینستاگرام هدایت شود؟ در صورتی که اینستاگرام دشمنی خود را در مقاطع حساس با آرمان ها، ارزش‌ها و قهرمان‌های ما نشان داده است. برای مثال در دی ماه ۹۸ در اتفاق بزرگ، اینستاگرام بی شرمانه تمامی پست‌های مرتبط با شهید حاج قاسم سلیمانی و اکانت‌های ارائه دهنده اطلاعات و کلیپ‌ها و اخبار مربوط به ایشان را حذف کرد.
این کارشناس فضای مجازی ادامه داد: صدا و سیما حتما فراموش کرده که اینستاگرام چه موجودیتی دارد و مدیران این شبکه چه سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند. این‌ها کاملا مشخص است.
صدا و سیما خلاف مصالح ملی عمل می‌کند
جلیلی افزود: من به عنوان یک شهروند در این کشور و به عنوان عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی چندین بار به شکل خصوصی به مسئولان سازمان صداوسیما و دست اندرکاران امور فرهنگی در مجلس و در جا‌های دیگر، این موضوع را اطلاع رسانی کردم، اما پاسخی نشنیدم. به واسطه این موضوع هم معترض هستم و هم شاکی و اگر زمان داشتم به شخصه شکایت از صداوسیما در این خصوص را به دادستانی می‌بردم.
وی اقدام صداوسیما در تبلیغ یک شبکه اجتماعی خارجی را اقدامی خلاف عقل و مصالح ملی عنوان کرد و گفت: این به معنای آن است که بستر خارجی را در اذهان مخاطبان اولی‌تر از بستر داخلی می‌دانیم.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به این سوال که آیا قرار نیست این موضوع در این شورا به بحث و بررسی گذاشته شود، گفت: تنها روی مسائلی که در دستور کار شورا قرار می‌گیرد می‌توان در جلسات شورا بحث کرد. قاعدتا وقت شورا خیلی محدود است و با توجه به وجود مسائل متنوع نمی‌توان انتظار داشت این موضوع در شورای عالی فضای مجازی مطرح شود.
جلیلی خاطرنشان کرد:، اما در هر صورت لازم نیست موضوعی به این روشنی و واضحی در شورای عالی مطرح شود. چرا که خود مسئولان مربوطه به همه ابعاد آن اشراف دارند و به نظر می‌رسد بهتر است نمایندگان مجلس این سوال را از صدا و سیما مطرح کنند که چرا این اتفاق می‌افتد؟ چرا که وقت مجلس مبسوط است و با وجود برگزاری چندین جلسه در هفته، خیلی راحت می‌توان این موضوع را بررسی کرد.
به گزارش مهر، در این مصوبه سیاست‌ها و اقدام لازم نهاد‌های مرتبط در جهت حفظ و صیانت از هویت ملی و ساماندهی فعالیت پیام‌رسان‌های اجتماعی در کشور با هدف فراگیری پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ساماندهی فعالیت پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی مدنظر قرار گرفته است.
تهیه و تدوین شرایط و ضوابط اعطای مجوز فعالیت به پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و خارجی در کارگروهی با عضویت وزارتخانه‌های ارتباطات، ارشاد، اطلاعات، معاونت علمی ریاست جمهوری، دادستانی کل کشور، سازمان تبلیغات اسلامی، پلیس فتا، سپاه پاسداران و سازمان صدا و سیما صورت گرفت.
در این مصوبه سازمان صدا و سیما موظف شد که به منظور ترویج و آموزش کاربری همگانی پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی و ارتقاء آگاهی و مهارت مردم در بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و مـقابله با مخاطرات آن‌ها در زندگی فردی و اجتماعی کاربران، اقدام به تولید و پخش برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی مناسب کند.
حمایت و بسترسازی برای افزایش تولید محتوای مبتنی بر فرهنگ اسلامی ـ ایرانی و تسهیل دسترسی کاربران به پیام رسان‌های بومی در این مصوبه در حالی برعهده سازمان صدا و سیما قرار داده شده که چندی است در اغلب برنامه‌های تلویزیونی این رسانه، شاهد تبلیغ شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌های خارجی به صورت علنی هستیم.
اکثر برنامه‌های صدا و سیما که به صورت شبانه روزی برای مردم پخش می‌شود دارای صفحه اینستاگرام بوده و این موضوع از سوی تهیه کنندگان این برنامه‌ها به وضوح به بینندگان اعلام می‌شود. تولیدکنندگان این برنامه ها، نشانی صفحات خود را یا به صورت زیرنویس و یا به صورت اعلامی در اختیار بینندگان قرار می‌دهند و برای افزایش میزان بازدیدکنندگان از صفحاتشان بارها در فواصل مختلف برنامه و روی آنتن رسانه ملی از کاربران می‌خواهند که صفحات فیک مشابه در اینستاگرام را به اشتباه فالو نکنند.
برای مثال برنامه «طبیب» در شبکه ۳ سیما که در حوزه سلامت پخش می‌شود، به صورت کاملا علنی آدرس صفحه خود در اینستاگرام را اعلام می‌کند و از مردم می‌خواهد نسبت به برنامه نظرات خود را بگویند و یا سوالاتشان را درج کنند. برنامه‌هایی مانند «دستپخت» در شبکه یک یا «میدون» در شبکه سه سیما صفحات اینستاگرامی خود را به کاربران معرفی می‌کنند. مسابقه «برخط شو» از شبکه ۵ سیما نیز همین سیاست را در پیش گرفته است. حتی در برنامه‌هایی با مضمون کودک نیز این موضوع دیده می‌شود. برای مثال در برنامه‌ای با عنوان «با ما بیا» در شبکه دوم سیما برنامه چندین بار صفحه اینستاگرامی این برنامه زیرنویس می‌شود.
این مثال‌ها چند نمونه از عدم التزام سازمان صدا و سیما به مصوبه شورای عالی فضای مجازی در حمایت از پیام رسان‌های داخلی و عدم رعایت ضوابط برای تبلیغ فعالیت شبکه‌های اجتماعی خارجی در کشور است. کارشناسان بسیاری این اقدام رسانه ملی را تناقض آشکار در عمل به مصوبات شورای عالی فضای مجازی و سیاستگذاری در حوزه حاکمیت فضای مجازی می‌دانند.
رسانه ملی بستری برای تبلیغ رایگان اینستاگرام
رسول جلیلی، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی با اشاره به تبلیغ شبکه اجتماعی خارجی توسط برنامه‌های رسانه ملی، گفت: اگر بخواهیم عقلانی و ملی به این موضوع نگاه کنیم این واقعا باعث شرم است که صدا و سیمای ما در عمده برنامه هایش چه در برنامه‌های تجاری و چه در برنامه‌های آموزشی و فرهنگی و مذهبی، ظرف ماه‌های اخیر، رسما تبلیغ پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی خارجی را تکرار می‌کند.
وی گفت: این درحالی است که مطابق مصوبه سال ۹۶ شورای عالی فضای مجازی فعالیت پیام رسان خارجی که در کشور ما مجوز فعالیت نگرفته باشد مجاز نیست و مطابق با این مصوبه، هر پیام رسان و یا شبکه اجتماعی خارجی که می‌خواهد در ایران فعالیت کند باید مجوز بگیرد و سازمان صدا و سیما حق تبلیغ شبکه اجتماعی بدون مجوز را ندارد.
جلیلی تاکید کرد: صدا و سیما به عنوان رسانه رسمی و ملی کشور با بی توجهی نه تنها به شکل مناسبی تبلیغ صنعت داخلی و محصول داخلی را نمی‌کند بلکه به شکل کاملا رایگان و بدون اینکه حداقل یک قرارداد تجاری داشته باشد، در حال تبلیغ پیام رسان و شبکه اجتماعی خارجی اینستاگرام است.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: اگر صدا و سیما با این شبکه اجتماعی خارجی قراردادی دارد، باید آن را رسما اعلام کند و این دفاع را داشته باشد که از اینستاگرام بابت تبلیغات هزینه دریافت می‌کنم و چنانچه شبکه‌های داخلی نیز هزینه پرداخت کنند آن‌ها را نیز تبلیغ می‌کنم. چرا که هم اکنون اگر شبکه‌های اجتماعی داخلی بخواهند که صدا و سیما به صورت مستقیم یا غیر مستقیم آن‌ها را تبلیغ کند، قاعدتا باید در قالب قرارداد، هزینه پرداخت کنند. اما در مورد اینستاگرام به نظر نمی‌رسد که قراردادی منعقد شده باشد.
وی با انتقاد از اینکه محمل رسانه ملی برای تبلیغ رایگان در اختیار اینستاگرام قرار گرفته است، تاکید کرد: مسئولان صدا و سیما باید پاسخگو باشند که چرا فردی که از رسانه ملی استفاده می‌کند در پایان برنامه باید به سمت اینستاگرام هدایت شود؟ در صورتی که اینستاگرام دشمنی خود را در مقاطع حساس با آرمان ها، ارزش‌ها و قهرمان‌های ما نشان داده است. برای مثال در دی ماه ۹۸ در اتفاق بزرگ، اینستاگرام بی شرمانه تمامی پست‌های مرتبط با شهید حاج قاسم سلیمانی و اکانت‌های ارائه دهنده اطلاعات و کلیپ‌ها و اخبار مربوط به ایشان را حذف کرد.
این کارشناس فضای مجازی ادامه داد: صدا و سیما حتما فراموش کرده که اینستاگرام چه موجودیتی دارد و مدیران این شبکه چه سیاست‌هایی را دنبال می‌کنند. این‌ها کاملا مشخص است.
صدا و سیما خلاف مصالح ملی عمل می‌کند
جلیلی افزود: من به عنوان یک شهروند در این کشور و به عنوان عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی چندین بار به شکل خصوصی به مسئولان سازمان صداوسیما و دست اندرکاران امور فرهنگی در مجلس و در جا‌های دیگر، این موضوع را اطلاع رسانی کردم، اما پاسخی نشنیدم. به واسطه این موضوع هم معترض هستم و هم شاکی و اگر زمان داشتم به شخصه شکایت از صداوسیما در این خصوص را به دادستانی می‌بردم.
وی اقدام صداوسیما در تبلیغ یک شبکه اجتماعی خارجی را اقدامی خلاف عقل و مصالح ملی عنوان کرد و گفت: این به معنای آن است که بستر خارجی را در اذهان مخاطبان اولی‌تر از بستر داخلی می‌دانیم.
عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی در پاسخ به این سوال که آیا قرار نیست این موضوع در این شورا به بحث و بررسی گذاشته شود، گفت: تنها روی مسائلی که در دستور کار شورا قرار می‌گیرد می‌توان در جلسات شورا بحث کرد. قاعدتا وقت شورا خیلی محدود است و با توجه به وجود مسائل متنوع نمی‌توان انتظار داشت این موضوع در شورای عالی فضای مجازی مطرح شود.
جلیلی خاطرنشان کرد:، اما در هر صورت لازم نیست موضوعی به این روشنی و واضحی در شورای عالی مطرح شود. چرا که خود مسئولان مربوطه به همه ابعاد آن اشراف دارند و به نظر می‌رسد بهتر است نمایندگان مجلس این سوال را از صدا و سیما مطرح کنند که چرا این اتفاق می‌افتد؟ چرا که وقت مجلس مبسوط است و با وجود برگزاری چندین جلسه در هفته، خیلی راحت می‌توان این موضوع را بررسی کرد.
