نزدیک به هشت ماه از ورود ویروس کرونا به کشور می‌گذرد و تاثیر مخرب آن بر کسب‌وکارها از همان‌ابتدا قابل مشاهده بود. در این مدت اغلب اصناف آسیب‌های جدی دیدند. چندین میلیون نفر شغل خود را از دست دادند. وعده‌های دولت برای آرام کردن فضا و تسهیلات اقتصادی کارساز نبود و شرایط به‌گونه دیگری رقم خورد. در این گزارش برخی از مهم‌ترین کسب‌وکارهای آسیب دیده در ایام کرونا را بررسی می‌کنیم.
استخرها
استخرها و مجموعه‌های سرپوشیده هم جز اولین کسب و کارهایی بودند که با شیوع کرونا تعطیل و تاکنون هم در تعطیلی به سر می‌برند. با رسیدن فصل گرما و افزایش دما، استخرها همواره یکی از شلوغ‌ترین مکان‌ها برای استفاده مردم به شمار می‌رفت اما این تابستان شرایط متفاوت بود و همچنان با گذشت یک ماه از پاییز بسیاری از استخرها محدود شده‌اند. آمار دقیقی از میزان خسارات به استخرهای کشور اعلام نشده است و استان‌های مختلف کشور در فصول قبلی سال آمارهایی را درباره وضعیت استخرها و پرسنل آن‌ها داده‌اند و اما در حال حاضر ۵۲۰۰مجموعه ورزشی در سطح استان تهران فعالیت می‌کنند که با شیوع بیماری کرونا خسارت زیادی به آن‌ها وارد شده و بالغ بر ۵۰درصد از نیروهای آن‌ها بیکار شده‌اند. به‌طوری که آقای رضا گل محمدی، مدیرکل ورزش و جوانان استان تهران گفته است: از زمان شیوع بیماری کرونا تا به الان ماهی ۲میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان به استان تهران خسارت وارد شده که میزان این خسارت طی هفت ماه گذشته ۱۶میلیارد تومان بوده است.
هتل‌ها و مشاغل گردشگری
براساس اعلام شورای جهانی سفر در سال گذشته میلادی، بالغ بر یک میلیون و ۳۵۰هزار نفر در بخش سفر و گردشگری ایران فعال بوده‌اند که در خوشبینانه‌ترین حالت، هم‌اکنون تنها یک سوم از این تعداد نیروی انسانی در بخش‌های مختلف حوزه گردشگری، فعالیت دارند. البته آمار دقیقی در زمینه تعطیلی و بیکاری‌ها وجود ندارد زیرا عدد و ارقام موجود صرفاً شامل افراد بیمه شده و دارای کد بیمه کارگاهی است. با این حال براساس همین آمارها از زمان شیوع کرونا تاکنون بیش از ۹۰۰هزار نفر از هموطنان‌مان در حوزه سفر و گردشگری ایران به‌خاطر شیوع کرونا بیکار شده‌اند. بسیاری از فعالان حوزه سفر و گردشگری به صورت فصلی فعال هستند که بیمه شده نیستند و آمار دقیقی از بیکاری این گروه وجود ندارد. تا نیمه اول مردادماه ۱۲هزار میلیارد تومان به صنعت گردشگری خسارت وارد شده است و مرحله سوم برآورد خسارت نیز در حال انجام است. از سوی دیگر براساس آخرین اطلاعات که مربوط به هفته گذشته است، ۶۰۰میلیارد تومان پرونده از سوی فعالان گردشگری برای دریافت تسهیلات حمایتی به بانک‌ها ارسال شده که از این میان مبلغ ۲۵۰میلیارد تومان نیز پرداخت شده است. وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ایران اواسط اردیبهشت ماه اعلام کرد با شیوع کرونا نزدیک به ۱۳هزار راهنمای گردشگری در ایران شغل خود را از دست داده‌اند. دفاتر خدمات مسافرتی هم از دیگر شاخه‌های صنعت گردشگری ایران هستند که آسیب دیده‌اند.
تولیدکنندگان پوشاک
شیوع ویروس کرونا از اواخر سال گذشته تاکنون تاثیری منفی بر روی صنعت پوشاک و مد گذاشته و تمایل مردم را به خرید لباس و پوشاک کم کرده است. هشت‌ماه است که بازار پوشاک هم دستخوش تغییرات اقتصادی و به‌خصوص کووید۱۹ شده، بازار شب عید و بازار تابستان شرایط خوبی برای کسبه نبود، اجناس و پوشاک روی دست کسبه ماند و اجاره‌ها و چک‌های برگشتی آرامش را از زندگی آن‌ها برد. تعطیلی مجدد تالارهای پذیرایی و اعمال محدودیت‌ها و برگزار نشدن مهمانی و مراسم‌ها تقاضا و خرید البسه را کاهش می‌دهد و اصناف هنوز از تعطیلی‌های قبل و تبعات آن فارغ نشده دوباره درگیر مشکلات شدند. آقای مجید نامی، نایب رییس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران درباره میزان خسارت‌های وارد شده به صنعت پوشاک گفته است: صنعت پوشاک در ایام شیوع ویروس کرونا تاکنون دچار کاهش فروش و ضرر ۹۰درصدی شده است. مرکز پژوهش‌های مجلس هم میزان اشتغال از دست رفته در حوزه پوشاک را ۶۴۵هزار نفر اعلام کرده است که این تعداد شغلی ارتباط مستقیم و یا غیرمستقیمی در حوزه تولید پوشاک داشته‌اند. دولت تسهیلاتی را برای استفاده اصناف در نظر گرفت اما شرایط این تسهیلات طوری بود که بیشتر واحدهای صنفی مشمول استفاده از آن نشدند و حتی کسانی هم که می‌توانستند و مجاز به استفاده بودند، به‌دلیل پروسه و موانعی که در مسیر بود، از این حمایت استفاده نکردند. فقط کسانی که کارگر بیمه شده داشتند مشمول این تسهیلات می‌شدند که شاید ۱۰درصد از واحدها هم نبودند. تسهیلات در نظر گرفته شده به ازای هر کارگر ۶میلیون تومان بود و با توجه به اطلاعاتی که از واحدهای صنفی گرفته شده کسی از این طرح استقبال نکرد؛ چراکه انتظار می‌رفت برای هر واحد صنفی حداقل ۵۰میلیون تومان داده شود تا بتوانند جبران خسارت کنند.
باشگاه‌های ورزشی
اوایل اسفند۹۸ باشگاه‌های ورزشی اولین مراکزی بودند که به‌خاطر شیوع ویروس کرونا و جلوتر از تمامی اصناف بسته اعلام شدند. ابتدا انتظار داشتیم نهایتاً تا پایان اسفندماه و حداکثر پس از پایان تعطیلات نوروزی مجوز بازگشایی باشگاه‌های ورزشی صادر شود، اما تاکنون این مجوز صادر نشده است. درست است که سلامت مردم در اولویت قرار دارد و در این شکی نیست، اما ادامه تعطیلی باشگاه‌های ورزشی، موجب ضرر و زیان زیادی به این قشر شده است. طبق اعلام آقای اعلام افشین داوری، مدیر کل دفتر توسعه ورزش حرفه‌ای وامور باشگاه‌ها؛ ۲۰هزار و۴۳۳باشگاه در سراسر کشور فعال هستند. یک هزار و ۵۲۰باشگاه در بخش مردان، هفت هزار و ۹۰۳باشگاه در بخش بانوان و ۹هزار و ۱۰باشگاه دو منظوره فعال هستند. اگر در این باشگاه‌ها حداقل ۱۰نیروی انسانی فعالیت کنند باتوجه به تعداد باشگاه‌های فعال کشور، برای ۲۰۴هزار و ۳۳۰نفر اشتغالزایی شده است که از این بین طبق آمار مرکز پژوهش‌های مجلس ۱۰۲هزار و ۹۰۰نفر شغل خود را از دست داده‌اند. هفته گذشته نیز آقای عبدالحمید احمدی، معاون وزیر ورزش اعلام کرد: با شیوع کرونا فعالیت ۲۶هزار باشگاه ورزشی بخش خصوصی در کشور تعطیل شد و به صاحبان آن‌ها خسارت وارد کرد. به گفته وی این وزارتخانه درصدد است تا تسهیلاتی را برای کارکنان شاغل در این مجموعه ورزشی خصوصی اختصاص دهد و میزان این وام‌ها به ازای هر فرد شاغل ۱۲تا ۱۶میلیون تومان با کارمزد ۱۲درصد است. همچنین به گفته گل‌محمدی، مدیرکل ورزش و جوانان استان تهران پنج هزار و ۲۰۰مجموعه ورزشی با شیوع کرونا فعالیت خود را از دست دادند که بیش از یک هزار و ۵۰۰میلیارد تومان به ورزش استان زیان وارد شده است.
سینماها و اماکن فرهنگی
بیش از هشت ماه از ورود ویروس کرونا به کشورمان گذشته اماکن فرهنگی مثل سینما و موزه‌ها هم مانند سایر صنایع زیر سایه سنگین این ویروس منحوس به سختی نفس می‌کشد. هرچند سالن‌های سینما اوایل تابستان، پس از تعطیلی چهار ماهه و از دست دادن اکران طلایی نوروز، با ظرفیت نصف و نیمه بازگشایی شدند، اما بلافاصله پس از بازگشایی، موج دوم کرونا از راه رسید و ترس از ابتلا به این ویروس، علاقه‌مندان پروپاقرص هنرهفتم را هم خانه‌نشین کرد.
تعداد سالن‌های سینمایی مشغول به‌کار و در حال پذیرش مخاطب در ایران ۶۳۸ مورد اعلام شده، اما به‌طور دقیق مشخص نیست که با توجه به شرایط کرونایی کشور چه تعداد سینما فعلاً تعطیل هستند؛ با این حال طبق آمارهای منتشر شده از سوی وزارت ارشاد مجموع نفراتی که در سینمای کشور شاغلند به هشت هزار نفر می‌رسد و حتی در آمار غیررسمی به ۱۰هزار نفر رسیده است. اما بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید به‌طور کلی ۷۲هزار نفر از افراد شاغل در کتابخانه، موزه، سینما و سایر فعالیت‌های فرهنگی و هنری شغل خود را از دست داده‌اند. طبق آمار در سه‌ماه نخست سال گذشته سینمای ایران معادل ۱۱۴میلیارد و ۱۶۲میلیون تومان فروش داشت که حاصل حضور ۹میلیون و ۸۴۶هزار نفر بیننده بود. در حالی که امسال باتوجه به بسته بودن سالن‌های سینما این مبلغ به صفر رسید. به عبارت دیگر تنها در سه ماه نخست امسال بیش از ۱۱۴میلیارد تومان ضرر متوجه صنعت سینما بوده است. با این وجود آمار دقیقی از میزان خسارت به مراکز فرهنگی و رویدادهای آن مشخص نیست. لغو کنسرت‌ها، تئاترها از جمله این خسارت‌هاست.
رستوران‌ها، فست‌فودها و کافه‌ها
یکی از تفریحات ما ایرانی‌ها رفتن به کافه و رستوران برای صرف ناهار یا شام همراه دوستان و خانواده است؛ اما چند ماهی است با شیوع ویروس کرونا در ایران مردم از ترس این بیماری واگیر، رفتن به این مکان‌ها را بسیار کم کرده‌اند و همین امر سبب از رونق‌افتادن بسیاری از این کسب‌وکارها شده است. طبق آمار مرکز پژوهش‌های مجلس ۴۷۹هزار نفر از افرادی که در حوزه مشاغل غذا و آشامیدنی فعالیت می‌کنند بر اثر شیوع کرونا در کشور شغل خود را از دست داده‌اند.
آقای علی‌اصغر میرابراهیمی، رییس اتحادیه رستوران‌داران تهران شنبه ۱۹مهرماه در گفت‌وگویی از خسارت ۲۰۰تا ۳۰۰میلیارد تومانی رستوران داران تهران تاکنون (زمان آغاز شیوع کرونا) خبر داده و گفته است: «تاکنون هیچ تمهیداتی برای جبران این خسارت از سوی دولتمردان اتخاذ نشده است.» به گفته میر ابراهیمی، اکنون چاره‌ای به جز ادامه فعالیت نیست. بعضی از واحدها که اجاره‌ای بودند به تعطیلی کشانده شده‌اند و این ضربه مهلکی به این بخش از صنوف وارد کرده است.
حمل‌ونقل ریلی و جاده‌ای
با شیوع کرونا و اجرای دستورالعمل‌های ستاد ملی مبارزه با کرونا درباره محدودیت‌ها و منع سفرها، بخش حمل‌ونقل به‌ویژه در حوزه جابه‌جایی مسافر بیشترین کاهش فعالیت را تجربه کرد. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان ارزیابی ابعاد اقتصاد کلان شیوع ویروس کرونا نشان می‌دهد که تنها در بخش حمل‌ونقل زمینی مسافر به جز راه‌آهن، یک میلیون و ۳۲۹هزار نفر اشتغال به‌خاطر شیوع کرونا از دست رفته است. در بخش‌های دیگر مانند حمل‌ونقل هوایی بیش از۷۰ و در حمل‌ونقل راه‌آهن بیش از ۳۵هزار نفر شغل در این ایام از دست رفته است.
اکثر شرکت‌های حمل‌ونقلی در شهرستان‌ها که زیر نظر شهرداری‌ها فعالیت می‌کنند، به‌خاطر کرونا تعطیل شدند. شرکت‌های فعال هم با کاهش ۹۳درصدی فعالیت به کار ادامه دادند و کمتر از ۱۰درصد شاغلان در این بخش‌ها توانستند در این مدت به فعالیت خود ادامه دهند. البته پیش بینی می‌شود با بازگشایی دانشگاه‌ها برای دانشجویان جدیدالورود رونق نسبی در وضعیت حمل‌ونقل جاده‌ای اتفاق بیفتد. برآورد وزارت راه و شهرسازی هشت‌هزارمیلیارد تومان خسارت کرونا به بخش حمل‌ونقل است.
در ارزیابی که مرکز پژوهش‌های مجلس انجام داده آمده است که حمایت‌های مالی دولت از بخش‌های آسیب دیده در بازه زمانی شیوع بیماری، لازم است اما باید توجه داشت که با توجه به محدود شدن شدید منابع مالی دولت به دلایلی مانند مسائل اقتصاد جهانی، تحریم‌ها، کاهش قیمت نفت، آثار اقتصادی بحران کرونا، طبعاً باید به کاهش هزینه‌های سنگین ازجمله به تعویق افتادن توسعه آزادراه‌ها، احداث خطوط مترو و ابرپروژه‌های شهر توجه کرد. پیشنهاد بعدی که مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش تحقیقی خود آورده درباره کاهش تقاضای سفرهای بین شهری و متضرر شدن شرکت‌های حمل‌ونقل است. در این گزارش عنوان شده استفاده از حمایت‌های مالی دولت و در عین حال ارائه خدمت ازسوی ناوگان برون شهری برای کوتاه مدت و میان مدت به‌خصوص برای پاسخگویی به سفرهای حومه‌ای ضرورت دارد.
منبع:صبح نو
