در میان گرانی و بالارفتن سرسام‌آور قیمت لپ‌تاپ و رایانه در بازار، یکی از بدترین اتفاقات این روز‌ها این است که ببینیم رایانه یا لپ‌تاپمان خراب شده و باید به فکر تعویضش باشیم. حتما پیش از این هم برای همه ما اتفاق افتاده است که رایانه‌مان دچار مشکل شود. مشکلاتی که معمولا به دلیل سال‌ها استفاده، فرسودگی یا وجود نقص فنی برای دستگاه‌های دیگری مثل مایکروویو یا ماشین لباسشویی هم پیش می‌آید.
در کنار این دست از مشکلات که گاهی اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسند، برخی مشکلات هم هستند که خودمان عمدتا به دلیل ناآگاهی، سهل‌انگاری یا کمبود وقت در رعایت نکات مراقبت درست از سیستم، آن‌ها را ایجاد می‌کنیم. طبیعتا این نوع خرابی‌ها با رعایت برخی نکات قابل پیشگیری هستند. در ادامه به تعدادی از عوامل خرابی رایانه که به علت ناآگاهی یا سهل‌انگاری کاربران ایجاد می‌شود و به رایانه‌ها آسیب می‌رساند اشاره کرده‌ایم تا در گران‌ترین روز‌های بازار رایانه، بیشتر بتوانید از آن‌ها مراقبت کنید.
آنتی‌ویروس را به‌روزرسانی نمی‌کنید
تولیدکنندگان بدافزار هرروز ویروس جدیدی می‌سازند، شیوه کارشان را تغییر می‌دهند و راه‌های جدید مقابله با آنتی‌ویروس‌ها را پیدا می‌کنند. در مقابل، نرم‌افزار‌های آنتی‌ویروس هم باید به همین سرعت واکنش نشان بدهند. بهتر است بدانید آنتی‌ویروس شما فقط در همان روزی که آن را نصب کرده‌اید صد درصد موثر عمل می‌کند! بیشتر نرم‌افزار‌های آنتی‌ویروس، به‌طور خودکار تعاریف خود را به‌روزرسانی می‌کنند. اما در برخی موارد نیز پیام‌هایی به شما داده می‌شود که در آن‌ها از شما خواسته می‌شود این به‌روزرسانی را به صورت دستی انجام دهید. گاهی نیز پیام‌هایی درباره نیاز به به‌روزرسانی برنامه اصلی روی صفحه نمایش ظاهر می‌شود؛ بنابراین نباید با به‌روز نکردن آنتی‌ویروس توانایی رایانه‌تان برای مقابله با بدافزار‌ها را کاهش دهید. همیشه باید مطمئن شوید نرم‌افزار آنتی‌ویروس‌تان به‌روز است.
هنوز از ویندوز اکس‌پی استفاده می‌کنید!
ویندوز اکس‌پی (XP) را به احتمال زیاد می‌توان موفق‌ترین محصول مایکروسافت و محبوب‌ترین سیستم عامل آن دانست. اما متأسفانه در فروردین ۱۳۹۳/ آوریل ۲۰۱۴ شرکت مایکروسافت پشتیبانی از آن را متوقف کرد. پشتیبانی نشدن این سیستم عامل از سوی شرکت مایکروسافت به معنی ایجاد یک حفره امنیتی مهم و آسیب‌پذیری ویندوز اکس‌پی در برابر ویروس‌هاست! افزون بر این، به‌روزرسانی‌نشدن این سیستم عامل نیز آسیب‌پذیری آن را در مقابل ویروس‌ها به دنبال خواهد داشت. هنوز راه‌هایی برای حفظ امنیت این سیستم وجود دارد، اما با اعلام پشتیبانی نشدن از ویندوز ایکس‌پی، هکر‌ها و افرادی که در پی سرقت اطلاعات و سوء‌استفاده از این موقعیت هستند، دست به کار شده و کاربرانی را که هنوز این سیستم عامل را مورد استفاده قرار می‌دهند، زیر بار حملات خود می‌گیرند؛ بنابراین اگر از ویندوز اکس‌پی استفاده می‌کنید، رایانه شما بسیار آسیب‌پذیر خواهد بود.
از گذرواژه‌های قدرتمندی استفاده نمی‌کنید
بسیاری از دستگاه‌ها و خدماتی که ما از آن‌ها استفاده می‌کنیم به استفاده از گذرواژه (Password) نیاز دارند. اما گذرواژه‌هایی که ما انتخاب می‌کنیم نیز باید به اندازه کافی قوی باشند. حتما می‌دانید که گذرواژه‌هایی شامل نام شما یا عبارت‌های ساده‌ای مثل ۱۲۳۴، انتخاب‌های بدی هستند. کارشناسان امنیت اطلاعات این نوع گذرواژه‌ها را ضعیف می‌دانند.
گذرواژه‌های ضعیف به‌آسانی با استفاده از نرم‌افزار‌های ویژه‌ای قابل کشف و رخنه‌کردن هستند. گذرواژه‌های بسیار ضعیف را حتی می‌توان به آسانی حدس زد؛ بنابراین بهتر است اصول ساختن گذرواژه‌های قدرتمند را بیاموزید. نرم‌افزار‌هایی وجود دارند که می‌توانند در مدیریت گذرواژه‌های قدرتمند به شما کمک کنند. عمده‌ترین نکاتی که باید درمورد رمز عبور در نظر داشته باشید موارد زیر را شامل می‌شوند:
از اطلاعات شخصی مانند نام، سال تولد و شماره شناسنامه ساخته نشده باشد.
از کلماتی که در لغتنامه‌های آنلاین وجود دارد، استفاده نشده باشد.
بیشتر از هشت کاراکتر داشته باشد.
در آن علائم ویژه‌ای مانند (؟! @#$%: وجود داشته باشند.
تنها از عدد یا حروف ساخته نشده باشد.
به‌راحتی به‌خاطر سپرده شود.
به‌طور مستمر از داده‌های خود پشتیبان‌گیری نمی‌کنید
یکی از کار‌هایی که حال رایانه و به دنبال آن حال شما را بد می‌کند، پشتیبان‌گیری (Back up) به شیوه‌ای غیرمداوم است. بله، شما باید به‌طور مداوم و تقریبا بدون توقف (حداقل یک بار در دقیقه!) از داده‌های خود، نسخه پشتیبان تهیه کنید. شاید زیاد به‌نظر برسد، اما کار درست همین است. مسلما داده‌های مهم شما (عکس‌ها، فیلم‌ها یا مقاله‌هایی که ساعت‌ها روی آن‌ها کار کرده‌اید) ارزش این کار را دارند. البته می‌توانید از نرم‌افزار‌های سنتی برای پشتیبان‌گیری مداوم روی هارددیسک اکسترنال یا روی درایو شبکه استفاده کنید. اما بهتر است برای این کار به یک سرویس پشتیبان‌گیر آنلاین روی بیاورید. سرویس‌های خوب متعددی وجود دارند که می‌توانند از پاک‌شدن داده‌های مهم شما جلوگیری کنند. پشتیبان‌گیری مداوم در فضای ابری راه مهمی برای جلوگیری از ایجاد مشکل در رایانه شماست. بیشتر گوشی‌های هوشمند هم دارای قابلیت پشتیبان‌گیری داخلی هستند، حتما این قابلیت را در گوشی هوشمندتان در حالت روشن قرار دهید.
به طور منظم یکپارچه‌سازی نمی‌کنید
سرعت اغلب سیستم‌های رایانه‌ای بعد از مدتی کند می‌شود و رایانه دیگر مانند روز‌های اولی که آن را خریده بودید، سرعت بالایی ندارد. این موضوع از مهم‌ترین دغدغه‌های کسانی است که سروکار زیادی با رایانه دارند. کندشدن سرعت رایانه می‌تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. یکی از این دلایل یکپارچه نبودن داده‌ها در هارد رایانه است. در اثر ذخیره و پاک شدن فایل‌ها یا نصب و حذف برنامه‌ها، فضا‌های بدون استفاده‌ای روی هارددیسک شما ایجاد می‌شود که می‌تواند باعث کند شدن سرعت اجرای برنامه‌ها یا بوت شدن ویندوزتان شود. هارددیسک یک صفحه مغناطیسی است که مانند گرامافون می‌چرخد و داده‌ها و اطلاعات ما به‌صورت پراکنده و نه لزوما مرتب روی آن ذخیره می‌شود. اتفاقی که می‌افتد این است که با حذف و ثبت اطلاعات جدید، از آنجا که حجم اطلاعات پاک‌شده با اطلاعات جدید یکی نیست، مقداری فضای اضافی روی دیسک به‌وجود می‌آید و باعث می‌شود دیسک کم‌کم از حالت یکپارچه و مرتب اولیه خود خارج و در نتیجه زمان دستیابی به اطلاعات خاص طولانی‌تر شود. برای از بین بردن این فضا‌ها باید عمل یکپارچه‌سازی را روی هارد خود انجام دهید. این کار در سیستم عامل‌های جدید به‌صورت خودکار توسط سیستم عامل انجام می‌شود. اما در سیستم عامل‌های قدیمی شما باید به‌طور دستی این کار را انجام دهید. نرم‌افزار‌های خوبی در این زمینه وجود دارد که می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
از نرم‌افزار‌های نامناسبی استفاده می‌کنید
یکی دیگر از اشتباهات بسیار رایجی که می‌تواند به رایانه شما آسیب برساند بارگیری (دانلود) انواع نامناسب نرم‌افزار و پرکردن رایانه با برنامه‌هایی است که هیچ‌وقت از آن‌ها استفاده نمی‌کنید. حتما می‌دانید برنامه‌های نرم‌افزاری رایگان بسیاری را می‌توان در اینترنت یافت. چیزی که شاید ندانید این است که این نرم‌افزار‌های رایگان در سطوح مختلفی ارائه می‌شوند. بعضی از آن‌ها کاملا رایگان هستند در حالی که برخی دیگر را نمی‌توان واقعا رایگان دانست. درواقع، برخی از وبگاه‌ها با تبلیغات خود کاربران را فریب می‌دهند. واقعیت این است تنها چیزی که درمورد این نرم‌افزار‌ها کاملا رایگان است، صرفا روند دانلود نرم‌افزار است. برخی از فایل‌های نصبی مربوط به این برنامه‌ها سعی می‌کنند نرم‌افزار‌های اضافی یا برنامه‌های ناخواسته‌ای را روی رایانه شما نصب کنند. هرچند نصب این نرم افزارها اختیاری است، اما شما گزینه‌ای نمی‌بینید که بتوانید از نصب برنامه‌های اضافه آن‌ها جلوگیری کنید. در حالی که نصب این نرم‌افزار‌های رایگان منافع زیادی را نصیب سازندگان آن‌ها می‌کند، این کار برای شما به‌عنوان یک کاربر و مالک رایانه شخصی می‌تواند فاجعه باشد. زیرا این برنامه‌ها بخش زیادی از حافظه رایانه شما را با محتوای اضافی پر کرده و سرعت رایانه را کند می‌کند.
رایانه‌تان را تمیز نمی‌کنید
تمیز کردن درست و اصولی رایانه، به‌خصوص رایانه رومیزی، کاری در جهت مراقبت از رایانه است که بسیاری از ما معمولا آن را نادیده می‌گیریم، غافل از این‌که نادیده گرفتن این موضوع به‌ظاهر ساده می‌تواند مشکلات جدی برای رایانه ما ایجاد کند. اتفاقی که می‌افتد این است:
گرد و غبار و جرم زیادی در فن‌های رایانه شما جمع می‌شود.
این گرد و غبار و آلودگی‌ها انباشته می‌شود و سرعت فن را کاهش می‌دهد.
قطعاتی از رایانه که با فن‌ها سرد می‌شود شروع به گرم شدن بیش از اندازه می‌کنند.
رایانه شما به شکلی تقریبا دائمی خراب می‌شود.
به عبارت دیگر، رایانه کثیف مساوی است با رایانه داغ و رایانه داغ محکوم است به خرابی! اگر خوش‌اقبال باشید، سیستم عامل شما هشدار می‌دهد که برخی از سخت‌افزار‌ها در حال گرم شدن هستند.
اما در بیشتر موارد این‌طور نیست و درنتیجه رایانه شما شروع به از دست دادن نیروی خود می‌کند و دیگر هرگز این نیرو را به‌دست نمی‌آورد. تمیز کردن فن رایانه آسان است. کافی است از یک اسپری هوای فشرده برای تمیزکردن گرد و غبار موجود در فن‌ها استفاده کنید. در رایانه‌های رومیزی، تمیز کردن منبع تغذیه رایانه و کیس را هم فراموش نکنید. سعی کنید راه‌های دیگر جلوگیری از داغ شدن رایانه مثل استفاده از کیت خنک‌کننده آبی را هم امتحان کنید.
منبع: روزنامه جام جم
