روزنامه جوان گزارشی درباره مکانیسم ماشه و امکان بازگشت تحریم‌ها و اقدامات دولت و مجلس در قبال آن منتشر کرده است که متن آن در ادامه می‌آید.
اگر امریکا موفق به بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت با به‌کار انداختن مکانیسم ماشه شود، دیگر اصطلاحاتی شبیه «آخرین میخ بر تابوت برجام» و مانند آن غیرواقعی و لوث است. در آن زمان گویی هرگز برجامی نبوده که بخواهد مرده و در تابوت باشد، زیرا گاهی مرده چیزی هم بی خاصیت نیست!
در این وضعیت اعلام «خروج ایران از برجام» به معنای آن است که پنج سال تحمل ایران و سپردن بازی به اروپا و امریکا باید یک نقطه پایانی هم داشته باشد. هرچند شایسته‌ترین کار ایران در مواجهه با اروپایی که از لاشه برجام پرچم ساخته و آن را در میدان حفظ کرده است، مقابله عین به عین است، یعنی ما نیز مثل اروپا از برجام اسماً خارج نشویم، اما تمامی فعالیت‌های قبل از برجام را رسماً از سر بگیریم. درست مثل اروپا! حتی می‌توان پس از باقی ماندن اسمی در برجام و بی‌عملی رسمی نسبت به آن، هر روز بیانیه‌ای صادر و اروپا و امریکا را بابت نقض برجام سرزنش کنیم، درست مثل اروپا! و حتی درست مثل امریکا که به رغم خروج از برجام تلاش دارد مکانیسم ماشه را با تفسیر جدیدی از برجام علیه ایران فعال کند.
طرح دوفوریتی نمایندگان مجلس برای خروج از برجام می‌تواند از سوی جامعه جهانی به شدت جدی گرفته شود و البته برای آنکه پاسخ متقابلی به اروپا باشد، می‌توان نام آن را به «طرح بازگشت ایران به برنامه کامل هسته‌ای» تغییر داد و اسمی از نحوست برجام در آن نیاورد.
پنج سال از برجامی که قرار بود از فردای امضای آن همه تحریم‌ها «بالمره» برداشته شود، می‌گذرد؛ اما نه تنها تحریمی برداشته نشد که تحریم‌های بیشتری علیه ایران وضع گردیده است. امریکا به عنوان بزرگ‌ترین ناقض برجام از این توافقنامه خارج شده، اروپایی‌ها در همسویی با امریکا به تعهدات خود عمل نکرده‌اند و به اذعان دولتی‌ها و مدافعان وطنی برجام، دستاوردی جز «تقریباً هیچ» نصیب ایران نشده است.
اکنون هم که پس از پنج سال و بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ قرار است تحریم‌های تسلیحاتی ایران در مهرماه آینده برداشته شود، امریکا به لطایف‌الحیل می‌کوشد این حق را هم از جمهوری اسلامی ایران سلب کند. گرچه در گام نخست در شورای امنیت ناکام ماند، اما برخی تحرکات از تلاش امریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران حکایت دارد. از این رو روز گذشته جمعی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرحی دوفوریتی با عنوان خروج خودکار از برجام تدوین کرده‌اند که در صورت فعال‌سازی مکانیزم ماشه اجرایی خواهد شد.
در مقدمه این طرح که به امضای ۴۹ نماینده رسیده، آمده است: «یکی از بحث‌برانگیزترین مفاد توافق بین‌المللی برجام مکانیزم حل و فصل اختلافات معروف به مکانیزم ماشه است که در بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام گنجانده است. چنین مکانیزمی این اختیار را به اعضای دایمی شورای امنیت سازمان ملل می‌دهد تا در یک بازه زمانی دو ماهه و با استفاده از حق وتو تمام قطعنامه‌های پیشین را که براساس برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به حالت تعلیق درآمده بودند مجدداً فعال سازد.»
در ادامه این طرح آمده است: «با گذشت پنج سال از برجام و حتی پس از خروج امریکا از این توافق این کشور همچنان در تلاش است تا با فعال‌سازی مکانیزم ماشه فشار‌ها را بر ایران تشدید کند. در همین خصوص و در آستانه لغو تحریم تسلیحاتی ایران شاهدیم که فشار سیاسی بسیار شدیدی از سوی امریکا که خود از ناقضان اصلی برجام است علیه ایران وارد شده است که صدور قطعنامه شورای حکام علیه ایران در همین راستا قابل تحلیل است و همچنین تلاش برای صدور قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل جهت تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که با شکست امریکا همراه بود نیز در همین جهت است که در صورت عدم واکنش مقتضی از سوی ایران و بنا به اعلام رسمی دولت امریکا شاهد اقدام بعدی امریکا برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه خواهیم بود بنابراین جهت حفظ منافع ملی ضرورت دارد تا در صورت انجام چنین اقدامی و با توجه به اینکه ادامه حضور ایران در برجام با بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت خالی از هر نفعی است می‌بایست الزام به خروج از برجام را به عنوان یک اقدام بازدارنده به تصویب رساند.»
امریکای ناقض برجام در مقام مدعی!
در همین‌باره علی خضریان، رئیس کمیته سیاسی، امنیتی و نظامی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در گفتگو با ایسنا، در خصوص این طرح دوفوریتی گفت: «مهم‌ترین تعهدات کشور‌های ۵+۱ که در برجام به آن اشاره شده است، لغو یا تعلیق برخی از تحریم‌هایی است که علیه ایران اجرایی شده بود و طبق سند برجام تعهدات و خدمات تبعی دولت‌های طرف قرارداد با ایران در بند‌های ۲۰ تا ۳۳ به آن اشاره شده است که بند‌های ۲۱ تا ۲۶ مشخصاً به تعهدات امریکا برمی‌گردد؛ تعهدات مهمی از جمله تعلیق اعمال تحریم‌های ثانویه که تمام عملیات تجاری ما با دنیا و حتی تعهدات سایر کشور‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و همچنین در بند‌های ۲۷ تا ۳۳ امریکا به‌صورت مشترک با اتحادیه اروپا تعهداتی را پذیرفته که در حال حاضر بخش مهمی از آن تعهدات حذف شده است.»
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی تأکید کرد: «خروج امریکا از برجام ضمن اینکه حذف تعهدات مهم امریکا از این سند را که در شش بند به آن اشاره شده است فراهم کرد، قسمت‌های مهمی از این توافق را از بین برد و عملاً برجام بدون امریکا برای ایران بی‌معنا بود.»
نماینده مردم تهران با بیان اینکه با گذشت پنج سال از برجام و حتی پس از خروج امریکا از این توافق، این کشور همچنان در تلاش است تا با فعال‌سازی مکانیسم ماشه، فشار‌ها را بر ایران تشدید کند، گفت: در همین خصوص و در آستانه لغو تحریم تسلیحاتی ایران شاهدیم که فشار سیاسی بسیار شدیدی از سوی امریکا که خود از ناقضان اصلی برجام است علیه جمهوری اسلامی ایران وارد شده است که صدور قطعنامه در شورای امنیت سازمان ملل جهت تمدید تحریم تسلیحاتی ایران که با شکست امریکا همراه بود نیز در همین جهت بوده که در صورت عدم واکنش مقتضی از سوی ایران و بنا به اعلام رسمی دولت امریکا شاهد اقدام بعدی امریکا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه خواهیم بود.»
مکانیسم ماشه چیست؟
خضریان در خصوص مکانیسم ماشه توضیح داد: «یکی از بحث‌برانگیزترین مفاد توافق بین‌المللی برجام، مکانیسم حل و فصل اختلافات معروف به مکانیسم ماشه (Snapback) است که در بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام گنجانده شده است. چنین مکانیسمی این اختیار را به اعضای دائمی شورای امنیت سازمان ملل می‌دهد تا در بازه زمانی دو ماهه و با استفاده از حق وتو تمامی قطعنامه‌های پیشین را که بر اساس برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به حالت تعلیق در آمده بودند، مجدداً فعال سازند.»
این نماینده مجلس اظهار داشت: «نکته مهم در این مکانیسم این است که بازگشت تحریم‌ها، قابل وتو نیست بلکه «عدم بازگشت تحریم ها» قابلیت وتو دارد. یعنی رأی‌گیری برای «بازگشت تحریم ها» انجام نمی‌شود بلکه برای «ادامه تعلیق تحریم ها» انجام می‌شود که حتی اگر شورا به آن رأی ندهد، امریکا یا هر کشوری که داری حق وتو است می‌تواند رأی را وتو کرده و عملاً تحریم‌ها بازگردند.»
خضریان اضافه کرد: «بنابراین برای حفظ منافع ملی ضرورت دارد تا در صورت انجام چنین اقدامی و با توجه به اینکه ادامه حضور ایران در برجام با بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت خالی از هر نفعی است، باید الزام به خروج از برجام را به عنوان یک اقدام بازدارنده به تصویب رساند.»
سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در پایان تأکید کرد: «در چنین شرایطی دولت موظف است با توجه به عهدشکنی‌های متعدد صورت گرفته شده از سوی برخی دولت‌های طرف قرارداد با ایران در برجام و همچنین خروج یکجانبه امریکا از این قرارداد، در صورت اینکه هریک از کشور‌های طرف قرارداد بخواهند با فعال‌سازی مکانیسم ماشه که در بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام گنجانده شده است زمینه بازگشت قطعنامه‌های شورای امنیت را فراهم کند، ظرف ۷۲ ساعت از آغاز پروسه مکانیسم ماشه نسبت به خروج قطعی ایران از قرارداد برجام به طرفین این قرارداد اقدام مقتضی و رسمی کند. طرح دوفوریتی «خروج خودکار از برجام در صورت فعال‌سازی مکانیسم ماشه» ظرف مدت کمتر از ۲۴ ساعت، به امضای ۴۹ نفر از نمایندگان رسیده است.»
