نابغه‌ای که بزرگترین عملیات هوایی جهان را رهبری کرد که بود؟ امیر سرتیپ خلبان فرج الله برات‌پور از فرماندهان و خلبانان دلیر ارتش جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس است که نام و یادش با عملیات مشهور اچ ۳ برای همیشه در تاریخ کشورمان ماندگار شده است.
امیر برات‌پور در سال ۱۳۲۴ در شهرستان کنگاور از توابع استان کرمانشاه متولد شد. وی دوران تحصیلی ابتدایی و متوسطه را در کرمانشاه سپری کرد و در سال ۱۳۴۴ وارد دانشکده خلبانی شد. برات‌پور پس از گذراندن دو سال دوره مقدماتی خلبانی در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۶ به آمریکا اعزام شد و طی ۱۸ ماه دوره تکمیلی خلبانی را سپری کرد. یک‌سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۷ پس از بازگشت به ایران و گرفتن درجه ستوان دومی خدمت برای حراست از حریم هوایی کشورمان را آغاز کرد.
وی از همان ابتدا خودش را به عنوان خلبانی موفق و کارآمد نشان داد و تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ با طی دوره آموزش خلبانی هواپیمای اف ۵ در پایگاه هوایی مهرآباد و انجام بیش از هزار ساعت پرواز در پایگاه هوایی همدان، فراگیری دوره آموزش خلبانی هواپیمای اف ۴ در پایگاه هوایی مهرآباد و آموزش دوره مدیریت در کشور آمریکا به یکی از خلبانان موفق کشورمان تبدیل شد.
آغاز دوره‌ای جدید در زندگی لیدر عملیات اچ ۳
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امیر سرتیپ برات‌پور در پایگاه هوایی همدان مشغول به خدمت شد و سعی در کسب آموزش‌ها و تجربیات جدید داشت که در شهریور ماه سال ۱۳۵۹، با تجاوز ناجوانمردانه رژیم بعثی عراق به ایران پایگاه محل خدمتش همانند بسیاری از پایگاه‌های دیگر مورد حمله هواپیماهای دشمن متجاوز قرار گرفت.
برات‌پور درباره آغاز تهاجم عراق به کشورمان در خاطراتش می‌گوید«در پست فرماندهی پایگاه همدان بودم که پایگاه هوایی دزفول و بعد از آن پایگاه هوایی تبریز مورد حمله هوایی عراق قرار گرفتند. با شنیدن این خبر بلافاصله دستور دادم تا دو فروند هواپیمای اسکرامبل با موشک مورد نیاز در حریم هوایی پایگاه به پرواز درآیند، اما در همین لحظه صدای انفجار بمب‌های هوشمند در بعضی از نقاط پایگاه شنیده شد.»
به دنبال اولین حمله دشمن به کشورمان و شروع جنگ تحمیلی برات پور همانند بسیاری از فرزندان دلیر و حماسه آفرین این مرز و بوم وارد عرصه نبرد با دشمن متجاوز می‌شود و با توجه به تخصص، تجربه و خلاقیتش، به عنوان خلبان و در بسیاری از مواقع به عنوان لیدر عملیات‌های هوایی، اقدامات ابتکاری و خلاقانه‌ای از خود به نمایش می‌گذارد. در حمله عراق که اولین تجربه جنگی امیر برات‌پور محسوب می‌شود، یکی از شاخصه‌های نبوغ نظامی او را می‌توان مشاهده کرد که همان سرعت کنش و واکنش در مقابل دشمن است. زیرا واکنش سریع، تصمیم صحیح و به موقع و اتخاذ تدابیر سریع و اضطراری در مقابل وقایع، فقط از عهده فرماندهانی با قوه ابتکار عمل و نبوغ نظامی بالا برمی آید. نقش و تاثیر این عامل در آن واکنش مناسب بسیار مهم است.
بسیاری از عملیات تحت تاثیر تصمیم گیری‌ها و واکنش به موقع فرماندهان تبدیل به پیروزی و موفقیت شدند و بسیاری از عملیات هم با وجود فراهم بودن همه امکانات و شرایط در اثر واکنش دیرهنگام ذهنی و عملی فرمانده‌هان به شکست منجر شده‌اند.
چرا امیر سرتیپ برات‌پور نابغه نظامی است؟
مهمترین شاخصه‌های نبوغ نظامی امیر برات‌پور را می‌توان در عملیات معروف، بزرگ و پیچیده اچ ۳ و انجام موفقیت آمیز آن که بسیاری از کارشناسان نظامی جهان را به حیرت واداشت مشاهده کرد. این عملیات در پانزدهم فروردین سال ۱۳۶۷ و پس از شروع جنگ تحمیلی با پیشنهاد اولیه یکی دیگر از فرماندهان دلیر ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده وقت نیروی هوایی امیر سرتیپ خلبان جواد فکوری و فرماندهی مبتکرانه و دلیرانه امیر سرتیپ برات‌پور انجام شد.
اولین شاخصه نبوغ نظامی امیر برات‌پور در این عملیات را می‌توان در توجه او به رعایت اصل غافلگیری از نظر زمانی دانست. در همان لحظات اولیه، تصمیم برای اجرای عملیات اچ ۳ یعنی دقیقا در هنگام ملاقات امیر برات‌پور و سرهنگ گلچین فرمانده پایگاه هوایی همدان و امیر فکوری پس از تعیین تاریخ اجرای عملیات بهترین زمان اجرای عملیات هنگام تعویض شیفت کاری کارکنان پایگاه اچ ۳ تعیین می‌شود.
مراتب او در خاطراتش می‌گوید من به همراه سرهنگ گلچین نزد شهید فکوری در تهران و پس از ابلاغ فرمانده عملیات به من و تعیین تاریخ انجام عملیات با همفکری یکدیگر زمان اجرای عملیات را به هنگام تعویض شیفت کاری کارکنان پایگاه اجتماعی قرار دادیم.
امیر برات‌پور در سال ۱۳۲۴ در شهرستان کنگاور از توابع استان کرمانشاه متولد شد. وی دوران تحصیلی ابتدایی و متوسطه را در کرمانشاه سپری کرد و در سال ۱۳۴۴ وارد دانشکده خلبانی شد. برات‌پور پس از گذراندن دو سال دوره مقدماتی خلبانی در اردیبهشت ماه سال ۱۳۴۶ به آمریکا اعزام شد و طی ۱۸ ماه دوره تکمیلی خلبانی را سپری کرد. یک‌سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۷ پس از بازگشت به ایران و گرفتن درجه ستوان دومی خدمت برای حراست از حریم هوایی کشورمان را آغاز کرد.
وی از همان ابتدا خودش را به عنوان خلبانی موفق و کارآمد نشان داد و تا زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ با طی دوره آموزش خلبانی هواپیمای اف ۵ در پایگاه هوایی مهرآباد و انجام بیش از هزار ساعت پرواز در پایگاه هوایی همدان، فراگیری دوره آموزش خلبانی هواپیمای اف ۴ در پایگاه هوایی مهرآباد و آموزش دوره مدیریت در کشور آمریکا به یکی از خلبانان موفق کشورمان تبدیل شد.
آغاز دوره‌ای جدید در زندگی لیدر عملیات اچ ۳
پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران، امیر سرتیپ برات‌پور در پایگاه هوایی همدان مشغول به خدمت شد و سعی در کسب آموزش‌ها و تجربیات جدید داشت که در شهریور ماه سال ۱۳۵۹، با تجاوز ناجوانمردانه رژیم بعثی عراق به ایران پایگاه محل خدمتش همانند بسیاری از پایگاه‌های دیگر مورد حمله هواپیماهای دشمن متجاوز قرار گرفت.
برات‌پور درباره آغاز تهاجم عراق به کشورمان در خاطراتش می‌گوید«در پست فرماندهی پایگاه همدان بودم که پایگاه هوایی دزفول و بعد از آن پایگاه هوایی تبریز مورد حمله هوایی عراق قرار گرفتند. با شنیدن این خبر بلافاصله دستور دادم تا دو فروند هواپیمای اسکرامبل با موشک مورد نیاز در حریم هوایی پایگاه به پرواز درآیند، اما در همین لحظه صدای انفجار بمب‌های هوشمند در بعضی از نقاط پایگاه شنیده شد.»
به دنبال اولین حمله دشمن به کشورمان و شروع جنگ تحمیلی برات پور همانند بسیاری از فرزندان دلیر و حماسه آفرین این مرز و بوم وارد عرصه نبرد با دشمن متجاوز می‌شود و با توجه به تخصص، تجربه و خلاقیتش، به عنوان خلبان و در بسیاری از مواقع به عنوان لیدر عملیات‌های هوایی، اقدامات ابتکاری و خلاقانه‌ای از خود به نمایش می‌گذارد. در حمله عراق که اولین تجربه جنگی امیر برات‌پور محسوب می‌شود، یکی از شاخصه‌های نبوغ نظامی او را می‌توان مشاهده کرد که همان سرعت کنش و واکنش در مقابل دشمن است. زیرا واکنش سریع، تصمیم صحیح و به موقع و اتخاذ تدابیر سریع و اضطراری در مقابل وقایع، فقط از عهده فرماندهانی با قوه ابتکار عمل و نبوغ نظامی بالا برمی آید. نقش و تاثیر این عامل در آن واکنش مناسب بسیار مهم است.
بسیاری از عملیات تحت تاثیر تصمیم گیری‌ها و واکنش به موقع فرماندهان تبدیل به پیروزی و موفقیت شدند و بسیاری از عملیات هم با وجود فراهم بودن همه امکانات و شرایط در اثر واکنش دیرهنگام ذهنی و عملی فرمانده‌هان به شکست منجر شده‌اند.
چرا امیر سرتیپ برات‌پور نابغه نظامی است؟
مهمترین شاخصه‌های نبوغ نظامی امیر برات‌پور را می‌توان در عملیات معروف، بزرگ و پیچیده اچ ۳ و انجام موفقیت آمیز آن که بسیاری از کارشناسان نظامی جهان را به حیرت واداشت مشاهده کرد. این عملیات در پانزدهم فروردین سال ۱۳۶۷ و پس از شروع جنگ تحمیلی با پیشنهاد اولیه یکی دیگر از فرماندهان دلیر ارتش جمهوری اسلامی ایران و فرمانده وقت نیروی هوایی امیر سرتیپ خلبان جواد فکوری و فرماندهی مبتکرانه و دلیرانه امیر سرتیپ برات‌پور انجام شد.
اولین شاخصه نبوغ نظامی امیر برات‌پور در این عملیات را می‌توان در توجه او به رعایت اصل غافلگیری از نظر زمانی دانست. در همان لحظات اولیه، تصمیم برای اجرای عملیات اچ ۳ یعنی دقیقا در هنگام ملاقات امیر برات‌پور و سرهنگ گلچین فرمانده پایگاه هوایی همدان و امیر فکوری پس از تعیین تاریخ اجرای عملیات بهترین زمان اجرای عملیات هنگام تعویض شیفت کاری کارکنان پایگاه اچ ۳ تعیین می‌شود.
مراتب او در خاطراتش می‌گوید من به همراه سرهنگ گلچین نزد شهید فکوری در تهران و پس از ابلاغ فرمانده عملیات به من و تعیین تاریخ انجام عملیات با همفکری یکدیگر زمان اجرای عملیات را به هنگام تعویض شیفت کاری کارکنان پایگاه اجتماعی قرار دادیم.
در اینجا با تعیین زمان اجرای عملیات در آن ساعت از روز امیر برات‌پور و شهید فکوری سعی می‌کنند دشمن را از نظر زمانی غافلگیر کنند که البته چنین هم می‌شود و به هنگام اجرای عملیات، واکنش قابل توجهی از طرف نیرو‌های عراقی حاضر در پایگاه اچ ۳ انجام نمی‌شود.
در صورتی که در آن مقطع از جنگ، رژیم عراق به دلیل داشتن هواپیما‌ها و تجهیزات هوایی پیشرفته و حمایت همه جانبه کشور‌های دیگر توانسته بود به طور نسبی برتری هوایی را از آن خود کند.
دومین شاخصه نظامی برات‌پور را در عملیات اچ ۳، می‌توان در توجه به رعایت اصل غافلگیری دشمن از نظر مکانی دانست. در این عملیات از همان ابتدای تصمیم‌گیری برای عملیات از نظر مکانی، حمله به پایگاه اچ ۳ عراق که در مرز غربی آن کشور و در مسافت بسیار زیادی نسبت به مرز شرقی آن قرار داشت، به عنوان هدف عملیات تعیین می‌شود که این تصمیم نمونه بارزی از رعایت اصل غافلگیری دشمن از نظر مکانی است.
سومین شاخصه نیرو‌های نظامی برات‌پور در عملیات اچ ۳ نحوه مجهز کردن هواپیماهای شرکت کننده در عملیات با رعایت کامل اصول حفاظتی و امنیتی است.
وی در خاطراتش می‌گوید طی مدت زمانی که به طرح‌ریزی و فراهم کردن مقدمات عملیات می‌پرداختم، حدود چهار یا پنج روز مانده به زمان اجرای عملیات با توجه به اینکه هر روز تعدادی از هواپیماهای پایگاه همدان در عملیات‌های مختلف جنگ شرکت می‌کردند به هنگام مهمات‌گذاری هواپیما‌ها با این بهانه که به دو فروند هواپیما به عنوان ناظر و پشتیبان هرروز مهمات گذاری شوند و در پایگاه مستقر باشند دستور مهمات گذاری آن دو فروند هواپیما را می‌دادم، به این ترتیب طی آن چند روز توانستم هر ۱۰ فروند هواپیما را آماده عملیات کنم بدون اینکه از خلبانان متوجه شوند که تصمیم و هدف من چیست.
از نظر رعایت کامل اصول حفاظتی و امنیتی و درباره رعایت اصل تامین بانک اصول ناوگان جنگ و به عنوان یک شاخص نبوغ نظامی می‌توان به اقدام بسیار مناسب و کاملاً حساب شده امیر برات به هنگام شروع عملیات و سیر مراحل پرواز هواپیما‌ها و همچنین انجام عملیات اشاره کرد او در خاطراتش می‌گوید «دستور داده شد که کلیه ارتباطات پایگاه توسط فرماندهی تا زمانی که این عملیات تمام شود و هواپیما به پایگاه برگردند و بیرون از پایگاه قطع شده و بدون هیچگونه تماس رادیویی توسط خلبانان و فقط با استفاده از علامت دست و چراغ سبز برج مراقبت هواپیما پرواز کند.»
چهارمین شاخص این نبوغ نظامی برات‌پور بود که شاید بتوان گفت اولین و مهمترین شاخصه است که باعث بروز و ظهور سایر شاخه‌ها در یک فرمانده می‌شود، طلب توفیق و پیشرفت در سایه اتکا به خداوند متعال است، زیرا مسئولیت فرماندهی اجرای عملیات بسیار حساس و خطرناک به همراه با خطر پذیری بالا مانند عملیات اچ ۳ را فقط فرمانداران نظامی که دارای شاخصه توفیق طلبی و پیشرفت هستند، می‌پذیرند.
نکاتی مهم در رهبری عملیات اچ ۳
امیر سرتیپ برات‌پور به عنوان فرمانده و لیدر این عملیات هوایی در مسیر پرواز هواپیماهای ایرانی به سمت پایگاه اچ ۳ تعیین می‌کند تا در عبور هواپیما از نقاط مورد نظر موارد زیر را لحاظ کند.
*هواپیما‌ها بتوانند در ارتفاع بسیار پایین پرواز کرده تا از دید رادار‌های دشمن محفوظ بمانند.
**عبور هواپیما از روی مناطق مسکونی انجام نشود تا مکان حمله هواپیماهای خودی برای دشمن مشخص نشود.
***هنگام نزدیک شدن هواپیماهای خودی به پایگاه اچ ۳ خلبانان بتوانند با انجام حرکات مناسب به گونه‌ای به آن‌جا برسند که از آسیب تجهیزات پدافندی دشمن دور باشند در واقع این اقدام به معنی اجتناب از نقاط قوت دشمن است که اجرای چنین تدبیری بعد از فرماندهان دارای نبوغ بالا برمی آید.
