تاریخچه قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین به سفر «شیء جین پینگ» رئیس جمهوری چین در بهمن ماه سال ۹۴ به تهران باز می‌گردد. زمانی که دو کشور بیانیه مشترک و رسمی را امضا کردند که در یکی از بندهای آن از اراده راسخ دو طرف برای گسترش همکاری‌های جامع ۲۵ ساله سخن گفته شد.
به گزارش مهر، رئیس جمهوری چین پس از این توافق گفت: «اقتصاد چین و ایران مکمل یکدیگر هستند و در این سفر در خصوص برنامه‌ریزی برای همکاری استراتژیک ۲۵ ساله به توافق رسیده‌ایم و آماده گسترش و تعمیق همکاری‌ها در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، فناوری، نظامی و امنیتی در سطح شرکای راهبردی هستیم و ایجاد سازوکاری برای افزایش همکاری‌های امنیتی در مواجهه با تروریسم را ضروری می‌دانیم.»
موضوع سال گذشته و در سفر «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه به چین پی گرفته و سند ابتدایی و پیش‌نویس به مقامات چینی ارائه شد. در ادامه تعیین جزئیات مورد نظر ایران و چین درباره همکاری مشترک، اول تیر ماه سال جاری هیأت دولت پیش‌نویس دیگری از این برنامه ۲۵ ساله را تصویب و ظریف را مأمور ادامه مذاکرات با چین کرد.
در همین رابطه گفتگویی با «لوجیانو زاکارا» استاد دانشگاه آمریکایی جورج تاون شعبه قطر انجام داده که مشروح آن در زیر آمده است.
*آیا سند ۲۵ ساله، همکاری ایران و چین را به سطح استراتژیک ارتقا می بخشد؟
مطمئناً با این توافق نامه، روابط دوجانبه دو کشور نسبت به گذشته بیشتر خواهد شد، اما افزایش روابط عمدتاً در سطح اقتصادی و تجاری ارتقا خواهد یافت. پیش بینی این امر که آیا این توافق نامه منجر به افزایش توافقات سیاسی یا استراتژیک بیشتری بین هر دو کشور خواهد شد دشوار است. زیرا به نظر نمی‌رسد که عوامل نظامی در این توافق نامه گنجانده شده باشد.
تا آنجا که می‌دانیم تهران هرگونه حضور نیروهای نظامی چینی در خاک ایران را بر اساس این توافق تکذیب کرده است. چراکه چین هیچ علاقه‌ای به داشتن چنین روابطی با شرکای خود در منطقه نداشته است.
*آیا این توافق بر روابط چین با سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تأثیر خواهد گذاشت؟
چین روابط خوبی با بیشتر کشورهای همسایه ایران بدون هیچ شرط سیاسی دارد. مقامات چینی معمولاً در سفرهای همزمان از ایران، عربستان سعودی و قطر دیدار می‌کنند بدون اینکه هیچ گونه تأثیری در روابط دوجانبه بین چین و همه آنها داشته باشد.
از آنجایی که چین در مسائل داخلی کشورهای حوزه خلیج فارس دخالت نمی‌کند و همچنین در روابط بین آن کشورها وارد نمی‌شود، لذا این کشورها در اختلافات منطقه‌ای از چین نمی‌خواهند که طرف آنها را بگیرد.
بنابراین، رابطه نزدیک چین با ایران نمی‌تواند به عنوان مثال بر رابطه چین و عربستان سعودی تأثیر بگذارد.
*آیا این توافق نامه می‌تواند اثر سیاست فشار حداکثری آمریکا بر ایران را کاهش دهد؟
این موضوع به این امر بستگی دارد که چگونه چین فشار وارده از سوی آمریکا را مدیریت کند. اگر ترامپ موفق شود همان کاری را که با اتحادیه اروپا در زمان ایجاد اینستکس کرد نیز با چین انجام دهد، می‌توان گفت که تأثیر سیاست فشار حداکثری آمریکا بر ایران خنثی نمی‌شود.
اما اگر چین قادر به جلوگیری از فشار ایالات متحده باشد، مطمئناً اقتصاد ایران می‌تواند حداقل در کوتاه مدت و میان مدت از این توافق بهره مند شود. با این حال، من شک دارم که ایرانی‌ها واقعاً علاقه مند باشند که به آینده اقتصاد خود فقط در توافق با چین متکی باشند. ایران به دنبال عادی سازی روابط تجاری با جامعه بین المللی، از جمله اتحادیه اروپا و سایر مناطق است.
