شاید جالب باشد اگر بدانید به گفته پژوهشگران شبکه‌های اجتماعی، از اواخر اسفند تا اواخر فروردین سال جاری، ترند اول توئیتر فارسی #کرونا بوده و در تلگرام و اینستاگرام نیز بیشترین مطالب حول موضوع کرونا منتشر شده است. اتفاقی که خیلی هم عجیب نیست و کاملا متناسب با شرایط روز‌های ما بوده است. در این بین همه افراد سعی می‌کردند با آگاه‌سازی و تلاش برای اطلاع‌رسانی نقش مهمی ایفا کنند، هرچند در این بین شایعات و اخبار نادرست بسیاری هم منتشر شد. با این حال تشکیل کمپین‌ها و اطلاع‌رسانی در شبکه‌های اجتماعی نقش بسیار مهمی در روز‌های اولیه شناسایی ویروس کرونا در کشورمان ایفا کرد و کماکان نیز این نقش را بر عهده دارد.
اگر شبکه‌های اجتماعی نبود
چند لحظه تصور کنید که اگر زمستان سال ۹۸، شبکه‌های اجتماعی نبود، چه اتفاقی رخ می‌داد؟ یقینا مقابله با کرونا بسیار دشوارتر بود و نرخ شیوع آن در کشور بسیار فراتر از آن چیزی می‌رفت که امروز هست. اولین اطلاع‌رسانی عمومی را به‌یاد دارید؟ اطلاع‌رسانی دکتر مولایی، برادر یکی از اولین بیماران کرونایی. هرچند ۳۰ بهمن یکی از سایت‌های خبری اولین خبر فوت بیمار مشکوک به کرونا را داد، اما پیام‌های دکتر مولایی مبنی بر این‌که فوت برادرش به علت ابتلا به کرونا بوده، باعث ایجاد حساسیت در جامعه شد. این پیام‌ها ابتدا در گروه‌های تلگرامی منتشر شد و سپس کانال‌های پرطرفدار خبری، آن را منتشر کردند. در نهایت این خبر در عرض ۱۲ ساعت بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار بار در ۲۲۱ کانال تلگرامی دیده شد. در واقع تلگرام به عنوان یک رسانه، باعث انتشار سریع خبر ورود کرونا به کشور شد. این اتفاق باعث شد با ایجاد حساسیت عمومی نسبت به این مساله و افزایش مطالبات مردم برای مقابله جدی با کرونا، مسؤولان نیز توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند.
هنوز وضعیت قرمز است
از ابتدای روز‌های کرونا تا همین امروز، کمپین‌های بسیاری تشکیل شد که مهم‌ترین آن‌ها را نوشتیم. مردم برای تشکر از مدافعان سلامت هشتگ زدند و برای کمک به نیازمندان در این روز‌ها کمپین‌های جدی تشکیل دادند. شبکه‌های اجتماعی نیز قابلیت‌های خود را ارتقا دادند و مردم با شرکت در کمپین‌ها و ایجاد آن‌ها در فضای واقعی زندگی‌شان سعی در کم کردن احتمال درگیر شدن با این ویروس را داشتند. نکته حائز اهمیت، اما این است شرایط دوباره کما فی‌السابق است، فارسی‌اش می‌شود: همچنان مثل گذشته! یا حتی بدتر از قبل. موج سوم کرونا هر روز حریف می‌طلبد و این روز‌ها بسیار محتاج‌تریم تا ادعای مراقبت از خودمان، تنها مجازی نباشد. این روز‌ها واقعی‌تر از خودمان مراقبت کنیم تا آسیبی به خودمان و دیگران وارد نشود.
اینستاگرام هم پیوست
با شیوع کووید-۱۹ و توصیه‌های خانه‌نشینی، اینستاگرام سه استیکر درباره این موضوع طراحی و به استوری‌ها اضافه کرد. «stay home» به معنای در خانه بمانیم و تشکر از کادر درمان «thank you hour» برای قدردانی از زمان‌هایی است که ما در خانه هستیم و به کار‌هایی که دوست داریم و از آن‌ها لذت می‌بریم، می‌پردازیم. کار‌هایی از قبیل مرتب کردن باغچه، خواندن کتاب، فیلم دیدن یا حتی رسیدگی به کار‌های عقب افتاده.
نکته جالب توجه این که اگر صفحه شما خصوصی نبود و چنانچه در استوری‌های خود از این لحظات عکس می‌گرفتید و از استیکر «thank you hour» استفاده می‌کردید، خود صفحه اینستاگرام هر شب ساعت ۷ در استوری‌هایش، استوری‌های شما را به اشتراک می‌گذاشت. همچنین اینستاگرام که اعلام کرده بود به منظور جلوگیری از انتشار اخبار و اطلاعات نادرست محتوای پیشنهادی مربوط به ویروس کرونا را برای کاربران خود حذف خواهد کرد، این کار را اجرایی کرد و تنها محتوا‌هایی که مستقیما توسط سازمان‌های بهداشتی رسمی در جهان مربوط به بیماری کووید-۱۹ منتشر و ارائه شده بود، در دسترس کاربران قرار گرفت.
همچنین قابلیت Co-Watching یا تماشای چندنفره، توسط اینستاگرام وارد عمل شد که به کاربران این پلتفرم اجازه می‌دهد همراه با دوستان خود و از طریق چت ویدئویی درون‌برنامه، پست‌های اینستاگرام را مرور کنند تا به این طریق به حفظ فاصله اجتماعی یاری برسانند.
#در_خانه_بمانیم
در خانه بمانیم از اولین کمپین‌هایی بود که در شبکه‌های اجتماعی تشکیل شد و به‌سرعت گسترش یافت. قابل تصور نیست که اگر شبکه‌های اجتماعی نبودند، این کمپین چقدر می‌توانست موفق باشد و می‌توان گفت که این شبکه‌ها با فراهم آوردن فضای تذکر مردم به مردم، نقش مهمی در «کنترل اجتماعی» برای رعایت نکات بهداشتی درون جامعه ایران ایفا کرد. #کرونا-_را_شکست_می‌دهیم کمپین بعدی بود. کمپینی که برای نخستین بار در رسانه ملی استفاده شد و سعی در آگاه‌سازی مردم داشت.
کرونا ۲ پلاس
یکی دیگر از کمپین‌های مفیدی که در شبکه‌های اجتماعی تشکیل شد و بازتاب گسترده‌ای هم داشت، نه به تحریم، نه به کرونا نام داشت. البته شاید شما این کمپین را با نام کرونا ۲ پلاس شنیده باشید.
کمپینی که در پی فراگیر شدن کرونا و تشدید تحریم‌ها علیه کشورمان ایجاد شد و چهره‌های بسیاری مانند اسکوچیچ سرمربی فعلی تیم ملی فوتبال، احسان حاج‌صفی کاپیتان تیم ملی و علیرضا فغانی داور بین‌المللی فوتبال هم به آن پیوستند. بخشی از بیانیه این پویش به این شرح است: امروز کره زمین مورد هجوم ویروس کرونا قرار گرفته. همه باید دست به دست هم داده تا این بلا را ریشه‌کن نماییم. دبیرکل محترم سازمان ملل متحد معتقد است جنگ جهانی سوم این بار با موجودی نامرئی به نام کرونا به مصاف همه انسان‌ها آمده است و همگان باید با همه ظرفیت به نبردی بی‌امان با این موجود به‌پا خیزند که برخاسته‌اند. ملت ما هم به مقابله برخاسته، لیکن برخلاف همه مردم جهان دستشان از دارو و غذا برای مقابله کاملا کوتاه است. ما با جان و مال و عزیزان‌مان به‌پا خواسته‌ایم. یک سخن منطقی داریم، اجازه دهید تحریم‌ها برداشته یا لااقل تعلیق شود تا ما نیز با تمام ظرفیت‌های‌مان در خدمت همه انسان‌ها قرار گیریم.
من_ماسک_می‌زنم
یکی از جدیدترین کمپین‌های ایجاد شده در فضای مجازی است. هفتم تیر بود که معاون کل وزیر بهداشت آغاز کمپین من ماسک می‌زنم را اعلام کرد و استفاده از ماسک در ایران اجباری شد. کمپینی که هنرمندان بسیاری هم به آن پیوستند و عکس خود را با ماسک در رسانه‌های مجازی‌شان منتشر کردند تا مردم را به این کار ترغیب کنند. احترام برومند، رضا کیانیان، نازنین بیاتی، رضا یزدانی، ملیکا شریفی‌نیا، شبنم قلی‌خانی، متین ستوده، لادن سلیمانی، هانیه غلامی، سید علی صالحی و ... به این کمپین ملحق شدند و بر ماسک زدن تاکید کردند.
#صاحبخانه_خوب
صاحبخانه خوب، اما یکی از متفاوت‌ترین کمپین‌های این روز‌های کرونایی است و با هدف تشکر از صاحبخانه‌هایی تشکیل شده که در این روز‌ها که شاید کسب و کار بسیاری از مردم روی رونق همیشگی نباشد و دست خیلی‌ها خالی باشد، به فکر مستاجرشان هستند و قیمت اجاره را خیلی بالا نبرده‌اند. این کمپین که در رسانه و در شبکه سوم سیما تشکیل شد، موجب جذب بسیاری از هنرمندان برای ترویج این اتفاق شد و مردم بسیاری با ارسال متن‌های تشکر، از صاحبخانه‌های خود تشکر کردند.
کمپین‌های کرونایی
در این میان انتشار هزاران ویدئو، اینفوگرافیک و خبر در مورد کرونا در شبکه‌های اجتماعی، نقش پررنگی در پیشگیری از ابتلا به کرونا داشت و باعث آموزش و اطلاع‌رسانی بیشتر به مردم شد. با این حال روز‌های اولیه کرونا، روز‌هایی برای ایجاد کمپین‌های مختلف شد. چالش‌هایی مانند نجات اسکناس از زیر بطری، چالش دراز و نشست رونالدو و... با محوریت سرگرمی مردم یا کمپین‌هایی با محوریت آموزش و اطلاع‌رسانی مانند در خانه بمانیم و کرونا را شکست می‌دهیم که به‌سرعت هم فراگیرشد.
منبع: روزنامه جام جم
