فرشته سادات شجاعى روانشناس بالینى و خانواده درمانگر، درباره تأثیر تماشای فیلم با ژانر‌های کمدی، عاشقانه و ترسناک بر روی زندگی، اظهار کرد: فیلم‌ها روی همه آدم‌ها تأثیر یکسانی نمی‌گذارند. روانشناس‌ها می‌گویند نویسنده، کارگردان و بازیگران فیلم گاهی می‌توانند مثل یک روانکاو روی نقاط حساس ذهن و روان شما تأثیر بگذارند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، این روانشناس ادامه داد: افراد با توجه به نیاز‌های متفاوت روانی و شرایط متفاوتی که در طول زندگی تجربه کرده‌اند، می‌توانند از برخی فیلم‌ها تأثیر بیشتری بگیرند و در برابر بعضی دیگر هم خنثی عمل کنند. فیلم دیدن می‌تواند فرصت روبه‌رو شدن با این احساسات را برای ما ایجاد کند. وقتی شما فیلم می‌بینید با شخصیت‌های داستان همزاد پنداری می‌کنید و در حقیقت خود را قهرمان داستان می‌پندارید. شما در جریان فیلم دیدن آنچه که بر قهرمان داستان می‌گذرد از جمله ترس‌ها، غم‌ها، شادی‌ها و امیدواری‌هایش را درون خود حس می‌کنید.
وی افزود: در واقع شما به جای شخصیت داستان می‌نشینید و بدون آن که از روی صندلی سینما یا از مقابل تلویزیون خانه‌تان بلند شوید، به تجربه‌هایی که دوست دارید دست می‌زنید و حس‌هایی که درون‌تان انباشته شده و هیچ وقت نتوانسته‌اید ابراز‌شان کنید را تخلیه می‌کنید.
این روانشناس گفت: بعضی روز‌ها که برای تفریح کردن حوصله بیرون رفتن را نداریم، شاید اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد تماشای فیلم باشد. ممکن است چند فیلم را پشت سر هم نگاه کنیم و حالمان هم خوب باشد، مثل فیلم‌های کمدی که خنده‌دار هستند و باعث کاهش فشار خون می‌شوند و اگر چند دوره پشت سر هم این خنده‌ها تکرار شوند، گرفتگی عروق را کاهش می‌دهند. ۱۵ دقیقه خنده شدید در طول یک فیلم همین تأثیر را بر تمام دستگاه عروقی و قلبی دارد؛ اما چرا در بیشتر مواقع فیلم‌های تراژدی طرفداران بیشتری دارند؟
شجاعی گفت: تحقیقات نشان می‌دهند که دیدن فیلم‌های تراژدی بخشی از مغز را فعال می‌کند که در حالت طبیعی خاموش است. فعال بودن این بخش باعث می‌شود بیشتر عشق بورزیم و احساس رضایت از زندگی خود داشته باشیم. (دیدن فیلم‌های تراژدی به افرادی که سابقه افسردگی دارند توصیه نمی‌شود). در دنیای فیلم‌های رمانتیک، پسر نجیب و خجالتی عاشق دختر می‌شود و با هم دوست می‌شوند و بعد از چند بحث و جدل دوباره آشتی می‌کنند و سپس در اثر تراژدی از هم جدا می‌شوند و بعد ناگهان در اثر یک اتفاق غیرقابل پیش بینی دوباره به هم می‌پیوندند. در مشکلاتی که زوجین به مشاورین ازدواج در مرکز مشاوره گزارش داده‌اند، دیده شده انعکاسی از تصور غلط درباره عشق و عاطفه است که در فیلم‌ها به نمایش گذاشته می‌شود.
این روانشناس بیان کرد: تأثیر فیلم‌های کمدی رمانتیک بر ضمیر ناخودآگاه و خودآگاه و تحریک آن پروسه بسیار پیچیده‌ای است که تأثیر فیلم در آن کاملا مشخص نیست، مانند فیلم‌های خشونت آمیز که عده‌ای آن را یک محرک کامل برای ارتکاب خشونت می‌دانند و عده‌ای دیگر این درجه از قاطعیت را برای آن قائل نیستند، البته به مردم هشدار داده می‌شود تا از تماشای زیاد این فیلم‌ها خودداری کنند، زیرا ممکن است بر روابط عاطفی واقعی آن‌ها تأثیر بگذارد، ممکن است نوجوانان را به اشتباه وارد روابط زود هنگام کند. همین تعداد کم از کسانی که دچار آثار منفی شده‌اند، می‌تواند بهانه‌ای برای توجه بیشترما به عواقب تماشای تعداد زیادی از این گونه فیلم‌ها باشد.
وی افزود: همیشه هم این اثر منفی نیست. وقتی یک زوج از سال‌های شاد و خوشبخت زندگی دور می‌شوند، نیاز به منبعی دارند تا به آن‌ها امید دهد که بیشتر در کنار هم باشند. ما گاهی نیاز داریم با داستان‌ها زندگی کنیم تا بتوانیم بر واقعیت‌ها غلبه و باور کنیم کسی در این دنیا هست که در کنار ما است و دوستمان دارد. برای همزاد پنداری با قهرمان‌های داستان و گرفتن بهترین تأثیر از تماشای فیلم، لازم نیست دقیقا موقعیت‌هایی که قهرمان در آن‌ها قرار می‌گیرد را در گذشته تجربه کرده باشید؛ آنچه شما را به قهرمان داستان پیوند می‌زند و زمینه همزاد پنداری را فراهم می‌کند، مسائلی عمیق‌تر و بنیادی‌تر است؛ حس‌ها، گرایش‌ها و نیاز‌های بنیادی شما همان چیز‌هایی هستند که باعث می‌شوند خود را در جایگاه قهرمانان فیلم ببینید و ذهن و روان‌تان را درگیر ماجرای آن‌ها کنید.
شجاعی گفت: بررسی و پژوهش فیلم‌های عاشقانه ایرانی و هالیوودی نشان می‌دهد مراجعین به مراکز روانشناسی از اثرات منفی این فیلم‌ها گله کرده‌اند و گفته‌اند تماشای فیلم‌های عاشقانه، تصوری غلط از عشق در ذهنشان ایجاد کرده که در زندگی واقعی برایشان مشکل‌ساز شده است. بار‌ها شاهد مراجعه‌کننده‌هایی بودیم که فکر می‌کنند اگر شریک زندگی آن‌ها، دوستشان داشته باشد، بدون اینکه حرفی بزنند یا کاری بکنند حرف دل آن‌ها را می‌فهمد. تحقیقات منسجم نشان می‌دهد این تصویر بار‌ها در فیلم‌های کمدی عاشقانه نمایش داده شده است. گاهی فرد به دلیل اینکه در زندگی واقعی خود به رویاهایش دست نمی‌یابد، به استفاده از نوشته و فیلم روی می‌آورد و سعی می‌کند با آن‌ها کمبودهایش را جبران کند.
این روانشناس ادامه داد: شنیدن اینکه فیلم‌ها تصاویری غیر واقعی و مبالغه شده از عشق به ما می‌دهند شاید عجیب نباشد، اما تأثیر این فیلم‌ها چقدر است؟ آیا واقعا بر ناخودآگاه ما اثر می‌گذارند؟ محققین تعدادی دانشجوی داوطلب را به تماشای فیلم عاشقانه واداشتند و همین تعداد دانشجوی دیگر را برای تماشای یک فیلم درام انتخاب کردند. پس از تماشای فیلم، گروه اول، یعنی تماشاگران کمدی عاشقانه بیشتر به قضا و قدر معتقد شدند، این البته پژوهش کوچکی است، اما این نتایج حاکی از اثرات فیلم‌های عاشقانه است. آشکار کردن ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه احساسات عاشقانه فرآیندی بسیار سخت است و تأثیر فیلم‌های رومانتیک روی این دو ضمیر هنوز مشخص و معلوم نیست.
وی با بیان اینکه بعضی معتقدند فیلم‌های خشونت بار روی انسان تأثیر منفی دارند و باعث تحریک حس خشونت‌طلبی در او می‌شوند، اضافه کرد: در حالی که عده‌ای نیز معتقدند که این صرفا تحریک خشونت است که باعث می‌شود پرخاش‌جویی انسان به شکلی غیر خطرناک بروز کند. با این حال به مردم توصیه می‌شود در تماشای این‌گونه فیلم‌ها هوشیار عمل کنند و متوجه باشند که این فیلم‌ها ممکن است برای زندگی واقعی آن‌ها دردسر ایجاد کند.
شجاعی ادامه داد: حتی اگر آمار چندان قابل توجه نباشد، بهتر است این توصیه را جدی بگیرید و هوشیاری خود را حفظ کنید. فیلم‌های عاشقانه به‌رغم مشکلاتی که ممکن است برای زوج‌های کم تجربه به وجود آورند، در آن‌ها امید و اشتیاقی ایجاد می‌کنند که برای یک رابطه واقعا لازم است. باید با داستان زندگی کنیم تا از آن‌ها برای حل مشکلات زندگی واقعی کمک بگیریم. داستان‌ها به ما یاد می‌دهند هر چقدر هم مشکلات زیاد باشد و ما در اوج نا امیدی باشیم، یک نفر آن بیرون منتظر ماست.
این روانشناس با اشاره به اینکه برای درمان افسردگی و مشکلات زناشویی می‌توان از این شیوه بهره گرفت و افراد با دیدن این فیلم‌ها و با همزاد پنداری به درک بهتر واقعیت و شناخت بهتر از خود یا همسرشان می‌رسند، بیان کرد: اگر شما هم احساس می‌کنید این روز‌ها یک جای زندگی‌تان لنگ می‌زند، سراغ یک روانشناس بروید و از او بخواهید فیلم‌هایی که می‌توانند آرامش از دست رفته را به شما برگردانند را برای‌تان فهرست کند.
وی با اشاره به اینکه اگر روانشناس‌تان به شما فیلم دیدن را توصیه کرد، با عجله تمام فیلم‌هایی که باید ببینید را مشاهده نکنید، خاطرنشان کرد: هر کدام از فیلم‌ها را با آرامش و صبوری دنبال کنید و حتی اگر لازم شد برخی صحنه‌ها یا همه فیلم را چند بار مشاهده کنید. به فیلم اجازه دهید آنچه در ناخودآگاه شما مایه عذاب شده را بیرون بکشد و برای از نو شروع کردن آماده‌تان کند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران، این روانشناس ادامه داد: افراد با توجه به نیاز‌های متفاوت روانی و شرایط متفاوتی که در طول زندگی تجربه کرده‌اند، می‌توانند از برخی فیلم‌ها تأثیر بیشتری بگیرند و در برابر بعضی دیگر هم خنثی عمل کنند. فیلم دیدن می‌تواند فرصت روبه‌رو شدن با این احساسات را برای ما ایجاد کند. وقتی شما فیلم می‌بینید با شخصیت‌های داستان همزاد پنداری می‌کنید و در حقیقت خود را قهرمان داستان می‌پندارید. شما در جریان فیلم دیدن آنچه که بر قهرمان داستان می‌گذرد از جمله ترس‌ها، غم‌ها، شادی‌ها و امیدواری‌هایش را درون خود حس می‌کنید.
وی افزود: در واقع شما به جای شخصیت داستان می‌نشینید و بدون آن که از روی صندلی سینما یا از مقابل تلویزیون خانه‌تان بلند شوید، به تجربه‌هایی که دوست دارید دست می‌زنید و حس‌هایی که درون‌تان انباشته شده و هیچ وقت نتوانسته‌اید ابراز‌شان کنید را تخلیه می‌کنید.
این روانشناس گفت: بعضی روز‌ها که برای تفریح کردن حوصله بیرون رفتن را نداریم، شاید اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد تماشای فیلم باشد. ممکن است چند فیلم را پشت سر هم نگاه کنیم و حالمان هم خوب باشد، مثل فیلم‌های کمدی که خنده‌دار هستند و باعث کاهش فشار خون می‌شوند و اگر چند دوره پشت سر هم این خنده‌ها تکرار شوند، گرفتگی عروق را کاهش می‌دهند. ۱۵ دقیقه خنده شدید در طول یک فیلم همین تأثیر را بر تمام دستگاه عروقی و قلبی دارد؛ اما چرا در بیشتر مواقع فیلم‌های تراژدی طرفداران بیشتری دارند؟
شجاعی گفت: تحقیقات نشان می‌دهند که دیدن فیلم‌های تراژدی بخشی از مغز را فعال می‌کند که در حالت طبیعی خاموش است. فعال بودن این بخش باعث می‌شود بیشتر عشق بورزیم و احساس رضایت از زندگی خود داشته باشیم. (دیدن فیلم‌های تراژدی به افرادی که سابقه افسردگی دارند توصیه نمی‌شود). در دنیای فیلم‌های رمانتیک، پسر نجیب و خجالتی عاشق دختر می‌شود و با هم دوست می‌شوند و بعد از چند بحث و جدل دوباره آشتی می‌کنند و سپس در اثر تراژدی از هم جدا می‌شوند و بعد ناگهان در اثر یک اتفاق غیرقابل پیش بینی دوباره به هم می‌پیوندند. در مشکلاتی که زوجین به مشاورین ازدواج در مرکز مشاوره گزارش داده‌اند، دیده شده انعکاسی از تصور غلط درباره عشق و عاطفه است که در فیلم‌ها به نمایش گذاشته می‌شود.
این روانشناس بیان کرد: تأثیر فیلم‌های کمدی رمانتیک بر ضمیر ناخودآگاه و خودآگاه و تحریک آن پروسه بسیار پیچیده‌ای است که تأثیر فیلم در آن کاملا مشخص نیست، مانند فیلم‌های خشونت آمیز که عده‌ای آن را یک محرک کامل برای ارتکاب خشونت می‌دانند و عده‌ای دیگر این درجه از قاطعیت را برای آن قائل نیستند، البته به مردم هشدار داده می‌شود تا از تماشای زیاد این فیلم‌ها خودداری کنند، زیرا ممکن است بر روابط عاطفی واقعی آن‌ها تأثیر بگذارد، ممکن است نوجوانان را به اشتباه وارد روابط زود هنگام کند. همین تعداد کم از کسانی که دچار آثار منفی شده‌اند، می‌تواند بهانه‌ای برای توجه بیشترما به عواقب تماشای تعداد زیادی از این گونه فیلم‌ها باشد.
وی افزود: همیشه هم این اثر منفی نیست. وقتی یک زوج از سال‌های شاد و خوشبخت زندگی دور می‌شوند، نیاز به منبعی دارند تا به آن‌ها امید دهد که بیشتر در کنار هم باشند. ما گاهی نیاز داریم با داستان‌ها زندگی کنیم تا بتوانیم بر واقعیت‌ها غلبه و باور کنیم کسی در این دنیا هست که در کنار ما است و دوستمان دارد. برای همزاد پنداری با قهرمان‌های داستان و گرفتن بهترین تأثیر از تماشای فیلم، لازم نیست دقیقا موقعیت‌هایی که قهرمان در آن‌ها قرار می‌گیرد را در گذشته تجربه کرده باشید؛ آنچه شما را به قهرمان داستان پیوند می‌زند و زمینه همزاد پنداری را فراهم می‌کند، مسائلی عمیق‌تر و بنیادی‌تر است؛ حس‌ها، گرایش‌ها و نیاز‌های بنیادی شما همان چیز‌هایی هستند که باعث می‌شوند خود را در جایگاه قهرمانان فیلم ببینید و ذهن و روان‌تان را درگیر ماجرای آن‌ها کنید.
شجاعی گفت: بررسی و پژوهش فیلم‌های عاشقانه ایرانی و هالیوودی نشان می‌دهد مراجعین به مراکز روانشناسی از اثرات منفی این فیلم‌ها گله کرده‌اند و گفته‌اند تماشای فیلم‌های عاشقانه، تصوری غلط از عشق در ذهنشان ایجاد کرده که در زندگی واقعی برایشان مشکل‌ساز شده است. بار‌ها شاهد مراجعه‌کننده‌هایی بودیم که فکر می‌کنند اگر شریک زندگی آن‌ها، دوستشان داشته باشد، بدون اینکه حرفی بزنند یا کاری بکنند حرف دل آن‌ها را می‌فهمد. تحقیقات منسجم نشان می‌دهد این تصویر بار‌ها در فیلم‌های کمدی عاشقانه نمایش داده شده است. گاهی فرد به دلیل اینکه در زندگی واقعی خود به رویاهایش دست نمی‌یابد، به استفاده از نوشته و فیلم روی می‌آورد و سعی می‌کند با آن‌ها کمبودهایش را جبران کند.
این روانشناس ادامه داد: شنیدن اینکه فیلم‌ها تصاویری غیر واقعی و مبالغه شده از عشق به ما می‌دهند شاید عجیب نباشد، اما تأثیر این فیلم‌ها چقدر است؟ آیا واقعا بر ناخودآگاه ما اثر می‌گذارند؟ محققین تعدادی دانشجوی داوطلب را به تماشای فیلم عاشقانه واداشتند و همین تعداد دانشجوی دیگر را برای تماشای یک فیلم درام انتخاب کردند. پس از تماشای فیلم، گروه اول، یعنی تماشاگران کمدی عاشقانه بیشتر به قضا و قدر معتقد شدند، این البته پژوهش کوچکی است، اما این نتایج حاکی از اثرات فیلم‌های عاشقانه است. آشکار کردن ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه احساسات عاشقانه فرآیندی بسیار سخت است و تأثیر فیلم‌های رومانتیک روی این دو ضمیر هنوز مشخص و معلوم نیست.
وی با بیان اینکه بعضی معتقدند فیلم‌های خشونت بار روی انسان تأثیر منفی دارند و باعث تحریک حس خشونت‌طلبی در او می‌شوند، اضافه کرد: در حالی که عده‌ای نیز معتقدند که این صرفا تحریک خشونت است که باعث می‌شود پرخاش‌جویی انسان به شکلی غیر خطرناک بروز کند. با این حال به مردم توصیه می‌شود در تماشای این‌گونه فیلم‌ها هوشیار عمل کنند و متوجه باشند که این فیلم‌ها ممکن است برای زندگی واقعی آن‌ها دردسر ایجاد کند.
شجاعی ادامه داد: حتی اگر آمار چندان قابل توجه نباشد، بهتر است این توصیه را جدی بگیرید و هوشیاری خود را حفظ کنید. فیلم‌های عاشقانه به‌رغم مشکلاتی که ممکن است برای زوج‌های کم تجربه به وجود آورند، در آن‌ها امید و اشتیاقی ایجاد می‌کنند که برای یک رابطه واقعا لازم است. باید با داستان زندگی کنیم تا از آن‌ها برای حل مشکلات زندگی واقعی کمک بگیریم. داستان‌ها به ما یاد می‌دهند هر چقدر هم مشکلات زیاد باشد و ما در اوج نا امیدی باشیم، یک نفر آن بیرون منتظر ماست.
این روانشناس با اشاره به اینکه برای درمان افسردگی و مشکلات زناشویی می‌توان از این شیوه بهره گرفت و افراد با دیدن این فیلم‌ها و با همزاد پنداری به درک بهتر واقعیت و شناخت بهتر از خود یا همسرشان می‌رسند، بیان کرد: اگر شما هم احساس می‌کنید این روز‌ها یک جای زندگی‌تان لنگ می‌زند، سراغ یک روانشناس بروید و از او بخواهید فیلم‌هایی که می‌توانند آرامش از دست رفته را به شما برگردانند را برای‌تان فهرست کند.
وی با اشاره به اینکه اگر روانشناس‌تان به شما فیلم دیدن را توصیه کرد، با عجله تمام فیلم‌هایی که باید ببینید را مشاهده نکنید، خاطرنشان کرد: هر کدام از فیلم‌ها را با آرامش و صبوری دنبال کنید و حتی اگر لازم شد برخی صحنه‌ها یا همه فیلم را چند بار مشاهده کنید. به فیلم اجازه دهید آنچه در ناخودآگاه شما مایه عذاب شده را بیرون بکشد و برای از نو شروع کردن آماده‌تان کند.
