شهر مرزی مهران در ۱۰۰ کیلومتری جنوب مرکز استان ایلام واقع شده است، این شهر در گذشته منصورآباد نام داشت که در سال ۱۳۰۹ به تصویب فرهنگستان زبان فارسی بنام مهران نامگذاری شد.
به گزارش مهر، این سرزمین بخاطر موقعیت جغرافیایی اش در جلگه بین النهرین، در ادوار مختلف تاریخی نبرد‌های مهمی پشت سر گذاشته است، و از زمانی که «حزب بعث» در عراق روی کارآمد بخصوص در سال ۱۳۴۷ مورد طمع آن رژیم بود.
پاره‌ای از درگیری‌های عراق با ایران در دوره پهلوی بر سر تصاحب این دهلیز صورت گرفت. در آخرین روزه‌های شهریور ۵۹ ارتش عراق از زمین و هوا مرز‌های ایران اسلامی را مورد تجاوز قرار داد و شهر‌های مرزی کشور به اشغال خود در آورد.
مهران هم باوجود مقاومت مردم تصرف شد، که بعد از ۳۵ ماه در عملیات والفجر ۳ به آغوش میهن بازگشت. عملیات موفق و الفجر ۸ که به تصرف شبه جزیره فاو و کوتاه کردن دست عراق از شمال خلیج فارس انجامید روحیه ارتش عراق را به کلی تضعیف کرد.
رژیم بعث عراق پس از ناکامی در بازپس‌گیری فاو از رزمندگان اسلام و برای جلوگیری از حملات گسترده ایران، در پی حملات متعدد در غرب کشور، شهر مهران را به تصرف درآورد و با هیاهو آن را به رخ جهانیان کشید.
عراقی‌ها جشن گرفتند و گفتند نیرو‌های طلایی صدام در عملیات خونخواهی قهرمانانه مهران را تصرف کردند، رادیو بغداد با چنان آب و تابی خبر فتح مهران را اعلام کرد که گویا تهران را فتح کرده‌اند.
صدام اعلام کرد مهران مهریه فاو است و تا زمانی که ایران در فاو است، آن‌ها هم محکم و استوار در مهران خواهیم ماند و ایران فکر نکند ما تضعیف شده‌ایم و به دو شرط عقب نشینی می‌کنیم: عقب‌نشینی ایران و عراق به مرز‌های بین‌المللی و عدم دخالت در مسائل داخلی یکدیگر صورت گیرد و عقب‌نشینی ایران از فاو در مقابل عقب‌نشینی عراق از مهران خواهد بود
این تبلیغات تا سطحی بود که حضرت امام «ره» به موضوع حساس شدند و شخصاً از فرمانده سپاه پیگیری کردند که تکلیف مهران را روشن کنند و بعثی‌ها را وادار به عقب نشینی کنند.
با پیگیری‌های حضرت امام «ره» و جلسات متعدد فرمانده هان و اقدامات مختلف تیم‌های شناسایی، تصمیم بر انجام عملیات کربلای ۱ گرفته شد.
به رغم اینکه اغلب فرمانده هان یگان‌های سپاه اعلام کرده بودند که نیرو و تجهیزات کم است، اما به دلیل حساسیتی که امام در این موضوع نشان دادند، همه به میدان آمدند.
با نزدیک شدن زمان حمله، جابجایی و نقل و انتقالات شروع شد. در این هنگام طوفان نسبتاً شدیدی همراه با گرد و غبار در گرفت و سطح منطقه عملیاتی و عقبه نیرو‌های خودی را پوشاند به طوری که دشمن امکان دید را از دست داد.
بدین ترتیب در ساعت ۲۲:۳۰ دقیقه مورخ نهم تیرماه سال ۱۳۶۵ عملیات آزادسازی مهران تحت عنوان کربلای ۱ و با رمز یا ابوالفضل العباس ادرکنی آغاز شد.
طراحی این عملیات ۵ مرحله بود که به حول قوه الهی در همان مرحله اول و دوم قوای اسلام به اهداف مورد نظر مورد نظر دست یافتند و شهر مهران بعد از ۴۵ روز اشغال و همچنین بیش از ۱۷۵ کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده، ارتفاعات قلاویزان، کله قندی، روستا‌های رضاآباد، پاسگاه مرزی بهرام آباد، جاده مهران-دهلران به تصرف رزمندگان اسلام درآمد و شهر‌های بدره و زرباطیه عراق زیر دید و تیر قوی نیرو‌های اسلام درآمد.
با وجود داشتن تجهیزات مدرن نظامی عراقی‌ها شدت محاصره در محور کله قندی تنگ‌تر شد به طوری که با اعزام چندین تیپ و لشگر به ویژه، لشگر ۲۷ محمدرسول الله پاسخ محکمی به پاتک‌های سنگین حزب بعث داده شد و کله قندی به تصرف نیرو‌های اسلام درآمد و ارتفاعات قلاویزان نیز تصرف شد و شهر مهران از تیررس عراقی‌ها خارج شد.
بعد از تصرف این شهر رزمندگان دیوار‌های شهر را به نوشته مهران آزاد شد، قلب امام شاد شد مزین کردند، مرکز مطالعات استراتژیک لندن در گزارشی اعلام کرد که کارشناسان نظامی در لندن معتقدند عملیات مهران پدیده جدیدی را به وجود آورده که به اسارت درآمدن بسیاری از افسران عالی رتبه ارتش عراق که در میانشان فرمانده تیپ و جانشین لشکر و فرمانده واحد‌های مختلف ارتش هم هستند، و علت این اسارت‌ها را عدم ایمان افسران عالی رتبه و پرسنل و سربازان ارتش عراق به ادامه جنگ و بیهوده انگاشتن ایستادگی در برابر نیرو‌های ایران است.
مهران علاوه بر اینکه مأمن ایثار و شهادت مردان این سرزمین است از دیر باز معبر و ممر مراودات تاریخی، اقتصادی مردمان دو سوی مرز بوده است.
به گزارش مهر، این سرزمین بخاطر موقعیت جغرافیایی اش در جلگه بین النهرین، در ادوار مختلف تاریخی نبرد‌های مهمی پشت سر گذاشته است، و از زمانی که «حزب بعث» در عراق روی کارآمد بخصوص در سال ۱۳۴۷ مورد طمع آن رژیم بود.
پاره‌ای از درگیری‌های عراق با ایران در دوره پهلوی بر سر تصاحب این دهلیز صورت گرفت. در آخرین روزه‌های شهریور ۵۹ ارتش عراق از زمین و هوا مرز‌های ایران اسلامی را مورد تجاوز قرار داد و شهر‌های مرزی کشور به اشغال خود در آورد.
مهران هم باوجود مقاومت مردم تصرف شد، که بعد از ۳۵ ماه در عملیات والفجر ۳ به آغوش میهن بازگشت. عملیات موفق و الفجر ۸ که به تصرف شبه جزیره فاو و کوتاه کردن دست عراق از شمال خلیج فارس انجامید روحیه ارتش عراق را به کلی تضعیف کرد.
رژیم بعث عراق پس از ناکامی در بازپس‌گیری فاو از رزمندگان اسلام و برای جلوگیری از حملات گسترده ایران، در پی حملات متعدد در غرب کشور، شهر مهران را به تصرف درآورد و با هیاهو آن را به رخ جهانیان کشید.
عراقی‌ها جشن گرفتند و گفتند نیرو‌های طلایی صدام در عملیات خونخواهی قهرمانانه مهران را تصرف کردند، رادیو بغداد با چنان آب و تابی خبر فتح مهران را اعلام کرد که گویا تهران را فتح کرده‌اند.
صدام اعلام کرد مهران مهریه فاو است و تا زمانی که ایران در فاو است، آن‌ها هم محکم و استوار در مهران خواهیم ماند و ایران فکر نکند ما تضعیف شده‌ایم و به دو شرط عقب نشینی می‌کنیم: عقب‌نشینی ایران و عراق به مرز‌های بین‌المللی و عدم دخالت در مسائل داخلی یکدیگر صورت گیرد و عقب‌نشینی ایران از فاو در مقابل عقب‌نشینی عراق از مهران خواهد بود
این تبلیغات تا سطحی بود که حضرت امام «ره» به موضوع حساس شدند و شخصاً از فرمانده سپاه پیگیری کردند که تکلیف مهران را روشن کنند و بعثی‌ها را وادار به عقب نشینی کنند.
با پیگیری‌های حضرت امام «ره» و جلسات متعدد فرمانده هان و اقدامات مختلف تیم‌های شناسایی، تصمیم بر انجام عملیات کربلای ۱ گرفته شد.
به رغم اینکه اغلب فرمانده هان یگان‌های سپاه اعلام کرده بودند که نیرو و تجهیزات کم است، اما به دلیل حساسیتی که امام در این موضوع نشان دادند، همه به میدان آمدند.
با نزدیک شدن زمان حمله، جابجایی و نقل و انتقالات شروع شد. در این هنگام طوفان نسبتاً شدیدی همراه با گرد و غبار در گرفت و سطح منطقه عملیاتی و عقبه نیرو‌های خودی را پوشاند به طوری که دشمن امکان دید را از دست داد.
بدین ترتیب در ساعت ۲۲:۳۰ دقیقه مورخ نهم تیرماه سال ۱۳۶۵ عملیات آزادسازی مهران تحت عنوان کربلای ۱ و با رمز یا ابوالفضل العباس ادرکنی آغاز شد.
طراحی این عملیات ۵ مرحله بود که به حول قوه الهی در همان مرحله اول و دوم قوای اسلام به اهداف مورد نظر مورد نظر دست یافتند و شهر مهران بعد از ۴۵ روز اشغال و همچنین بیش از ۱۷۵ کیلومتر مربع از اراضی اشغال شده، ارتفاعات قلاویزان، کله قندی، روستا‌های رضاآباد، پاسگاه مرزی بهرام آباد، جاده مهران-دهلران به تصرف رزمندگان اسلام درآمد و شهر‌های بدره و زرباطیه عراق زیر دید و تیر قوی نیرو‌های اسلام درآمد.
با وجود داشتن تجهیزات مدرن نظامی عراقی‌ها شدت محاصره در محور کله قندی تنگ‌تر شد به طوری که با اعزام چندین تیپ و لشگر به ویژه، لشگر ۲۷ محمدرسول الله پاسخ محکمی به پاتک‌های سنگین حزب بعث داده شد و کله قندی به تصرف نیرو‌های اسلام درآمد و ارتفاعات قلاویزان نیز تصرف شد و شهر مهران از تیررس عراقی‌ها خارج شد.
بعد از تصرف این شهر رزمندگان دیوار‌های شهر را به نوشته مهران آزاد شد، قلب امام شاد شد مزین کردند، مرکز مطالعات استراتژیک لندن در گزارشی اعلام کرد که کارشناسان نظامی در لندن معتقدند عملیات مهران پدیده جدیدی را به وجود آورده که به اسارت درآمدن بسیاری از افسران عالی رتبه ارتش عراق که در میانشان فرمانده تیپ و جانشین لشکر و فرمانده واحد‌های مختلف ارتش هم هستند، و علت این اسارت‌ها را عدم ایمان افسران عالی رتبه و پرسنل و سربازان ارتش عراق به ادامه جنگ و بیهوده انگاشتن ایستادگی در برابر نیرو‌های ایران است.
مهران علاوه بر اینکه مأمن ایثار و شهادت مردان این سرزمین است از دیر باز معبر و ممر مراودات تاریخی، اقتصادی مردمان دو سوی مرز بوده است.
