فرهنگ تقلب در امتحانات در کشور ما متاسفانه هست، هیچ کسی ادعا نمی‌کند که در امتحانات حضوری تقلب نیست و تقریبا در تمام روش‌های امتحانی کم و بیش تقلب صورت می‌گیرد؛ اما با مجازی شدن آموزش‌های الکترونیکی و برگزاری امتحانات به صورت غیر حضوری، به نظر می‌رسد تقلب چهره واضح‌تری پیدا کرده است، این روزها آگهی‌های همیار و کمک برای حضور در امتحانات آنلاین، به لیست متعدد خدمات غیرمعمول اضافه شده است. خدمت جدیدی که در آن دانشجویی برای ساعت امتحان آنلاین، دانشجوی دیگری را به کمک می‌گیرد و قیمت این خدمت هم توافقی تعیین می‌شود.
درخواست های متعددی برای کمک گرفتن از افراد بلد، در امتحان دروس در گروه های تلگرامی دیده می شود.
*آگهی برای همیار تقلب در امتحان مجازی
گشتی در تجمع‌های دانشجویان در فضای مجازی نشان می‌دهد که خیلی زود ایده کمک داشتن در امتحانات به فکر بسیاری از دانشجویان رسیده است.
البته اگرچه کمپین‌های مجازی زیادی توسط دانشجویان درباره گلایه از کیفیت آموزش مجازی، لغو امتحانات حضوری به دلیل نگرانی بابت ابتلا به کرونا و لغو هر گونه امتحان به دلیل کیفیت پایین آموزش مجازی تشکیل شد؛ اما در هیچ یک از این کمپین‌ها، هیچ نگرانی بابت کیفیت امتحان یا احتمال تقلب در امتحان از سوی دانشجویان ابراز نشده است؛ به نظر می رسد این موضوع جزء دغدغه‌های دانشجویان نیست.
گویا از دید برخی دانشجویان همیار تقلب در امتحان، راه‌حل خوشایند و میانبری برای امتحانات مجازی است.
در آگهی‌های متعدد در فضای مجازی از جمله گروه‌های تلگرامی، می‌توان نیازمندی به انواع دروس و محتوای درسی را دید و این درخواست‌ها مختص به رشته، گروه، دانشگاه یا شهر خاصی نیست.
* استخدام همیار تقلب چند؟
یکی از سوالات اولیه‌ای که درباره این موضوع به ذهن خطور می‌کند، قیمت این خدمت است. خبرنگار فارس قیمت این خدمت را پرسش و جو کرده است.
شخصی با آی دی علی، در یکی از این گروه‌ها، دانشجوی رشته فنی است و به اصلاح دوستان و افراد دیگر کاربلد است، او برای کمک در چند درس اعلام آمادگی کرده است. علی درباره قیمت همیاری در امتحان به خبرنگار فارس، گفت: «هزینه برای یک ساعت امتحان ۵۰ هزار تومان است؛ سوال‌ها را می‌بینم و اگر بلد بودم و خواستید هر چند سوال که توانستم کمک می‌کنم.»
فرد دیگری با آی دی فرهاد، قیمت مناسب‌تری را ارایه می‌دهد. او می‌گوید: «قیمت ۴۰ هزار تومان است.» و هزینه را قبل از امتحان می‌گیرد و یادآوری می‌کند که این قیمت در مقابل هزینه‌ای که برای جبران درس و ترم می‌کنید و همین طور نگرانی بابت پاس نکردن درس چیزی نیست و قصدش از این کار، بیشتر کمک است.
البته مشتری‌های این کاربلدان باید به این نکته هم توجه داشته باشند که بعد از اینکه همیاران هزینه را دریافت کردند معلوم نیست سر وقت جلسه امتحان حضور داشته باشند یا خیر.
به نظر می‌رسد در زندگی دانشجویی، همه چیز متناسب با همین سبک زندگی پیش می‌رود، انتظارها، نیازها، قیمت‌ها و حتی ارقام تخلف؛ اما آنچه که در این ماجرا بزرگ به چشم می آید، نفس اشتباه نهادینه شده در طرز فکر و رویه آموزش است.
*همیشه پای پول در میان نیست، کمک مرامی در تقلب!
اما این تخلف در ظاهر شیرین همیشه با قصد مالی انجام نمی‌شود. آی دی سروش که برای داشتن همیار در امتحان یک درس فنی درخواست کمک کرده است در این باره به خبرنگار فارس، می‌گوید: اگر بخواهم پول بدهم که کمک هست اما مجانی هم کسی پیدا می‌شود که کمک کند، بالاخره یک جور مرام است؛ من هم چیزی را بلد باشم کمک می‌کنم. پول هم نمی‌گیرم. با قیمت ۵۰ هزار تومان کسی را پیدا کرده‌ام اما مطمئنم بدون پول هم پیدا می‌شود. فعلا تا امتحان زمان دارم.
دانشجویان سوال امتحان یا بخشی از تکالیف مربوط به ارزشیابی طول ترم خود را با دیگران به اشتراک می‌گذارند و افراد احتمالی آشنا به درس، به او کمک می‌کنند.
یکی از دانشجویان پاسخ سوالات امتحان خود را از دیگران جویا شده است.
دانشجویان برای یافتن سریع ترین و بهترین پاسخ ها برای امتحان، تکالیف و پروژه‌ها همفکر می‌طلبند.
دانشجویان برای انجام امتحان، پروژه و تکالیفی که باید به تنهایی انجام دهند، کمک می گیرند.
*درخواست علمی دانش‌آموزان از دانشجویان در امتحانات مجازی!
اما کمک و همیاری دانشجویان در امتحانات مجازی، فقط مختص به جمعیت دانشگاهی و دانشجویان نیست؛ برخی از دانش‌آموزان که از کمک گرفتن از دوستان و همکلاسی‌های خود ناامید شده‌اند درخواست خود را برای همیار تقلب در گروه‌های دانشجویی ارایه می‌کنند؛ آنان می‌دانند در این گروه‌ها، افرادی هستند که دروس دبیرستان را خوانده‌اند و پشت سر گذاشته‌اند. خوب می‌دانند که این درس‌ها برای دانشجویان سال بالایی به اصطلاح آب خوردن است.
*تقلب همیشه هم بی دردسر نیست
اما تقلب در درس مجازی همیشه آسان نیست؛ صرف نظر از اینکه تقلب در امتحان درسی امکان پذیر است یا نیست، احتمال برملا شدن تقلب هم وجود دارد که در این صورت، عواقبی متوجه دانشجو است.
برای مثال در این پیغام به دانشجویان درباره تقلب در امتحان یک درس از طریق امتحان دادن به جای شخص دیگری هشدار داده است. زیرا این مورد برای بسیاری از دانشجویان دردسرساز شده است.
هشدار نسبت به حضور افراد دیگر در جلسه آزمون مجازی یک درس.
*چه اقداماتی برای جلوگیری از تقلب در امتحانات آنلاین انجام می‌شود؟
پس از آنچه که شرح داده شد، این سوال مطرح می‌شود؟ چه اقداماتی برای جلوگیری از تقلب در امتحانات آنلاین انجام می‌شود؟ خبرنگار فارس پاسخ این سوال را جویا شده است.
علی اکبر صفوی مسئول کارگروه تخصصی آموزش‌های الکترونیکی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در این باره به خبرنگار فارس، می‌گوید: پس از چند ماه آموزش مجازی در دانشگاه‌ها، اکنون به مقوله مهم ارزشیابی و آزمون مجازی رسیده‌ایم و یکی از مباحث مهم آموزش مجازی، افزایش اطمینان به ارزشیابی در این روش و کاهش یا جلوگیری از بروز تقلب در امتحانات است.
وی توضیح داد: اگرچه هیچ روشی به طور کامل، عدم وقوع تقلب در امتحان‌ها را تضمین نمی‌کند، اما شرایطی برای کاهش احتمال بروز تخلف تقلب وجود دارد که از آن جمله می‌توان به نظارت تصویری همزمان، طرح تعداد سوال بیشتر برای توزیع تصادفی سوالات، ارائه تدریجی سوال‌ها و کنترل زمان امتحان اشاره کرد. یک روش پیشنهادی، برگزاری چند امتحان کوتاه و چند گزینه‌ای است. در سوال‌های چند گزینه‌ای می‌توان با روش هایی از جمله محدود کردن زمان نمایش هر سوال، تصادفی کردن شماره سوال و مفهومی کردن سوالات، احتمال تقلب را کاهش داد. در آزمون شفاهی هم با ارتباط مستقیم رو در رو، امکان نظارت تصویری همزمان فراهم می‌شود. با این روش‌ها حتی اگر دانشجویان کنار هم باشند فرصت تقلب ندارند و احتمال تقلب بسیار کاهش پیدا می‌کند.
* دستورالعمل وزارت علوم به دانشگاه‌ها برای افزایش ایمنی و کاهش تقلب در امتحانات آنلاین
معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دستورالعملی را در قالب توصیه نامه، برای افزایش ایمنی و کاهش تقلب در امتحانات آنلاین به دانشگاه ها ابلاغ کرده است.
در این سند راهنمای اجرای آزمون ها در دانشگاه‌ها به ۳ روش، آزمون‌های حضوری، آزمون برخط غیر همزمان بدون نظارت و آزمون برخط همزمان دارای نظارت اشاره شده و روش‌هایی برای به حداقل رسیدن خطا در آزمون‌های آنلاین پیشنهاد شده است. از جمله اینکه:
۱- فرآیند آزمون به گونه‌ای باشد که با شروع آزمون توسط دانشجو در هر لحظه امکان دیدن فقط یک سوال وجود داشته باشد و در صورت پاسخ دادن یا رد کردن سوال، سوال بعدی نمایش داده خواهد شد.
۲- امکان برگشت به عقب در آزمون برای دانشجو وجود نداشته باشد تا نتواند جواب های قبلی خود را به دیگران اعلام کند یا تغییر دهد.
۳- زمان آزمون محدود باشد و هنگامی که زمان به پایان برسد همه پاسخ‌ها به صورت خودکار ارسال شود.
۴- هر دانشجو فقط یکبار مجاز به شرکت در آزمون باشد.
۵- یک سوال با پاسخ شفاهی در نظر گرفته شود که دانشجو در آن خودش را معرفی کند تا اطمینان حاصل شود که خودش در آزمون شرکت کرده است.
۶- ترتیب سوالات آزمون برای هر دانشجو متفاوت از دیگران باشد.
۷- در سوالات چند گزینه‌ای، چینش گزینه‌ها برای دانشجویان تغییر خواهد کرد.
۸- با یک نام کاربری امکان چندین ورود موازی به سیستم وجود نداشته باشد.
*تقلب در آزمون حضوری هم هست
در اینکه برگزاری یک آزمون یا حتی چند آزمون برای ارزشیابی یک ترم کافی نیست، شکی نیست؛ اما این مشکل گریبان گیر هم آزمون‌های حضوری و هم آزمون های غیرحضوری است و از این رو انتقادی بیشتر نسبت به آزمون حضوری به آزمون مجازی وارد نیست. همچنان که موضوع تقلب مختص آزمون مجازی نیست و همواره در آزمون‌های حضوری هم رخ می‌دهد.
روش ایده‌آل ارزشیابی ترکیبی متشکل از روش شفاهی، کتبی، تمرین، پروژه و تکالیف مستمر در طول ترم است.
*جریمه تقلب در امتحان مجازی چیست؟
اما وقتی تقلب برای دانشجو دردسر ساز می شود باید به بخش جریمه تقلب فکر کرد. طبق مقررات آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اگر دانشجویی در امتحان یک درس تقلب کند و تقلب او برای دانشگاه محرز شد، نمره ۲۵ صدم در کارنامه دانشجو به علامت تقلب درج می‌شود و این نمره هم قابل پاک شدن و نادیده گرفتن نیست و در معدل دانشجو منظور می شود.
البته مواردی پیش می آید که برای کمک به دانشجو به جای نمره ۲۵ صدم، نمره ۹ یا کمتر در کارنامه منظور می شود. در مواردی هم شده که برای کمک به دانشجو شورای انضباطی رای به محرز نبودن وقوع تقلب داده است.
اما اکنون که آموزش ها در دوران شیوع کرونا، در سطح وسیعی مجازی شده، وزارت علوم به دانشگاه ها تاکید کرده که با توجه به اهمیت ایجاد اعتماد درباره اقدامات مجازی، با هرگونه تخلف یا سوءاستفاده از شرایط کنونی در برگزاری آزمون‌ها برخورد قانونی حداکثری داشته باشند.
علی خاکی صدیق معاون آموزشی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در این باره، تاکید دارد که هنگام برگزاری آموزش های مجازی تاکید بر مدارا با شرایط دانشجویان بود و تا قبل از آغاز امتحان ها هم امکان جمله حذف ترم یا درس دیده شد؛ اما در امتحان و تقلب با متخلف مدارا نخواهد شد.
وی گفت: به دانشگاه ها تاکید شده که با توجه به ضرورت ایجاد اعتماد در آموزش و امتحانات مجازی با تخلف و متخلف قاطعانه برخورد کنند.
با همه این شرایط، برخی دانشجویان فکر می کنند که دانشگاه ها در آزمون ها چندان سخت گیری نخواهند کرد تا این ترم پرفراز و نشیب با مدارا با دانشجویان به اتمام رسد.
برخی دیگر هم می گویند: «این روزهای کرونایی هم خاطره خواهد شد.»
