واحد فقه و احکام پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم، چند استفتاء در مورد احکام مسائل مالی فیمابین مدارس غیرانتفاعی و اولیا دانش آموزان، از آیت الله العظمی سیستانی، آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله العظمی صافی گلپایگانی حفظهم الله نموده است که در ادامه خبر درج می‌گردد؛
بسم الله الرحمن الرحیم
در پی مسأله شیوع ویروس کرونا و تعطیلی طولانی مدت پیش آمده برای مدارس، ابهاماتی در مورد وجه شرعی مسائل مالی فیمابین مدیران مدارس غیرانتفاعی، معلمان و کارکنان، و اولیا دانش آموزان پیش آمده است. در همین راستا استفتائی از برخی مراجع معظم تقلید در این باره صورت گرفت. شرح استفتاء و پاسخ مراجع معظم در زیر آمده است.
متن استفتاء
۱- آیا در ایّام کرونا که آموزش غیر حضوری است، قرارداد بین مدرسه و اولیای دانش‌آموزان فسخ می‌گردد یا همچنان باقی است؟
۲- در صورت فسخ شدن قرارداد در ایام کرونا و عدم وجود قرارداد جدید، آیا مدرسه و معلمین مستحق دریافت اجرت المثل خدماتشان هستند؟
۳- آیا مسئولین مدرسه ملزم هستند بخشی از شهریه دانش‌آموزان را در ایام آموزش غیر حضوری (با توجه به اینکه برخی هزینه‌های مدرسه را از قبیل اجاره مکان آموزش در هر صورت متحمل شده‌اند و برای برخی دیگر مانند تغذیه و سرویس هزینه نکرده‌اند) به اولیا برگردانند؟
۴- با توجه به اینکه قرارداد بین مدرسه و معلمین انصراف به آموزش حضوری دارد و حقوق آنها متناسب با آموزش حضوری پرداخت می‌شود، حقوق ایام آموزش غیر حضوری چگونه باید محاسبه شود؟ (ممکن است در مواردی آموزش غیر حضوری نسبت به آموزش حضوری سختی بیشتری داشته باشد.)
۵- با توجه به اینکه اجاره چند ماهه مکان آموزشی برخی مدارس در ایام کرونا از سوی صاحب ملک (دولتی یا شخصی) بخشیده شده است، آیا لازم است مسئول مدرسه بخشی از شهریه دانش‌آموزان را که بابت اجاره بهای مکان آموزشی بوده به اولیا برگرداند؟
۶- با توجه به اینکه برخی از معلمین و کادر مدرسه که با مدرسه قرارداد یکساله بسته‌اند، در ایّام کرونا هیچ فعالیت آموزشی و خدماتی نداشتند، آیا مستحق حقوق ماهانه خود هستند؟
۷- آیا دولت شرعاً می‌تواند مسئولین مدرسه را ملزم به پرداخت کامل حقوق معلمین نماید در حالی که آموزش آنها غیر حضوری بوده و برخی از آنان نیزدر این ایام فعالیت آموزشی نداشته‌اند؟
۸- آیا دولت شرعاً می‌تواند مسئولین مدرسه را ملزم به بازگرداندن بخشی از شهریه دانش آموزان به آنها نماید یا اینکه اولیا را ملزم به پرداخت شهریه کامل نماید؟
پاسخ آیت‌الله العظمی سیستانی
بسمه تعالی شأنه
پاسخ پرسش ۱ و۳- وقتی که عذر عام پیش آید، عقد قرارداد باطل می‌شود. پس نسبت به ماه‌های قبل از کرونا مستحق اجرةالمثل هستند و نسبت به بقیه معامله، استحقاق اجرتی ندارند؛ مگر اینکه قرارداد جدیدی منعقد شود.
پاسخ پرسش ۲- کارمندان و مدرسه مستحق اجرةالمثل نیستند مگر نسبت به ماه‌های سابق بر کرونا
پاسخ پرسش ۴- باید قرارداد جدید بسته شود و طبق آن عمل شود.
پاسخ پرسش ۵- لازم نیست ولکن تا مادامی‌که به خاطر کرونا معلمین تدریس ندارند، مستحق اجرت نیستند.
پاسخ پرسش ۶- با توجه به عذرعام، عقد اجاره، باطل است و مستحق اجرت نیستند.
پاسخ پرسش ۷- حق ندارد مگر برای آموزش غیرحضوری، قرارداد جدید منعقد شود.
پاسخ پرسش ۸- با توجه به عذر عام، قرارداد باطل است و فقط نسبت به غیر ایام کرونا مستحق اجرت المثل هستند.
پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی
بسمه تعالی
با سلام
آنها که آماده خدمت بوده‌اند و از وجود آنها استفاده نشده، باید حقوقشان داده شود و اگر شاگردان نتوانند استفاده کنند، پرداخت شهریه از سوی اولیا لازم نیست و خسارت‌ها را لازم است دولت جبران کند.
همیشه موفق باشید
پاسخ آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
بسم الله الرحمن الرحیم
علیکم السلام و رحمةالله
به طورکلی اگر آموزش و پرورش اجازه باز شدن مدرسه را به مدیر نمی‌دهد اولیا موظف به پرداخت شهریه بالنسبه به مدت تعطیل نیستند و اما اگر اولیا فرزندان خود را به جهت ترس از بیماری نمی‌فرستند باید هزینه را پرداخت کنند و در هر صورت بخشودگی اجاره بها به اولیا برنمی‌گردد، اما هزینه اردوی انجام نشده را باید مسترد دارند و چنانچه اولیا از آموزش غیرحضوری استفاده کرده‌اند اجرت المثل آن را ضامن اند. کارمندان و معلمینی که قرارداد یکساله یا نه ماهه با مدرسه داشته‌اند و حاضر به حضور در محل کار بوده‌اند ولی مدرسه از آنها کمک نخواسته، طلبکار حقوق می‌باشند و احتیاط آن است که اولیا دانش آموزان و مدیران مدرسه در این امور مصالحه نمایند والله العالم.
بسم الله الرحمن الرحیم
در پی مسأله شیوع ویروس کرونا و تعطیلی طولانی مدت پیش آمده برای مدارس، ابهاماتی در مورد وجه شرعی مسائل مالی فیمابین مدیران مدارس غیرانتفاعی، معلمان و کارکنان، و اولیا دانش آموزان پیش آمده است. در همین راستا استفتائی از برخی مراجع معظم تقلید در این باره صورت گرفت. شرح استفتاء و پاسخ مراجع معظم در زیر آمده است.
متن استفتاء
۱- آیا در ایّام کرونا که آموزش غیر حضوری است، قرارداد بین مدرسه و اولیای دانش‌آموزان فسخ می‌گردد یا همچنان باقی است؟
۲- در صورت فسخ شدن قرارداد در ایام کرونا و عدم وجود قرارداد جدید، آیا مدرسه و معلمین مستحق دریافت اجرت المثل خدماتشان هستند؟
۳- آیا مسئولین مدرسه ملزم هستند بخشی از شهریه دانش‌آموزان را در ایام آموزش غیر حضوری (با توجه به اینکه برخی هزینه‌های مدرسه را از قبیل اجاره مکان آموزش در هر صورت متحمل شده‌اند و برای برخی دیگر مانند تغذیه و سرویس هزینه نکرده‌اند) به اولیا برگردانند؟
۴- با توجه به اینکه قرارداد بین مدرسه و معلمین انصراف به آموزش حضوری دارد و حقوق آنها متناسب با آموزش حضوری پرداخت می‌شود، حقوق ایام آموزش غیر حضوری چگونه باید محاسبه شود؟ (ممکن است در مواردی آموزش غیر حضوری نسبت به آموزش حضوری سختی بیشتری داشته باشد.)
۵- با توجه به اینکه اجاره چند ماهه مکان آموزشی برخی مدارس در ایام کرونا از سوی صاحب ملک (دولتی یا شخصی) بخشیده شده است، آیا لازم است مسئول مدرسه بخشی از شهریه دانش‌آموزان را که بابت اجاره بهای مکان آموزشی بوده به اولیا برگرداند؟
۶- با توجه به اینکه برخی از معلمین و کادر مدرسه که با مدرسه قرارداد یکساله بسته‌اند، در ایّام کرونا هیچ فعالیت آموزشی و خدماتی نداشتند، آیا مستحق حقوق ماهانه خود هستند؟
۷- آیا دولت شرعاً می‌تواند مسئولین مدرسه را ملزم به پرداخت کامل حقوق معلمین نماید در حالی که آموزش آنها غیر حضوری بوده و برخی از آنان نیزدر این ایام فعالیت آموزشی نداشته‌اند؟
۸- آیا دولت شرعاً می‌تواند مسئولین مدرسه را ملزم به بازگرداندن بخشی از شهریه دانش آموزان به آنها نماید یا اینکه اولیا را ملزم به پرداخت شهریه کامل نماید؟
پاسخ آیت‌الله العظمی سیستانی
بسمه تعالی شأنه
پاسخ پرسش ۱ و۳- وقتی که عذر عام پیش آید، عقد قرارداد باطل می‌شود. پس نسبت به ماه‌های قبل از کرونا مستحق اجرةالمثل هستند و نسبت به بقیه معامله، استحقاق اجرتی ندارند؛ مگر اینکه قرارداد جدیدی منعقد شود.
پاسخ پرسش ۲- کارمندان و مدرسه مستحق اجرةالمثل نیستند مگر نسبت به ماه‌های سابق بر کرونا
پاسخ پرسش ۴- باید قرارداد جدید بسته شود و طبق آن عمل شود.
پاسخ پرسش ۵- لازم نیست ولکن تا مادامی‌که به خاطر کرونا معلمین تدریس ندارند، مستحق اجرت نیستند.
پاسخ پرسش ۶- با توجه به عذرعام، عقد اجاره، باطل است و مستحق اجرت نیستند.
پاسخ پرسش ۷- حق ندارد مگر برای آموزش غیرحضوری، قرارداد جدید منعقد شود.
پاسخ پرسش ۸- با توجه به عذر عام، قرارداد باطل است و فقط نسبت به غیر ایام کرونا مستحق اجرت المثل هستند.
پاسخ آیت الله العظمی مکارم شیرازی
بسمه تعالی
با سلام
آنها که آماده خدمت بوده‌اند و از وجود آنها استفاده نشده، باید حقوقشان داده شود و اگر شاگردان نتوانند استفاده کنند، پرداخت شهریه از سوی اولیا لازم نیست و خسارت‌ها را لازم است دولت جبران کند.
همیشه موفق باشید
پاسخ آیت الله العظمی صافی گلپایگانی
بسم الله الرحمن الرحیم
علیکم السلام و رحمةالله
به طورکلی اگر آموزش و پرورش اجازه باز شدن مدرسه را به مدیر نمی‌دهد اولیا موظف به پرداخت شهریه بالنسبه به مدت تعطیل نیستند و اما اگر اولیا فرزندان خود را به جهت ترس از بیماری نمی‌فرستند باید هزینه را پرداخت کنند و در هر صورت بخشودگی اجاره بها به اولیا برنمی‌گردد، اما هزینه اردوی انجام نشده را باید مسترد دارند و چنانچه اولیا از آموزش غیرحضوری استفاده کرده‌اند اجرت المثل آن را ضامن اند. کارمندان و معلمینی که قرارداد یکساله یا نه ماهه با مدرسه داشته‌اند و حاضر به حضور در محل کار بوده‌اند ولی مدرسه از آنها کمک نخواسته، طلبکار حقوق می‌باشند و احتیاط آن است که اولیا دانش آموزان و مدیران مدرسه در این امور مصالحه نمایند والله العالم.
