امروزه تغذیه صحیح و مصرف مواد غذایی سالم و طبیعی بیش از هر زمان دیگری اهیت دارد و اغلب افراد سعی می‌کنند مواد غذایی مصرف کنند که بالاترین میزان و کیفیت را دارا باشد. در این میان پروبیوتیک‌ها یا همان باکتری‌های مفید در سیستم گوارشی بدن از ارزش و اهمیت خاصی در حفظ سلامت بدن برخوردار هستند؛ پروبیوتیک‌ها نوعی باکتری مفید بوده که تعادل باکتری‌های موجود در بدن را برقرار می‌کنند.
به گزارش فارس دستگاه گوارش، خانه وسیعی برای جمعیت زیادی از انواع باکتری‌ها و مخمر‌های گوناگون است که هر کدام از آن‌ها عملکرد و فواید مخصوص به خود را دارند. پروبیوتیک گزینه‌ای بی خطر برای شیوه زندگی است دارای مزایای بالقوه بسیاری از جمله بهبود هضم غذا تا سلامت قلب و بهبود عملکرد ایمنی بدن هستند.
پری بیوتیک چیست؟
علاوه بر پروبیوتیک، کلمه دیگری به نام پری بیوتیک نیز وجود دارد که در واقع پری بیوتیک‌ها، همان فیبر‌های غیر قابل هضم و نشاسته‌های پایداربوده که عامل تغذیه باکتری‌های مفید و خوب بدن هستند. پری بیوتیک‌ها عاملی مفید برای پروبیوتیک هستند و باعث رشد پروبیوتیک‌ها می‌شوند.
غالبا مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک از جمله سیر، مارچوبه، سبوس گندم و موز، دقیقا همان مواد غذایی هستند که بسیار سالم هستند؛ بنابراین استفاده از این مواد غذایی یک معامله دو سربرد برایتان به حساب می‌آید؛ زیرا علاوه بر این که سلامت بدنتان را ارتقا می‌دهند؛ باعث افزایش پروبیوتیک بدنتان می‌شوند.
فایده اصلی پروبیوتیک‌ها متعادل سازی جمعیت باکتری‌های خوب است تا باکتری‌ها و مخمر‌های مضر، جمعیت غالب دستگاه گوارش نباشند.
از جمله محاسن پروبیوتیک‌ها برای بدن عبارتند از.
کمک به کاهش اسهال عفونی؛ هر زمانی که دچار اسهال ناگهانی ناشی از ورود یک ویروس، باکتری یا انگل به بدنتان شدید، به بدنتان پروبیوتیک برسانید. پروبیوتیک‌ها باعث کاهش شدت و زمان اسهال عفونی می‌شوند.
تولید ویتامین؛ باکتری‌های موجود در روده شما، نقش مهمی در ایجاد برخی ویتامین‌ها از جمله ویتامین K و برخی از ویتامین‌های گروه B را دارند.
کاهش التهاب؛ التهاب عامل اصلی بسیاری از بیماری‌های مختلف، واکنش‌های آلرژیک و پاسخ خود ایمنی بدن است. یکی از مزایای پروبیوتیک‌ها این است که علت التهاب و واکنش بدن را ضعیف‌تر می‌سازند و در نتیجه باعث کاهش التهاب می‌شوند.
کمک به هضم لاکتوز؛ مشکل عدم هضم لاکتوز بسیار رایج است و علت آن این است که در بدن بسیاری از افراد تولید آنزیم لاکتوز که باعث تجزیه لاکتوز موجود در شیر و سایر فرآورده‌های لبنی می‌شود، متوقف شده است. پروبیوتیک موجود در انواع محصولات روزانه تخمیر داده شده مانند ماست، قبل از رسیدن لاکتوز به روده بزرگ انسان، باعث تجزیه آن می‌شود. پس به این نتیجه می‌رسیم که باکتری‌هایی که در تولید ماست‌های پروبیوتیک استفاده می‌شوند، در هضم بهتر لاکتوز نیز مفید هستند.
دریافت میزان صحیحی از میکروب‌های موثر در روده، نقش مهمی در رشد اولیه نوزادان دارد و علاوه بر این بر روی توسعه سیستم خود ایمنی بدن نیز تأثیرگذار است. همچنین در بزرگسالان نیز، مصرف پروبیوتیک باعث ترویج تولید آنتی بادی‌های طبیعی و تحریک فعالیت سلول‌های ایمنی بدن می‌شود.
غذایی که می‌خوریم، نقش مهمی در ایجاد تعادل میان باکتری‌های خوب و بد دارد. مثلاً یک رژیم غذایی پرچرب و پر از شیرینی تأثیر منفی روی باکتری‌های روده دارد و به انواع مضر آن اجازه رشد بیش از اندازه می‌دهد. زمانی که شما باکتری‌های مضر را مرتباً تغذیه می‌کنید، آن‌ها تندتر رشد کرده و راحت‌تر روده را اشغال می‌کنند؛ بدون این که باکتری مفید به تعداد کافی داشته باشید تا مانع عملکرد باکتری‌های مضر شوند. غذا‌هایی که آلوده به سموم و آفت کش‌ها هستند ممکن است عوارض منفی روی باکتری‌های روده داشته باشند.
روده انسان حاوی تعداد بیشماری از انواع باکتری‌های مفید، مضر و خنثی است که در صورت عدم توازن بین آن‌ها باعث مختل شدن وظایف روده شده و بیماری‌هایی نظیر آلرژی‌های غذایی، افسردگی، سردرد، آکنه، خستگی مفرط و... را به دنبال خواهد داشت
پیش از آنکه سراغ مکمل‌های پریبیوتیک گرانقیمت بروید، یادتان باشد که غذا‌های زیادی وجود دارند که به طور طبیعی حاوی پریبیوتک هستند؛ چراکه پریبیوتیک‌ها انواعی از فیبر هستند که در سبزیجات، میوه‌جات و حبوبات یافت می‌شوند. این نوع فیبر‌ها قابلیت هضم شدن توسط انسان را ندارند، اما باکتری‌های مفید شما می‌توانند هضم شان کنند. غذا‌هایی که فیبر پریبیوتیک فراوانی دارند مانند: عدس، نخود و لوبیا، جو دوسر، موز، انواع توت، سیب زمینی ترشی، سیر، تره فرنگی، پیاز، کفیر، سیب، موز، توت، کشمش، انواع سبزی، پیاز، سیر، تره‌فرنگی، عدس، نخود، لوبیا، ذرت، بادام، عسل و چای سبز.
ماست؛ منبع پروبیوتیک
ماست از جمله مواد غذایی پروبیوتیک بوده و به طور طبیعی حاوی باکتری‌های مفید هستند؛ ماست باکیفیت و خالص با میکروارگانیسم‌های زنده می‌تواند مکملی بسیار عالی برای رژیم غذایی باشد و باکتری‌های خوبمان را افزایش دهد.
غذایی که می‌خوریم، نقش مهمی در ایجاد تعادل میان باکتری‌های خوب و بد دارد. مثلاً، یک رژیم غذایی پرچرب و پر از شیرینی تأثیر منفی روی باکتری‌های روده دارد و به انواع مضر آن اجازه رشد بیش از اندازه می‌دهد.
سید مرتضی صفوی، متخصص تغذیه اظهار داشت: پروبیوتیک در لغت به معنای «برای زندگی» است. این اصطلاح را سازمان بهداشت جهانی برای ارگانیسم‌های زنده قرار داده است که در صورت مصرف مداوم آن، اثرات بسیار مؤثری بر سلامت میزبان خود خواهد گذاشت.
وی با اشاره به روش‌های مصرف پروبیوتیک‌ها، افزود: پروبیوتیک‌ها اصولا دو روش مصرف خواهند شد؛ اول مصرف پروبیوتیک با مواد غذایی غنی شده که در این روش به عنوان مثال در فراورده‌های لبنی که حاوی محصولات پروبیوتیک (باکتری‌های پروبیوتیک) باشد، محصولات پروبیوتیک می‌نامند و جزو محصولات پروبیوتیک به شمار می‌روند.
این متخصص تغذیه خاطرنشان کرد: دوم به صورت مکمل‌های غذایی به صورت قرص، شربت و پودر که در این روش مصرف باکتری‌های مفید ساخته شده را به صورت پودر، شربت، قرص و. در‌آورده و به همراه غذا میل خواهد شد. این روش نیز مانند روش مواد غنی شده بوده و باکتری‌های مفید در قرص‌ها و .. به مواد غذایی ملحق شده و نقش مواد غذایی غنی شده را ایفا خواهند کرد.
صفوی با اشاره به نقش پروبیوتیک‌ها در بدن، بیان داشت: پروبیوتیک‌ها نوعی باکتری مفید بوده که تعادل باکتری‌های موجود در بدن را برقرار می‌کنند. روده انسان حاوی تعداد بیشماری از انواع باکتری‌های مفید، مضر و خنثی است که باید توازن موجودیت آن‌ها در بدن برقرار باشد؛ در غیر این صورت باعث مختل شدن وظایف روده شده که با این حال بیماری‌هایی نظیر آلرژی‌های غذایی، افسردگی، سردرد، آکنه، خستگی مفرط و... به دنبال خواهد داشت.
خواص مصرف پروبیوتیک
وی با اشاره به اینکه در افراد سالم باکتری‌های مفید بر باکتری‌های مضر غالب هستند، تصریح کرد: پروبیوتیک‌ها خاصیت‌های بسیار بیشماری را برای بدن انسان فراهم خواهد کرد که شامل بهبود گوارش، جذب مواد غذایی، جلوگیری از رشد و تکثیر باکتری‌های مضر روده و بدن، جلوگیری از سرطان روده کوچک، جلوگیری از سرطان کبد، جلوگیری از سرطان قولون و سرطان پستان است.
این متخصص تغذیه اضافه کرد: این مواد در کاهش مقاومت لاکتوز و کاهش فشار خون که برای بیماران مبتلا به فشار خون بسیار مفید است؛ همچنین در تقویت سیستم ایمنی بدن، جلوگیری از عفونت‌ها و بیماری‌ها، کاهش التهابات روده، جذب بهتر ویتامین‌ها و مواد معدنی، بهبود بیماری روده تحریک پذیر با کولیت معده، درمان و پیشگیری بیماری‌های متعدد نظیر پوسیدگی دندان‌ها، آفت‌های دهانی، اسهال به وجود آمده بر اثر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها، ورم مهبل (واژن) عفونت‌های قارچی نقش دارند.
صفوی با اشاره به کمک این مواد در ساخت و تولید ویتامین‌های B و k، کاهش آلرژی غذایی، درمان و پیشگیری از بیماری اسهال و کاهنده کلسترول خون، تصریح کرد: در نتایج به دست آمده از تحقیقات، دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که عدم وجود باکتری‌های مفید در روده به سلامت و ایمنی بدن آسیب بسیار زیادی خواهد رساند.
وی با بیان اینکه پروبیوتیک‌ها یکی از دستاورد‌های مهم و بسیار مثبتی است که دانشمندان در سال‌های اخیر از آن استفاده می‌کنند، افزود: پروبیوتیک‌ها مکمل‌های غذایی بسیار مفیدی هستند که از طریق عملکرد بهبود و تعادل میکروبی روده تاثیرات فراوانی را جهت افزایش توان بازدهی بدن را ایفا خواهند کرد.
صفوی یادآور شد: امروزه اکثر کارخانجات تولید لبنیات از این محصولات استفاده‌های فراوانی می‌کنند و در برخی از مرغداری‌ها نیز به منظور بهبود تخم‌مرغ، مصرف روزانه مرغ و وزن مرغ و اندازه تخم‌مرغ استفاده می‌شود؛ ضمنا اثر بخشی و مفید بودن پروبیوتیک‌ها تا زمانی است که محصولات پروبیوتیک مورد مصرف قرار می‌گیرند.
این متخصص تغذیه با اشاره به نکات مهم در مورد خرید و مصرف پروبیوتیک، تأکید کرد: مکمل‌های غذایی که به صورت قرص در بازار وجود دارد باید حتما دارای روکش باشند؛ به دلیل اینکه باکتری‌های مفید در زمان عبور از معده از بین نروند. افرادی که دچار بیماری‌های عفونی نظیر عفونت‌های مهبل و یا دچار بیماری سوء تغذیه هستند و اشخاصی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کند دارای اولویت در مصرف محصولات پروبیوتیک هستند.
وی اضافه کرد: مواد زیادی که بر اثر بخشی باکتری‌های پروبیوتیک تاثیرات فراوانی عبارتند از؛ موز، پیاز، سیر، کنگر فرنگی، مارچوبه و با مصرف این مواد به همراه محصولات پروبیوتیک، باکتری‌ها با سرعت بیشتر و عملکرد بالاتری به کار خود ادامه خواهند داد.
علیرضا یارقلی، متخصص طب سنتی، درباره مصرف مواد غذایی پروبیوتیک، و تاثیر آن در سلامت فرد، اظهار داشت: یکسری باکتری‌های لازم در بدن داریم که به آن‌ها فلور طبیعی می‌گویند و اکنون میکروبیوتا روی پوست و روده‌ها هستند.
وی ادامه داد:اگر این میکروبیوتا در روده از بین بروند باعث بروز بیماری می‌شوند. به این باکتری‌های مناسب در بدن پروبایوتیک یعنی «برای زندگی» می‌گویند. پریبایوتیک نیز یعنی «پیش از این زندگی»؛ یعنی یکسری مواد فیبری و کربوهیدراتی که بدن نمی‌تواند آن‌ها را هضم کند، این باکتری‌ها (پروبایوتیک) روی آن‌ها اثر کرده و می‌توانند آن‌ها را هضم کنند و ما به هر دوی این مواد یعنی پیری و پروبایوتیک نیاز داریم.
این متخصص طب سنتی اضافه کرد: این مواد می‌توانند روی سیستم ایمنی بدن تاثیر بگذارند. در افرادی که مشکل جذب کلسیم دارند، افراد دارای فشار خون و التهاب روده و سرطانی می‌توانند مؤثر باشند.
یارقلی خاطرنشان کرد: مواد غذایی داریم که ذاتا پروبیوتیک دارند؛ مانند عسل، سیر، پیاز، اسفناج و می‌توانند پروبایوتیک‌ها را توزیع کنند. پروبایوتیک بیشتر در مواد غذایی تخمیری ایجاد می‌شود؛ مانند ماست؛ یعنی باکتری را به آن‌ها اضافه می‌کنند.
وی افزود:ماست یک غذای کامل بوده و اینکه آن را در کنار غذا مصرف کنیم، اصلا توصیه نمی‌شود؛ چرا که ماست یک غذای کامل است؛ به خصوص ماست‌های پروبیوتیک. افراد می‌توانند در ظهر روزهای تابستان ماست و خیار و یا ماست و نعنا استفاده کنند.
این متخصص طب سنتی گفت: در طب سنتی قانونی داریم که از نیم ساعت قبل از خوردن غذا تا یک ساعت پس از غذا نباید ماست، سالاد، ترشی‌ها و انواع نوشیدنی‌ها مصرف شود و خوردن سالاد و ماست همراه غذا نیز توصیه نمی‌شود.
