فضای مجازی و شبکههای اجتماعی نسل جدید رسانه را تشکیل میدهند. کمتر از یک دهه از عمر این رسانه «همه گیر» در جهان میگذرد و سرعت رشد آن به قدری زیاد بود که شاید با کمی اغراق بتوان شبکههای اجتماعی را بزرگترین و تأثیر گذارترین رسانه حال حاضر دانست.
از هم گسیختگی و تعدد سلیقه بارزترین ویژگی این رسانه همه گیر و جهانشمول است. فضای مجازی این فرصت را داده تا هر فردی بتواند از یک تا هرچقدر بخواهد تریبون برای خود ایجاد کرده و با مخاطبانش ارتباط بگیرد و برای همین است که امروز هر انسانی میتواند حداقل یک رسانه برای خود داشته باشد.
سادگی دسترسی به برخی شبکههای اجتماعی و به خصوص به پیام رسان ها و قابلیت ایجاد کانال که عملاً میتواند مانند یک رسانه مثل خبرگزاری کار کرده، باعث شده تا اقبال عمومی به استفاده از این رسانهها افزایش یافته و کانالهایی که در انواع پیام رسانها به خصوص پیام رسان تلگرام ایجاد میشود از بیشترین مخاطب برخوردار است تا جایی که حتی میتواند بسیاری از معادلات سیاسی جهان را تغییر دهد.
در کشور ما هم این پیام رسان علیرغم فیلترینگ همچنان از محبوبیت بالا و مخاطبان زیادی بهره میبرد و منبع تولید و پخش اخبار زیادی است. کانالهای تلگرام که بعضاً دنبال کنندگان آن حتی از مرز ۳ میلیون هم عبور میکنند، نه تنها فاز جدیدی در فضای اطلاع رسانی ایجاد کرده، بلکه کسب و کاری نو هم راه انداخته چه بسا خانوادههای زیادی مستقیم یا غیر مستقیم در این کانالها درآمدزایی میکنند.
فضای مجازی، پیام رسانها و کانالهای تلگرامی به فضای ورزشی به خصوص فوتبال و به ویژه استقلال و پرسپولیس هم رسیدهاند. استقلال و پرسپولیس با حجم بالای مخاطب و علاقمندی که دارند بستری مناسب برای ایجاد کانال، جذب مخاطب و در قبال آن کسب درآمد میباشد و برای همین توجه بسیاری از فعالان عرصه رسانه در فضای مجازی (حتی بدون علاقمندی به فوتبال و این دو تیم) برای فعالیت در این فضا معوطف گردیده است.
کانالهایی در تلگرام فعالیت میکنند با کف ۱۰ هزار تا چیزی در حدود ۲ میلیون فالوئر که بسیاری از هواداران دو تیم اخبار تیمهای مورد علاقه شأن را از طریق این کانالها پیگیری میکنند.
این کانالها برای حجم بالای مخاطبان خود ناچار به تولید خبر هستند و از آنجایی که گردانندگان و ادمینهای این کانالها ذاتاً سواد رسانهای نداشته و این کار را بلد نیستند، ناچارند بدون آنکه تولید محتوا کنند، اخبار خود را از منابع معتبر و رسانههای رسمی کسب کنند و تنها کار خبری ادمینهای این کانالها گردآوری اطلاعات از رسانههای رسمی است. رسانههایی که خبرنگاران رسمی و با سابقه برای آن تولید محتوا کرده و به راحتی در اختیار این کانالها قرار میگیرد.
گردانندگان این نوع کانالها و به خصوص کانالهایی که بیشتر از یک میلیون دنبال کننده دارند با علم به اینکه به خاطر گردآوری اخبار و اطلاعات مخاطبان پرشماری داشته و میتوانند بر افکار عمومی تأثیر گذار باشند، بعضاً با سو استفاده از فضای موجود و در راستای سودجوییهای مالی برای دو باشگاه اقدام به حاشیه سازی کرده تا با تحت فشار قرار دادن آنها به اهداف خود برسند.
در حوزه خبری استقلال دو کانال تلگرامی که هر کدام به صورت متناوب بین یک و نیم تا دو میلیون فالوئر دارند، دارای یک مالک هستند و حتی بعضی از ادمینهای آنها هم مشترک بوده و در هر دو کانال فعالیت میکنند. این دو کانال که بسیاری آنها را اصلی ترین کانالهای هواداری این دو باشگاه میدانند، با هدف بالا بردن میزان مخاطب و بازدیدهای شأن اقدام به بحثهای چالشی کرده و با ایجاد فضای بحث و چالش بازدیدهای خود را بالا میبرند.
کانالهای تلگرامی در پیام رسان تلگرام و صفحات هواداری در شبکه اجتماعی اینستاگرام که عمده ترین بخش از شبکههای اجتماعی را شامل میشوند، بدون آنکه از دو باشگاه استقلال و پرسپولیس مجوزات لازم را داشته باشند با استفاده از نام و لوگوی آنها برای خود جذب مخاطب کرده و بسیاری از رفتار آنها که به دور از اخلاق رسانهای و عرف حرفهای در این زمینه است برای این دو باشگاه که تعداد هواداران آنها روی هم از ۵۰ میلیون هم عبور میکند ایجاد نا آرامی خاطر میکند.
حتی خیلی از رفتارهای این نوع رسانه در فضای مجازی بعضاً باعث ایجاد اختلال در بازار نقل و انتقالات شده و جَوی که در این زمینه ایجاد میشود در بسیاری از مواقع باعث بالا رفتن مجازی قیمت بازیکنان و مربیان در آشفته بازار نقل و انتقالات میشود.
فوتبال ایران و خاصه استقلال و پرسپولیس در این فضای ناامن و نامعتبر، اما تأثیرگذار ضرر و زیان فراوانی دیدهاند و حتی دیده شده برخی از مربیان و بازیکنان با سو استفاده از چنین موقعیتی که در فضای مجازی ایجاد شده، روی رقمی که در قراردادشان درج شده و آن را امضا کرده هم «دَبه» کرده و باشگاهها را دچار ضرر و زیان فراوانی کرده اند.