زمانی که می‌خواهیم به احساسی که نسبت به خودمان داریم، اشاره کنیم معمولا از دو اصطلاح عزت نفس و اعتماد به نفس کمک گرفته و در خیلی از موارد این دو اصطلاح را به جای یکدیگر به کار می‌بریم. اما با اینکه این دو اصطلاح خیلی به یکدیگر شبیه هستند، مفهوم متفاوتی دارند. شناخت تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس و درک نقش هر کدام از آن‌ها مخصوصا زمانی اهمیت پیدا می‌کند که بخواهیم احساسمان نسبت به خود را بهبود ببخشیم. در ادامه ابتدا عزت نفس و اعتماد به نفس را تعریف کرده و سپس سعی خواهیم کرد بیشتر با تفاوت این دو و شرایطی که ممکن است در مقابل یکدیگر قرار بگیرند، آشنا شویم.
تعریف عزت نفس و اعتماد به نفس
عزت نفس به چگونگی احساس کلی شما در مورد خودتان اشاره دارد؛ این که چقدر برای خودتان احترام و عزت قائل بوده و چقدر به خودتان عشق و توجه مثبت می‌دهید. عزت نفس شما نتیجه تجربیات و موقعیت‌هایی است که در طول زندگی در معرض آن‌ها قرار گرفته و آنچه امروز هستید را شکل داده است.
اعتماد به نفس به احساس شما در مورد توانایی‌هایتان و این که چقدر می‌توانید در هر موقعیت متفاوت عمل کنید، بازمی‌گردد.
برای مثال ممکن است یک عزت نفس سالم داشته باشیم، اما اعتماد به نفسمان در زمینه مسائل مربوط به ریاضیات پایین باشد؛ و برعکس، شاید در خیلی از زمینه‌ها اعتماد به نفس بالایی داشته باشیم، اما عزت نفسمان ناقص و ناکافی باشد و نتوانیم خودمان را دوست بداریم.
تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس
برای داشتن اعتماد به نفس باید به خودتان و به خصوص به یک توانایی یا استعداد خاص که می‌توانید با آن تعاملی موفق با جهان اطرافتان داشته باشید، اعتماد کنید. یک شخص با اعتماد به نفس آماده است تا با چالش‌های جدید روبرو شود، از فرصت‌ها استفاده کند، با موقعیت‌های دشوار مقابله کند و اگر چیزی اشتباه پیش می‌رود مسئولیت آن را به عهده بگیرد.
همان‌گونه که اعتماد به نفس به یک تجربه موفق منجر می‌شود، یک تجربه موفقیت آمیز نیز موجب بالا رفتن اعتماد به نفس خواهد شد؛ بنابراین هر تجربه موفق می‌تواند به اعتماد به نفس کلی ما کمک کند. اما همانطور که اشاره شد، ممکن است فرد در یک زمینه مانند آشپزی یا رقص اعتماد به نفس بالایی داشته باشد، اما در زمینه دیگر مانند ریاضیات یا حرف زدن در جمع، غیرمطمئن به نظر برسد.
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس
عزت نفس ارزیابی شناختی و مهمتر از آن ارزیابی عاطفی ما از خودمان است. علاوه بر آن، عزت نفس نوع رابطه و تعامل ما با خودمان، دیگران و جهان را تعیین کرده و به بازتاب افکار، احساسات و اعمال ما کمک می‌کند. افرادی که دارای عزت نفس سالم هستند، نیازی ندارند به عواملی مانند درآمد بالا، موقعیت اجتماعی، شهرت یا حتی موارد آسیب زایی، چون الکل، مواد مخدر یا رابطه جنسی تکیه کنند. آن‌ها با دیگران محترمانه رفتار کرده و به سلامت افراد، جامعه و محیط خود اهمیت می‌دهند. آن‌ها از اینکه از خودشان برای یک رابطه یا پروژه کاری مایه بگذارند، هراسی ندارند چرا که از شکست یا رد شدن از طرف دیگران نمی‌ترسند.
البته که این افراد هم ناامید شده و صدمه می‌بینند، اما نه شکست‌ها و نه آسیب‌ها باعث ضعیف شدن آن‌ها نمی‌شود. وجود مهارت تاب آوری در این افراد آن‌ها را در معرض تجارب رشدی و روابط معنی‌دار قرار می‌دهد. آن‌ها صبرشان زیاد است، زود شاد می‌شوند و خود و دیگران را بخشیده و می‌پذیرند.
عزت نفس پایین
کسی که عزت نفس پایینی دارد دائما و در همه شرایط زندگی احساس می‌کند «من به اندازه کافی خوب نیستم». این احساس نسبت به خود، به مرور و در طول زندگی فرد شکل گرفته است. ممکن است این شخص درگیر یک سری روابط ناسالم شده و یا در محیط کار توسط رئیس خود مورد سرزنش قرار گرفته و مدام تحقیر شده باشد. موقعیت‌های این‌چنینی باعث می‌شود فرد پیوسته به خودش بگوید که «من آدم به دردنخور و بیخودی هستم»، «من بی ارزشم». اگر شخص بتواند این خودگویی‌های منفی را شناسایی کند بهتر می‌تواند در جهت تغییر آن‌ها قدم بردارد.
همین شخص ممکن است به خودش به عنوان یک سرآشپز، دوست دلسوز یا یک فردی که در سازماندهی و برنامه ریزی توانمند است، اطمینان داشته باشد. در واقع او در این زمینه‌ها احساس اعتماد به نفس می‌کند. چنین فردی با تمرکز روی توانایی‌های خود و زمینه‌هایی که در آن‌ها به خود مطمئن است در کنار کار کردن بر روی گفتگو‌های درونی و منفی در مورد خودش، می‌تواند عزت نفس و اعتماد به نفس خود را بهبود بخشد.
خودگویی مثبت
اعتماد به نفس و عزت نفس همیشه دست به دست هم نمی‌دهند.
اما گاهی عزت نفس و اعتماد به نفس در تعارض با یکدیگر قرار می‌گیرند. شما می‌توانید با یک لیست طولانی از توانایی‌ها و دستاورد‌ها اعتماد به نفس خود را بالا ببرید و به جای اینکه با عیوب و نقص‌های خود روبرو شوید، آن‌ها را در پشت مدارک و مدارج خود پنهان کنید. اما همانطور که هر کس که به دانشگاه رفته باشد، می‌داند داشتن مدرک یا کسب یک سری توانایی‌ها برای رسیدن به یک عزت نفس سالم، نه تنها کافی نیست که شاید لازم هم نباشد.
در واقع بالا بردن اعتماد به نفس ساده‌تر است و اغب مردم امیدوارند با رسیدن به یک موقعیت اجتماعی، درآمد بالا، داشتن روابط اجتماعی و ... خلا درون خود را پر کنند. به طور خاص، می‌توان اعتماد به نفس بسیار بالا و در عین حال عمیقا عزت نفس پایینی داشت.
به عنوان مثال بسیاری از خوانندگان و افراد مشهور هستند که می‌توانند در مقابل هزاران تماشاگر اجرا کنند، اما چنان از درون احساس ضعف می‌کنند و آسیب پذیرند که به اشکال گوناگون مثل استفاده از مواد مخدر به خودشان آسیب می‌زنند.
عزت نفس و اعتماد به نفس
با این حال اگر بتوانید به خودتان عشق بورزید عزت نفس شما بهبود می‌یابد. همین باعث می‌شود بتوانید راحت‌تر در زمینه‌های مختلف اعتماد به نفس خود را نیز بالا ببرید. از طرف دیگر وقتی در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرید که در آن‌ها اعتماد به نفس دارید، باعث می‌شود که حس احترام به خود در شما افزایش پیدا کرده و عزت نفستان بیشتر شود؛ بنابراین شما می‌توانید به طور همزمان بر روی هر دو آن‌ها کار کنید.
نکاتی برای پرورش اعتماد به نفس و عزت نفس
اگر در یافتن زمینه‌هایی که در آن‌ها اعتماد به نفس دارید، دچار مشکل هستید، پیشنهاد‌های زیر را امتحان کنید.
به آن ویژگی‌هایی در خودتان فکر کنید که دیگران می‌گویند در آن خوب هستید، حتی اگر خودتان چندان به آن باور ندارید. این یک قدم مثبت در جهت درست است.
خودگویی و پچ پچ منفی در مورد خودتان را متوقف کنید. بس است! در عوض به موارد متضاد با گفته‌هایتان فکر کنید.
دوست دارید این حرف در مورد خودتان را به دوستتان بگویید؟ اگرنه، پس این حرف را به خودتان هم نزنید.
فهرستی از نقاط قوت خود تهیه کنید. فکر کنید در یک مصاحبه شغلی هستید و قرار است از خودتان تعریف کنید.
سخن آخر
اکنون که تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس را متوجه شدید بهتر می‌توانید نقاط ضعف خود در این زمینه را بیابید. هر چه بیشتر چالش‌های خود با اعتماد به نفس و عزت نفس را شناسایی کنیم، بیشتر متوجه خواهیم شد که چگونه برای بهبود آن‌ها قدم برداریم. «آگاهی» آغاز تغییرات مثبت است؛ خواندن مقاله عزت نفس، اعتماد به نفس و راه‌های تقویت آن نیز در این زمینه به شما کمک می‌کند. اگر شما هم روشی را می‌شناسید که با کمک آن توانسته‌اید اعتماد به نفس و عزت نفس خود را بهبود ببخشید، خوشحال می‌شویم تجربیات و نظرات خود را برای ما ارسال نمایید تا با دیگر کاربران ستاره به اشتراک گذاشته شود.
