«میم»، چند روزی است که برای دومین بار از زندان آزاد شده؛ هنوز سرو کله کرونا پیدا نشده بود که یکی از طلبکارانش از او شکایت و او را راهی زندان شهرری یا همان قرچک کرد؛ زندان زنان. او حالا دو هفته‌ای است پایش را از قرچک بیرون گذاشته و می‌گوید وضعیت زندانی‌ها از همان آغاز شیوع کرونا تا همین چند روز پیش، چندان خوب نبوده؛ می‌گوید زنان زندانی، مریض و غیر مریض همه با هم در سلول‌هایشان نگهداری می‌شدند، قیمت مایع دستشویی تا ۷۵ یا بعضا تا ۱۰۰ هزار تومان فروخته می‌شده، وسایل ضد عفونی مثل ماسک و دستکش در اختیار زندانی‌ها نبوده و قرنطینه معنایی نداشته است؛ ««تا موقعی که من در زندان بودم خبری از غربالگری نبود؛ حالا هم که از زندان بیرون آمده‌ام دوستان هم‌بندم با من تماس می‌گیرند و می‌گویند امکانات بهداشتی همچنان ضعیف است. بعضی از آنها با علائم تب به پرسنل مراجعه کرده‌اند اما زندانبان‌ها به آنها گفته‌اند به تخت‌هایتان بروید و از روسری‌تان به عنوان ماسک استفاده کنید.»
امید مرادی، وکیل پایه یک دادگستری، یکی از وکلایی است که چندین موکل زندانی در زندان قرچک دارد؛ او هم می‌گوید موکلانش در زندان به او خبر داده‌اند اقلام بهداشتی بعد از شیوع کرونا بسیار محدود شده و زندانی باید مواد اولیه بهداشتی مورد نیاز خود را به چندین برابر قیمت رسمی از فروشگاههای زندان بخرد.
مهرزاد تشکریان، مدیر کل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها اما این گفته‌ها را قبول ندارد؛ او می‌گوید مواد ضدعفونی‌کننده به صورت رایگان به زندانی‌ها داده می‌شود، زندانیان مرتب تب‌سنجی می‌شوند، اتاق‌های ملاقات شرعی به اتاق‌های قرنطینه تبدیل شده و مبتلایان به کرونا در زندان به بیمارستان‌های آموزشی فرستاده می شوند.
از اعطای مرخصی تا رزمایش مدافعان سلامت در زندان‌ها
چند روز پیش اصغر جهانگیر، رییس سازمان زندان‌ها در گفت‌وگویی با «تسنیم» با اشاره به اقدامات بهداشتی انجام شده در زندان‌ها گفت که هر زندانی حتی اگر به خاطر سرماخوردگی تب کرده بود، جداسازی شده تا مبادا این تب علائم مشترک با کرونا باشد و به همین خاطر در رابطه با بیماری کرونا، حتی یک مورد فوتی در زندان‌ها نداشتیم. این مقام مسئول در قوه قضائیه گفت که تیم‌هایی پزشکی و بهداشتی را در زندان‌های مختلف مستقر شده که این تیم‌ها به طور روزانه، وضعیت سلامت و بهداشت تمام زندانیان را کنترل و معاینه می‌کنند و بحث غربالگری و بیماریابی در دستور کار قرار گرفته و بر همین اساس اگر کسانی مشکوک به بیماری باشند، علاوه بر جداسازی و قرنطینه، به آزمایشگاه اعزام می‌شوند تا از آنها تست گرونا گرفته شود و چنانچه نتیجه آزمایش آنها مثبت باشد، به بیمارستان اعزام می‌شوند و این روند برای همه ادامه دارد و کنترل‌های دقیق در حال انجام است.
علاوه بر او سیدحشمت الله حیات الغیب، مدیرکل زندان‌های استان تهران هم از توزیع ماسک و مواد ضدعفونی کننده بین زندانیان، کارکنان و سربازان وظیفه خبر داد و گفت که وضعیت سلامتی زندانیان با دقت بسیار کنترل می‌شود. او همچنین از انجام رزمایش مدافعان سلامت زندان‌ها در سه شنبه در زندان های تهران خبر داد و گفت که در این رزمایش مراحل پذیرش زندانی جدیدالورود، قرنطینه، بیماریابی و انتقال او به بیمارستان‌های سطح شهر، شناسایی زندانیان با بیماری‌های زمینه‌ای مانند تنگی نفس و ... و نیز اقدامات پیشگیرانه مانند توزیع دستکش و مواد ضدعفونی کننده و حفظ فاصله اجتماعی اجرا شده است.
بعضی از زندانیان زن در زندان قرچک اما روایت دیگری دارند.
گفتند ماسک نداریم، از روسری‌تان استفاده کنید!
چند ماه پیش بود که «میم» به دلیل بدهکاری‌های مالی برای دومین بار روانه زندان زنان قرچک شد و حالا دو هفته‌ای است که آزاده شده؛ «میم» در گفت‌وگو با خبرآنلاین می‌گوید امکانات بهداشتی زندان از زمان شیوع کرونا محدود بوده و همین موضوع باعث نگرانی زندانیان شده است؛ «خدمات فروشگاه زندان با توجه به تعداد زندانیان محدود است. بعد از شیوع کرونا امکانات خاص بهداشتی در اختیار زندانیان قرار داده نشده است. ما ۱۸۶ نفر در یک بند بودیم که به وسیله تخت کابین‌بندی شده بودیم. به ما حتی دستکش و ماسک هم داده نشد، حتی سربازان هم ماسک و دستکش نداشتند.»
«تا موقعی که من در زندان بودم خبری از غربالگری نبود»؛ او می‌گوید حالا هم که از زندان بیرون آمده دوستان هم‌بندش با او تماس می‌گیرند و می‌گویند امکانات بهداشتی همچنان ضعیف است؛ «بعضی از هم‌بندی‌هایم می‌گویند که با علائم تب به پرسنل مراجعه کرده‌اند اما چندان اهمیتی به آنها داده نشده. تلفن‌های کارتی خودش یکی از منابع گسترش بیماری است. همه افراد صف می‌بندند و با یک گوشی حرف می‌زنند. البته که بعضی از زندانیان خودشان هم بهداشتشان را رعایت نمی‌کنند.»
«میم» از قیمت چندبرابری مواد بهداشتی در داخل زندان و ابتلای چند زندانی به کرونا می‌گوید؛ «مایع دستشویی‌های ۳۰۰ گرمی به قیمت ۷۰ هزار تومان به زندانیان فروخته می‌شد. حتی مواقعی بود که مثلا من در نوبت می‌ایستادم که مایع دستشویی بخرم اما نوبت به من نمی‌رسید. آن موقع یکی از زندانیانی که مثلا دو تا مایع دستشویی خریده بود به من می‌گفت که به قیمت ۱۰۰ هزار تومان حاضرم به تو بفروشم! من هم مجبور بودم به خاطر شیوع کرونا به همان قیمت بخرم. کسانی که با من تماس می‌گیرند می‌گویند در حال حاضر برای مقابله با شیوع کرونا، درهای کریدور روی زندانی‌ها بسته شده است و زندانی‌ها حق ندارند داخل کریدور رفت‌وآمد کنند. می‌گویند زندابانها به زندانیان می‌گویند به تخت‌هایتان بروید و از روسری‌تان به عنوان ماسک استفاده کنید. تا جایی که من زندان بودم کسی هنوز به کرونا مبتلا نشده بود ولی از آن وقت تا حالا چند مورد از زندانی‌ها به کرونا مبتلا شده‌اند که فکر می‌کنم آمار مبتلایان بالاتر برود.»
ویروس گران و ۲ هزار زن زندانیِ بی‌ملاقاتی
امید مرادی، وکیل پایه یک دادگستری هم که وکالت چندین زن زندانی در زندان قرچک را بر عهده دارد با «میم» هم نظر است. او می‌گوید: «در زندان زنان، مایع دستشویی معمولی ۳۰۰ الی ۵۰۰ گرمی که بهای آن ۱۰ تا حداکثر ۱۵ هزار تومان است، به مبلغ ۷۵ هزار تومان یعنی ۵ برابر قیمت مصوب در فروشگاه زندان، آن هم با منت و سختی و محدودیت به فروش می‌رسد و زندانی باید مواد اولیه بهداشتی مورد نیاز خود را به چندین برابر قیمت رسمی از فروشگاههای زندان بخرد؛ «من چندین موکل زن در زندان قرچک دارم و آن ها مرتب با من تماس تلفنی دارند. بیشترشان از کمبود اقلام بهداشتی و ضدعفونی کننده در این زندان گلایه دارند.»
مرادی با توجه به ممنوع شدن ملاقات‌ها، می‌گوید بدیهی است که زندانی بی‌ملاقاتی پولی برای خرید مایحتاج خود ندارد و متاسفانه سطح بهداشت را در زندان‌ها به شدت کاهش می‌دهد؛ «بعضی از زندانی‌ها کف زندان می‌خوابند که خودش می‌تواند یکی از عوامل شیوع ویروس کرونا باشد. تعداد زندانیان در سالن‌ها و سلول‌ها زیاد است و همین باعث می‌شود اگر کسی مبتلا باشد وضعیت خطرناکی در زندان‌ها رخ دهد. حتی معتادانی که وضعیت بدی دارند از دیگر زندانیان جدا نمی‌شوند. به دلیل کمبود جا قرنطینه به صورت جدی اعمال نمی‌شود. فروشگاههای زندان لوازم بهداشتی محدودی را در اختیار زندانی‌ها قرار می‌دهند که شامل یک قطعه صابون و یک پودر رختشویی در ماه است که در شرایط عادی هم پاسخگوی نیازهای زندانی نیست.»
به گفته او حدود ۲ هزار نفر زندانی زن در قرچک نگهداری می‌شوند و امکانات ارائه شده به آنها از حد معمول پایین‌تر است؛ «مواد بهداشتی و حتی خوراکی به چندین برابر قیمت بیرون از زندان فروخته می‌شود. زندانیانی هستند که ملاقات ندارند و الان هم که کلا ملاقات ها محدود شده و بسیاری از آنها برای خرید موارد مورد نیازشان در مضیقه مالی هستند. بهداری داخل زندان‌ها امکانات ناچیزی دارند که در این وضعیت شیوع کرونا مساله ساز است. ماسک و دستکش در زندان‌ها چندان وجود ندارد و حتی جان زندانبان‌ها، پرسنل و سربازها هم در خطر است. سربازها حتی دستکش و ماسک هم ندارند.»
مرادی مرخصی دادن به زندانیان را کار بسیار خوبی برای مقابله با شیوع کرونا در زندان‌ها می‌داند اما می‌گوید تعداد زیادی هنوز در زندان‌ها هستند و باید به وضعیت آنها رسیدگی کرد؛ «مواردی از ابتلای چند نفر در زندان‌های قرچک و فشافویه به کرونا گزارش شده است. دادن آموزش به زندانیان برای رعایت‌های بهداشتی یکی از اقدامات مهم است که باید در دستور کار سازمان زندان‌ها باشد.»
روزانه زندانیان را چک می‌کنیم
اما مهرزاد تشکریان، مدیر کل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها علاوه بر اینکه عملکرد سیستم بهداشتی و درمانی زندان‌ها را خوب ارزیابی می‌کند می‌گوید که زندانیان امانتی در دستان سازمان زندان‌ها هستند و این سازمان در این برهه در حق آنها کوتاهی نکرده است؛ «دغدغه ریاست سازمان زندان‌ها و ریاست قوه قضاییه این است که ما تا جایی که می‌توانیم بحث سلامت زندانیان را که به نوعی دست ما امانت هستند، تامین کنیم. مسلما امکانات درمانی داخل زندان نسبت به بیرون کمتر است و سازمان باید درباره انواع بیماری‌ها خیلی هوشمندانه عمل کند. ما از اوایل آذر که آنفلوآنزا در کشور گزارش شد، سیستم بهداشتی و درمانی خودمان را فعال‌تر کردیم. از وزارت بهداشت واکسن گرفتیم و به کسانی که بیماری‌های زمینه‌ای و سیستم دفاعی ضعیفی دارند، تزریق کردیم. بلافاصله بعد از شیوع کرونا در چین، ملاحظاتی مانند تب‌سنجی و نگهداری ویژه کسانی که مشکوک به این بیماری هستند در دستور کار قرار گرفت. مراقب بودیم اگرکسی علائم خاصی پیدا کرد به بیمارستان‌های آموزشی فرستاده شود. هم‌بندی‌های این افراد را هم از لحاظ تب‌سنجی و هم علائم حیاتی، به صورت مرتب و روزانه چک کردیم.»
هم تب‌سنجی می‌کنیم هم مواد ضدعفونی می‌دهیم
او در واکنش به اینکه بعضی از زندانی‌ها از قرنطینه نکردن افراد مشکوک به ابتلای کرونا و توزیع نکردن ماسک و دستکش بین زندانی‌ها، گلایه دارند، می‌گوید: «برای ما زندانی با فردی که بیرون است هیچ فرقی ندارد. ما در سیستم بهداشتی درمان قسم خورده‌ایم و برایمان فرقی نمی‌کند که فرد چه جرمی و چه جنسیتی دارد و نژاد و مذهبش چیست و ... چون زندانیان فقط ما را دارند و سیستم ما خدمات مختلفی به آنها می‌دهد. برای همه زندانیان امکان تب‌سنجی و مواد ضد عفونی تامین کرده‌ایم. ماسک در حال حاضر در داروخانه‌ها هم به سختی به فروش می‌رسد، اما بسیاری از زندان‌های ما در حال تولید ماسک هستند که بین زندانی‌ها توزیع می‌شود. کمبودها در سطح جامعه هم وجود دارد اما ما در زندان‌ها تمام مواد ضدعفونی کننده مثل وایتکس و مواد شست و شوی دست را در بندها به صورت روزانه توزیع کرده‌ایم.»
او می‌گوید طبق پروتکلی که به کل زندان‌های کشور داده شده، تمام زندانی‌ها، چه زمانی که وارد زندان می‌شوند و چه زمانی که اقامت دارند، روزانه تب‌سنجی و علائم حیاتی‌شان چک می‌شود؛ «در مواردی که افراد تب داشتند این علائم حیاتی حتی دو بار در روز چک می‌شود. تمام بندها به صورت مرتب و با پروتکل‌های وزات بهداشت، به صورت مرتب ضدعفونی و گند زدایی شده است. سیستم درمانی و بهداشتی سازمان زندان‌ها برای چک کردن زندانی ها به بندها مراجعه کرده‌اند. یعنی منتظر نشدیم که زندانی علامتی داشته باشد و به بهداری مراجعه کند بلکه بیماریابی کردیم. ویزیت‌های پزشکی ما از آذرماه تا الان تقریبا دوبرابر شده است. تمام افرادی را که تب دارند یا مشکوک به ابتلا به کرونا هستند، از دیگران جدا می‌کنیم. اگر این افراد علائم کرونا داشته باشند طبق پروتکل‌های وزارت بهداشت به بیمارستان‌های آموزشی فرستاده می‌شوند. تمام افراد جدیدالورود به زندان به مدت ۱۴ روز در بند سلامت ما قرنطینه می‌شوند تا اگر علائمی داشته باشند که با خود از بیرون زندان آورده باشند، بتوانیم کنترل کنیم.»
اتاق‌های ملاقات شرعی، جایی برای قرنطینه
تشکریان در پاسخ به گلایه های زندانیان درباره گران بودن اقلام بهداشتی در زندان‌ها می‌گوید: «فروشگاههای زندان زیر نظر مجموعه بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها نیست و در اختیار بنیاد تعاون است. اما در بهداری‌ها مواد ضدعفونی و همه اقدامات بهداشتی و درمانی، به صورت رایگان به زندانی‌ها داده می‌شود. ما حتی اطلاع رسانی کافی از طریق بروشور و پوستر هم انجام دادیم، در واقع چیزی حدود ۸۵ هزار نفر ساعت بابت کرونا آموزش داده‌ایم. تمام اتاق‌های ملاقات شرعی در تمام زندان‌ها تبدیل به اتاق ایزوله شده‌اند. ضمن اینکه با توجه به میزان مراجعه زندانیان، بسیاری از بندهایی که خاطر مرخصی رفتن بعضی از زندانی‌ها خالی شده‌اند، به عنوان بندهای قرنطینه تجهیز کرده‌ایم که کاملا مراحل ایزوله در این بندها انجام می‌شود. بیش از ۶۰ درصد افراد مراجعه‌کننده اعتیاد دارند و ۲۰ درصد بیماری زمینه‌ای دارند اما ما حتی یک مورد فوتی نداشته‌ایم و این برای ما افتخار است.»
مدیر کل بهداشت و درمان سازمان زندان‌ها، اعطای مرخصی به زندانیان اقدام مثبت سازمان زندان‌ها و قوه قضاییه می‌داند و می‌گوید کاهش جمعیت کیفری زندان‌ها به کنترل شیوع کرونا کمک کرده است؛ «ریاست سازمان زندان‌ها و ریاست قوه قضاییه بیش از ۱۰۰ هزار نفر را به مرخصی فرستادند و برای کسانی هم که در مرخصی بودند اقداماتی انجام دادند که به زندان برنگردند. بسیاری از بیمارانی که بیماری خاص داشتند و در زندان بودند هم آزاد شدند. کاهش جمعیت کیفری شدیدی به وجود آمد که کار بسیار خوبی بود. این موضوع باعث شد تا موضوع فاصله اجتماعی در زندان رعایت شود. ملاقات ای حضوری و خصوصی لغو شده و همین موضوع باعث شده تا تماس‌هایی که ممکن بود باعث انتقال کرونا به داخل باشد، حذف شود.»
چند نفر در زندان‌ها به کرونا مبتلا شده‌اند؟
تشکریان در پاسخ به این سوال که تعداد مبتلایان به کرونا در زندان‌های کشور چند نفر است، می‌گوید که اجازه گفتن تعداد مبتلایان را ندارد اما تعداد آنها از جمعیت عمومی زندانی در زندان‌ها بسیار بسیار کمتر بوده است؛ «ما واکسیناسیون‌های مختلفی که بر اساس پروتکل‌های کشوری بوده، برای گروه‌های خاص انجام دادیم. مثل تزریق واکسن‌های هپاتیت، دیفتیری، کزاز. در این برهه باز هم این واکسن‌ها را تزریق کردیم. پرسنل زندان‌ها بیشتر از زندانی‌ها در حال حاضر درگیر هستند و این موضوع را با افتخار اعلام می‌کنم که ما با مراقبت های بهداشتی و درمانی که انجام دادیم حتی یک مورد فوتی در زندان‌ها بر اثر ابتلا به کرونا نداشته‌ایم. ما به صورت روزانه تمام آمارهایمان را کنترل می‌کنیم. یعنی اینکه کنترل می‌کنیم که چه تعداد از افراد تب دارند، چه تعداد در بیمارستان‌ها بستری شده‌اند و به چه تعدادی دارو داده‌ایم.»
