پتاسیم یک ماده غذایی اساسی است که بدن برای طیف وسیعی از عملکردها از جمله حفظ ضربان قلب نیاز دارد. کمبود شدید پتاسیم را هیپوکالمی و پتاسیم بیش از حد را هایپرکالمی می نامند. هیپوکالمی زمانی رخ می دهد که سطح پتاسیم یک شخص کم تر از ۳.۶ لیتر در هر لیتر باشد.
به گزارش نمناک کمبود پتاسیم ممکن است در صورتی رخ دهد که فرد پتاسیم کافی را از رژیم غذایی خود دریافت نکند یا از طریق اسهال و یا استفراغ طولانی دفع شود. نشانه ها به مقدار کمبود پتاسیم بستگی دارند اما شامل فشار خون بالا، یبوست، مشکلات کلیوی، ضعف عضلانی، خستگی و ...هستند. ۹۸ درصد پتاسیم داخل سلول ها ذخیره می شود و کوچکترین تغییر در سطح پتاسیم روی اعصاب و ماهیچه های قلب تأثیر می گذارد. کلیه عضو اصلی کنترل پتاسیم در بدن است که پتاسیم اضافه را از طریق ادرار دفع می کند. سطح پتاسیم در بدن ۳.۵ تا ۵ میل در هر لیتر است. در این مقاله برخی از نشانه های کمبود پتاسیم ،تشخیص، درمان، و منابع غذایی پتاسیم را بیان می کنیم.
نشانه های کمبود پتاسیم در بدن :
یبوست :
کمبود پتاسیم تاثیراتی منفی روی هضم می گذارد و باعث نفخ شکمی و گرفتگی عضلات می شود. پتاسیم نقش مهمی در تقویت پیام ها از مغز به ماهیچه ها و تنظیم انقباضات ماهیچه بازی می کند. کمبود پتاسیم می تواند بر ماهیچه های روده ها تاثیر بگذارد و مسیر غذا و مواد زائد را کند سازد این اثر در روده ها می تواند باعث یبوست و نفخ شود.
ضعف ماهیچه ای:
کمبود پتاسیم می تواند بر دیگر ماهیچه های بدن تاثیر بگذارد، از جمله پاها و بازوها که می تواند منجر به ضعف عضلانی و دل درد شود. یک فرد مقادیر کمی از پتاسیم را از طریق عرق از دست می دهد، به همین دلیل است که عرق شدید ناشی از فعالیت فیزیکی زیاد یا بودن در آب و هوای گرم اغلب می تواند منجر به ضعف و یا درد ماهیچه شود.
احساس نفخ شکم در همه اوقات :
وقتی بدن با کمبود پتاسیم مواجه شود تنظیم سطح سدیم سخت می شود و احساس نفخ شکم ایجاد می شود.
مشکلات تنفسی:
هیپوکالمی شدید می تواند منجر به مشکلات تنفسی شود. تنفس نیازمند استفاده از چندین ماهیچه به خصوص دیافراگم است. اگر میزان پتاسیم در بدن یک فرد بسیار کم شود، این ماهیچه ها ممکن است به درستی کار نکنند و فرد ممکن است به سختی نفس عمیق بکشد و یا ممکن است احساس خفگی کند.
فشارخون بالا :
سطح پایین پتاسیم با افزایش فشار خون، به ویژه در افرادی که نمک زیاد مصرف می کنند همراه است. پتاسیم نقش مهمی در تسکین رگ های خونی دارد که به کاهش فشار خون فرد کمک می کند.
پتاسیم همچنین به تعادل سطح سدیم در بدن کمک می کند. رژیم غذایی حاوی سدیم بالا دلیلی مشترک بر فشار خون بالا است. پزشکان اغلب توصیه می کنند که افراد مبتلا به فشار خون بالا مصرف سدیم را کاهش و دریافت پتاسیم را افزایش دهند.
ضربان قلب نامنظم:
هیپوکالمی نشانه دیگر اختلال شدید ضربان قلب نامنظم است. پتاسیم نقش مهمی در تنظیم انقباضات هر ماهیچه از جمله ماهیچه قلب بازی می کند.
سطح بسیار پایین پتاسیم در بدن می تواند منجر به ضربان قلب نامنظم مانند ضربان قلبی که به طور نابهنجاری آهسته ، تاکی کاردی بطنی شود. اگر فرد تحت درمان قرار نگیرد، این شرایط می تواند مهلک باشد.پزشکان می توانند با استفاده از الکتروکاردیوگرام ضربان قلب نامنظم را تشخیص دهند.
خستگی :
یکی دیگر از نشانه های کمبود پتاسیم خستگی است. پتاسیم یک ماده غذایی ضروری است که در تمام سلول ها و بافت های بدن موجود است. وقتی میزان پتاسیم کاهش می یابد، این امر می تواند به طور قابل توجهی بر گستره وسیعی از عملکردهای بدنی تاثیر بگذارد که منجر به سطح انرژی پایین و خستگی جسمی و ذهنی می شود.
پر ادراری :
کلیه ها مسئول از بین بردن مواد زائد و تنظیم مایعات و الکترولیت نظیر سدیم و پتاسیم در خون است. آن ها این کار را با عبور ضایعات و الکترولیت اضافی در ادرار انجام می دهند.
هیپوکالمی متوسط تا شدید در توانایی کلیه ها برای تعادل مایعات و سطوح الکترولیت در جریان خون تداخل ایجاد می کند که منجر به دفع ادرار می شود.
فلج عضلانی:
افرادی که مبتلا به هیپوکالمی شدید هستند می توانند فلج عضلانی را تجربه کنند. وقتی میزان پتاسیم در بدن خیلی پایین است، ماهیچه ها قادر به منقبض شدن صحیح نیستند و ممکن است روی هم رفته کار را متوقف کنند.
مور مور شدن بدن :
پتاسیم به تقویت اعصاب کمک میکند و گاهی اوقات به علت کمبود پتاسیم عصبانیت و احساس رنجش را تجربه می کنید.
مصرف پتاسیم بیش از حد :
پتاسیم خیلی زیادی می تواند باعث هایپرکالمی شود. این در افرادی که رژیم های غذایی متعادل دارند نادر است. عوامل خطر مصرف بیش از حد پتاسیم:
مصرف بیش از حد مکمل های پتاسیم
بیماری های کلیوی
ورزش طولانی
استفاده از کوکائین
نگهداری کننده پتاسیم
شیمی درمانی
دیابت
سوختگی های شدید
واضح ترین علامت مصرف زیاد پتاسیم ضربان قلب نامنظم است که در موارد حاد منجر به مرگ می شود.
افراد با مصرف متوسط پتاسیم به ندرت علایم قابل توجهی دارند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنید ؟
افراد مبتلا به بیماری هیپوکالمی باید به پزشک کنید.
هیپوکالمی در افراد مبتلا به بیماری ملتهب روده (IBD) و بیماری های معده و روده که باعث اسهال شدید و یا استفراغ مداوم می شوند، رایج تر است. داروهای خاص مثل ملین و دیورتیک ها نیز می توانند خطر کمبود پتاسیم را افزایش دهند.
مهم است با مشاهده علائم اختلالات شدید نظیر فلج عضلانی، مشکلات تنفسی یا ضربان قلب نامنظم به پزشک مراجعه کنید.
تشخیص کمبود پتاسیم:
پزشک می تواند تست خون ساده را برای تعیین میزان پتاسیم یک فرد انجام دهد. آزمایش شامل گرفتن یک نمونه خون کوچک از سیاه رگ دست یا بازو است.
برای تعیین علت اصلی کمبود پتاسیم، پزشک باید سابقه پزشکی فرد و هر دارویی که مصرف می کند را بررسی کند.
پزشک گاهی ممکن است چند آزمایش اضافی از جمله:
برای بررسی سطوح الکترولیت، مانند فسفر ، کلسیم و منیزیم، آزمایش های خون بیشتری انجام شود.
آزمایش ادرار برای تشخیص میزان پتاسیم از بدن
درمان کمبود پتاسیم :
نوع درمان کمبودپتاسیم به نشانه های یک فرد و اینکه چقدر پتاسیم خون آن ها پایین است.
برای افراد مبتلا به کمبود پتاسیم پزشک می تواند توصیه کند:
کم یا کاهش دوز هر گونه دارو که می تواند موجب کاهش پتاسیم شود
مصرف روزانه مکمل های پتاسیم
خوردن غذاهای غنی از پتاسیم، مانند میوه و سبزیجات
مصرف داروهایی که می تواند میزان پتاسیم موجود در بدن را افزایش دهد، مانند آنژیوتانسین تبدیل کننده آنزیم ها یا آنژیوتانسین مسدود کننده گیرنده، افراد مبتلا به کمبود شدید پتاسیم نیازمند درمان فوری هستند و یک پزشک می تواند پتاسیم را توصیه کند. با این حال، پزشکان باید در هنگام تجویز مراقب باشند چون امکان فراهم کردن یک فرد با پتاسیم بسیار زیاد وجود دارد که منجر به افزایش میزان پتاسیم در بدن می شود.
گرفتگی شدید می تواند باعث ایجاد مشکلات ماهیچه ای و قلبی جدی شود.
منابع غذایی پتاسیم:
مصرف روزانه توصیه شده پتاسیم عبارت است از:
برگ چغندر
برگ های پخته شده و کمی تلخ چغندر باید در سفره شما جا پیدا کنند، زیرا حدود ۶۴۴ میلی گرم پتاسیم در هر نیم فنجان آنها وجود دارد.
ماست
۲۲۰ گرم ماست بدون چربی ساده حدود ۵۷۹ میلی گرم پتاسیم دارد، در حالیکه ماست کم چرب، تمام شیر و دوغ پتاسیم کمتری دارند. مقدار پتاسیم ماست میوه ها نیز در هر ۶ اونس ۳۳۰ میلی گرم است.
آلو
آب آلو پر از پتاسیم است و هر سه چهارم فنجان آن حدود ۵۳۰ میلی گرم پتاسیم دارد.
ماهی
ماهی های پرگوشت مانند هالیبوت و ماهی تن حدوداً در هر ۸۵ گرم ۵۰۰ میلی گرم پتاسیم دارند.
۳،۴۰۰ میلی گرم برای مردان بالغ
۲۶۰۰ میلی گرم برای بانوان بزرگ سال
پتاسیم به طور طبیعی در گستره وسیعی از غذاها از جمله میوه ها، سبزیجات، گوشت، محصولات لبنی، آجیل و غلات وجود دارد. بدن در حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد از پتاسیم موجود در منابع غذایی را جذب می کند.
مواد غذایی حاوی پتاسیم
بهترین راه برای جذب پتاسیم کافی خوردن یک رژیم غذایی متنوع و مفید است.
رب گوجه فرنگی
گوجه فرنگی تازه بسیار مفید و خوب است، ولی پوره و رب گوجه فرنگی منبع بهتری از پتاسیم است.
حبوبات
لوبیا سفید پتاسیم زیادی دارد و نیم فنجان از آن حدود ۶۰۰ میلی گرم پتاسیم دارد. لوبیا قرمز، لوبیا لیما، عدس و لپه هم منابع خوبی از پتاسیم هستند. همه حبوبات برای قلب مفید هستند و بهتر است آنها را در برنامه غذایی خود قرار دهید.
مقدار پتاسیم موجود در مواد غذایی دیگر :
زردآلو خشک شده:۱،۱۰۱ میلی گرم در هر نصف فنجان
عدس پخته:۷۳۱ میلی گرم در هر فنجان
آلو خشک:۶۹۹ میلی گرم در هر نصف فنجان
عصاره پرتقال:۴۹۶ میلی گرم در هر فنجان
موز:۴۲۲ میلی گرم در یک موز متوسط
شیر چرب ۱ در صد :۳۶۶ میلی گرم در هر فنجان
اسفناج:۳۳۴ میلی گرم در هر ۲ فنجان
کلم بروکلی:۲۲۹ میلی گرم در هر نیمه فنجان
برنج قهوه ای پخته شده:۱۵۴ میلی گرم در هر فنجان
