امام زمان در هر دوران، صاحب و مالک عصری است که در آن زندگی می‌کند. مردم باید از او پیروی کرده و به کج راهه‌ها متمایل نشوند و این کناره‌گیری از گناه، تنها با شناخت امام زمان (ع) و توسل به وجود مبارکشان ممکن می‌شود.
دوازدهمین پیشوای معصوم امام زمان (عج)؛ در نیمه شعبان سال ۲۵۵ هجری قمری در شهر سامرا دیده به جهان گشود. او همنام پیامبراسلام (محمد) و هم کنیه آن حضرت (ابوالقاسم) است. ولی پیشوایان معصوم از ذکر نام اصلی آن حضرت نهی فرموده اند.
از جمله القاب آن حضرت حجت، قائم، خلف صالح، صاحب الزمان و بقیة الله و مشهورترین آن‌ها مهدی است.
پدرش، پیشوای یازدهم شیعیان حضرت امام حسن عسکری (ع) و مادرش بانوی گرامی نرجس است که به نام ریحانه و سوسن از او یاد شده است. میزان فضیلت و معنویت نرجس خاتون تا حدی بالا بود که حکیمه خواهر امام هادی (ع) که از بانوان عالیقدر خاندان امامت بود، او را سرآمد و سرور خاندان خویش و خود را خدمتگزار او می‌نامید.
حضرت مهدی (ع) دو دوره غیبت داشت: کوتاه مدت (غیبت صغری) و بلند مدت (غیبت کبری)
اولی از هنگام تولد تا پایان دوران نیابت خاص ادامه داشت و دومی با پایان دوره نخست آغاز شد و تا هنگام ظهور و قیام آن حضرت طول خواهد کشید.
تشبیه وجود مقدس امام زمان (عج) به خورشید پشت ابر
در حدیثی که از امام زمان (عج) نقل شده، آمده است که حضرت می‌فرمایند: «أَمّا وَجْهُ الاْنْتِفاعِ بی فی غَیبَتی فَکالاْنْتِفاعِ بِالشَّمْسِ إِذا غیبت‌ها عَنِ الاْبْصارِ السَّحاب» (۱)
ترجمه: امّا چگونگی استفاده از من در غیبتم، همانند استفاده از خورشید است هنگامی که ابر‌ها آن را از دیدگان پنهان نگاه دارد.
این کلام امام زمان (عج)، در پایان پاسخ پرسش‌های اسحاق ابن یعقوب آمده است. شیخ صدوق و شیخ طوسی (رحمهما الله) نیز آن را نقل کرده‌اند. در این حدیث شریف، وجود حضرت در عصر غیبت کبری، به خورشید در پس ابر تشبیه شده است.
این تشبیه، نکات جالبی نهفته است که به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. حضرت وجود خود را به خورشید تشبیه کرده است. همان گونه که خورشید، منشأ حیات موجودات و مایهٔ گرمی و حرارت و نور و حرکت و ... است و با نبود آن، حیات و زندگانی از موجودات رخت برمی بندد، حیات معنوی جامعه، از وجود امام زمان (عج) و بقای آن نیز به بقای وجود آن حضرت وابسته است. در روایات اسلامی وارد شده است که امامان معصوم (علیهم السلام) اهداف نهایی ایجاد مخلوقات‌اند.
۲. همان گونه که خورشید یکی از مخلوقات و در عین حال واسطه بهره گیری موجودات از نور و حرارت است، امام نیز واسطه اعلا برای فیض بری موجودات است و فیض الهی، مانند نعمت و هدایت و ... به واسطه او به عموم خلایق می‌رسد.
۳. همان گونه که مردم، هر آن انتظار خارج شدن خورشید از پَسِ ابر‌ها را دارند تا تمام و کامل، از وجود و ظهورش استفاده ببرند، در ایام غیبتِ آن حضرت نیز، مردم منتظر ظهور و خروج اویند و از ظهورش مأیوس نمی‌گردند.
۴. منکر وجود آن حضرت همانند منکر وجود خورشید است، هنگامی که در پشت ابر‌ها از دیده‌ها پنهان گردد.
۵. همان گونه که ابر، کاملاً خورشید را نمی‌پوشاند و نور خورشید به زمین و زمینیان می‌رسد، غیبت هم مانع کامل و تمامی برای بهره دهی حضرت نیست. مردم در زمان غیبت، حضرت را نمی‌بینند، امّا از وجود مبارک او بهره می‌برند. توسّل یکی از راه‌های بهره بردن از آن امام است.
۶. همان گونه که در مناطقی که هوا غالباً ابری است، گاهی خورشید ابر‌ها را می‌شکافد و خود را از لابه لای آن‌ها بیرون می‌آورد و به عده‌ای از مردم نشان می‌دهد، هر از چند گاهی نیز، عدّه‌ای شرف یاب محضر مبارک امام زمان (عج) می‌شوند و از وجودش استفاده می‌برند و از این راه، وجود آن حضرت (عج) برای عموم مردم به اثبات می‌رسد.
۷. همان گونه که از خورشید، همگان، از دین دار و بی دین، نفع می‌برند، آثار و برکات امام عصر (عج) همه عالم را در برمی گیرد؛ هر چند مردم او را نشناسند و قدرش را ندانند.
۸. همان گونه که شعاع خورشید، به مقدار روزنه‌ها و اندازه پنجره‌ها، داخل اتاق‌ها می‌شود و مردم از آن بهره می‌برند، مقدار بهره مردم از وجود و آثار و برکات آن حضرت نیز به اندازه قابلیت آنان است. انسان هر اندازه موانع را از خود دور کند و قلب خود را بیش‌تر بگشاید، از وجود و آثار و برکات بیش‌تری بهره می‌گیرد.
۹. همان گونه که ابر‌ها خورشید را نابود نمی‌کنند و تنها مانع رؤیت اویند، غیبت امام زمان (عج) نیز فقط مانع رؤیت اوست.
منبع:
۱) بحارالأنوار، ج ۵۳، ص ۱۸۱، ح ۱۰
