بسیاری از باور‌های غلط ما در مقیاس فردی ظاهرا ساده و بی اهمیت هستند؛ اما وقتی در سطح جامعه به شکل یک اعتقاد همگانی در می‌آیند، ابعاد و تاثیر گسترده تری پیدا می‌کنند. این در حالیست که در مقابل اکثر اوقات پایبندی به عرف، همرنگی با جماعت و تکرار، شاکله ذهنیت ما را شکل می‌دهد. برای مثال هنوز هم هستند افرادی که پس ذهنشان رفتن به دکتر روانشناس را معادل دیوانگی بیمار می‌دانند! برای جلوگیری از چنین باور‌های نادرستی باید فعالانه به جنگ آن‌ها رفت. به خصوص که عصر ارتباطات دیجیتال با ساده کردن دسترسی به منابع، متون و اطلاعات، رسیدن به پاسخ هر پرسشی را بسیار راحت‌تر از قبل کرده است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران تاریخ علم نشان می‌دهد اساسا رویکرد علمی برای اصلاح عادات و عقاید باطل و ناکارامد پدیدار شده است. به قول انیشتین علم چیزی به جز پالایش تفکرات روزانه نیست. تفکر علمی همان باور مشترک بین انسان‌هاست که ما را از چنین اشتباهاتی نجات می‌دهد. فرقی نمی‌کند چه ملیت و نژادی داشته باشید، هر کجای این کره خاکی باشید، فرمول شیمیایی آب H۲O خواهد بود و در شرایط عادی در دمای صد درجه به جوش می‌آید. در واقع علم و باور‌های علمی همان دستاویزی است که بشر باید برای رهایی از جهل و عقاید نیازموده به آن چنگ زده است.
یکی اشتباهات رایج ما از جنس همین باور‌های نادرست، آن است که هرچه مایع ظرفشویی غلیظتر باشد، بهتر است. باوری که به لطف پیشرفت علم و دسترسی راحت‌تر عموم مردم به منابع معتبر، بسادگی می‌توان به نادرستی آن پی برد.
اما ماجرا دقیقا از چه قرار است؟ در واقع مواد شوینده‌ای مانند مایع ظرفشویی، ماهیتی شیمیایی دارند. در ترکیب این محصولات باید موادی با خاصیت چربی‌زدایی وجود داشته باشد تا بهداشت ظروف مورد نظر ما بعد از استفاده رعایت شود. اما نکته کلیدی آن است که غلظت بیشتر مایع ظرفشویی یعنی وجود مواد شیمیایی چربی‌زدای بیشتر! پس می‌توان به این نتیجه رسید که ممکن است با بیرون آمدن از چاله ظروف کثیف، به چاه ظروف شیمیایی شده بیافتیم! در نتیجه بهتر است غلظت مایع ظرفشویی حد معقولی داشته باشد. به تبع آن، مواد شیمیایی به کار رفته در آن هم کمتر می‌شود.
تاکید بر غلظت مواد شوینده، به خصوص برای شستن ظروف، از یک جنبه دیگر نیز قابل نقد است. همه ما از مشکل کم‌آبی کشورمان باخبر هستیم. در روز‌های اخیر هم که ایام خانه تکانی پیش از عید نوروز با بسیج همگانی برای مقابله با ویروس کرونا متقارن شده، اهمیت حفظ این منبع باارزش هم دوچندان گشته است. البته اگر بخواهیم کمی روراست باشیم، خطر بحران کم آبی بیش از پیش به ما نزدیک شده است. اما این چه ربطی به مایع ظرفشویی دارد؟!
پاسخش دشوار نیست. شوینده غلیظتر، به آب بیشتری برای شستشو و آبکشی نیاز دارد. مشخص است که مقدار آبی که با رعایت همین نکته ساده ذخیره می‌شود در مقیاس یک جامعه چند ده میلیونی قطعا قابل توجه خواهد بود.
با این اوصاف، انتخاب مایع ظرفشویی با غلظت مناسب، نه تنها یک انتخاب مهم از نظر رعایت بهداشت است، بلکه جنبه زیست محیطی هم دارد. پس بهتر است با کنار زدن یک باور نادرست که “هرچه مایع ظرفشویی غلیظتر باشد بهتر است” خود را از آسیب‌های «خوردن مواد شوینده» نجات بدهیم و به حفظ همزمان بهداشت و سلامتی خود کمک کنیم.
