بانک مرکزی آمارهای پولی را پس از ۶ ماه به روز کرد. بر این اساس، سرعت رشد نقدینگی از سال گذشته بیشتر شد و به بیش از ۲۸ درصد رسید.
به گزارش اقتصاد نیوز نقدینگی یا به عبارت صحیح‌تر، حجم پول، مجموع پول و شبه‌پول است. نقدینگی به معنای مجموع اسکناس‌ها و مسکوکات و سپرده‌های دیداری در یک کشور است. تفاوت نقدینگی با حجم پول یک کشور، در سپرده‌های غیر دیداری افراد نزد بانک‌هاست.
نقدینگی موجود در کل اقتصاد در پایان آذر ماه 98، به بیش از 2262 هزار میلیارد تومان رسید. این عدد در قیاس با آذر ماه سال قبل، 28.2 درصد رشد را نشان میدهد. رشدی که نسبت به سال گذشته، تندتر شده است. در آذر ماه سال 97، رشد نقطه به نقطه نقدینگی، معادل 22.1 درصد بود. پس رشد نقدینگی در 12 ماه منتهی به آذر ماه امسال، در قیاس با 12 ماهه منتهی به آذر ماه 97، به میزان 6.1 واحد درصد تندتر شده است. رشد بالای نقدینگی در حالی است که مطابق گزارش مرکز آمار حجم تولید ناخالص داخلی کشور در طول 3 فصل ابتدایی سال، روندی کاهنده را ثبت کرده است که می‌تواند به معنای پتانسیل تورمی در نقدینگی باشد. هر چند میزان تورم‌سازی نقدینگی موجود، به سرعت گردش پول بستگی خواهد داشت.
میزان خلق نقدینگی
میزان نقدینگی در پایان سال قبل، در حدود 1883 هزار میلیارد تومان بود. در واقع در 3 فصل ابتدایی امسال، به حجم نقدینگی به اندازه 20.2 درصد افزوده شده است. در حالیکه در مدت مشابه سال قبل، حجم نقدینگی به میزان 15.3 درصد رشد کرده بود. کل نقدینگی تزریق شده به اقتصاد در 9 ماه ابتدایی سال نزدیک به 380 هزار میلیارد تومان بوده است. یعنی به طور میانگین در هر روز از سال 98، بیش از 1370 میلیارد تومان نقدینگی جدید خلق شده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال قبل، در هر روز 850 میلیارد تومان به حجم نقدینگی افزوده شده بود. در نتیجه سرعت خلق این شاخص پولی نسبت به سال قبل در هر روز بیش از 60 درصد بیشتر شده که قابل تامل است.
وضعیت شبه‌پول
نقدینگی متشکل از دو جز کلی پول و شبه‌پول است. شبه‌پول به مجموع سپرده‌های غیردیداری موجود در شبکه بانکی گفته میشود؛ یعنی «سپرده‌های قرض الحسنه پس‌انداز»، «سپرده‌های سرمایه‌گذاری مدت‌دار» و «سپرده‌های متفرقه». کل حجم شبه‌پول در پایان پاییز 98، نزدیک به 1900 هزار میلیارد تومان بوده است(رقم دقیق 1898.8 هزار میلیارد تومان). در نتیجه سهم شبه‌پول از کل نقدینگی برابر با 84 درصد شده است. این در حالی است که در آذر ماه گذشته، سهم شبه‌پول از نقدینگی 86.1 درصد بود.
پس از قدرت شبه‌پول در نقدینگی کاسته شده است. شبه‌پول بخش غیرسیال نقدینگی را تشکیل میدهد و هر چه از نقش‌اش کاسته شود، به معنی فعال شدن بخش سیال نقدینگی یعنی پول است که قدرت انتقال و جابجایی راحت‌تری دارد. از نکات جالب توجه در اقلام شبه‌پول، افت سپرده‌های موجود در صندوق پس‌انداز مسکن است که نشان دهنده ناامید شدن خریداران مسکن از این صندوق است. حجم سپرده‌های موجود در این صندوق در 9 ماه ابتدایی سال جاری به میزان 16 درصد کاهش یافته است.
اما سایر حسابهای قرض‌الحسنه در سال جاری رشد 15.5 درصدی را ثبت کرده‌اند. قابل توجه‌ترین رشد در بین اقلام شبه‌پول متعلق به سپرده‌های بلندمدت است که رشد 25.4 درصدی را در سال جاری ثبت کرده‌اند. اما رشد سپرده‌های کوتاه مدت معادل 9.6 درصد بوده است، در حالیکه در 9 ماه ابتدایی سال گذشته سپرده‌های کوتاه مدت 36 درصد افزایش حجم داشته‌اند. این مسئله نشان میدهد که با توجه به تورم به وجود آمده و تغییرات ایجاد شده در محاسبه سود سپرده‌های کوتاه‌مدت توسط بانک مرکزی، از جذابیت این نوع سپرده کاسته شده است.
قدرت‌نمایی پول
پول بخش سیال نقدینگی را تشکیل میدهد که شامل سپرده‌های دیداری و اسکناس و مسکوک دست اشخاص میشود. سپرده‌های دیداری عمدتا شامل سپرده‌های جاری می‌شوند که در 9 ماه ابتدایی سال جاری، رشد 43.8 درصدی را ثبت کرده‌اند که نسبت به تمامی اقلام پولی، بالاترین رشد محسوب میشود.
همچنین رشد نقطه به نقطه سپرده‌های جاری معادل 64.1 درصد گزارش شده است. در آذر ماه سال گذشته، رشد نقطه‌ای سپرده‌های جاری معادل 49.1 درصد بوده است. با این اوصاف، اوج‌گیری سپرده‌های جاری شدت گرفته است.
این مسئله می‌تواند نشان دهد که مردم نسبت به سال گذشته ترجیح می‌دهند که پول نقد بیشتری در دسترس‌شان باشد. یک تحلیل می‌تواند این باشد که با توجه به تورم ایجاد شده در اقتصاد ایران، بسیاری ترجیح می‌دهند تا سرمایه خود را در دسترس داشته باشند تا در صورت لزوم سریعا به یک دارایی، مانند ارز، طلا، مسکن یا سهام بورسی تبدیل کنند. افزایش مبادلات مسکن در ماه‌های اخیر و رونق بورس، می‌تواند شاهدی بر این ادعا باشد. از نگاه دیگر، می‌توان این فرضیه را محتمل دانست که فعالیت‌های سفته‌بازی در اقتصاد عمومیت بیشتری نسبت به سال قبل یافته است.
