«محمد جواد ظریف» وزیر امور خارجه ایران در مصاحبه با نشریه «اشپیگل» در خصوص تشدید تنش‌ها میان ایران و آمریکا بعد از ترور سپهبد حاج «قاسم سلیمانی» فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی گفت: «ما (ایران و آمریکا) در 40 سال گذشته، چندین بار در آستانه جنگ قرار گرفتیم. اینبار، به طور ویژه‌ای اوضاع وخامت پیدا کرد زیرا دولت آمریکا یک عملیات تروریستی علیه یکی از مقام‌های دولت ایران انجام داد که پیش از این هرگز چنین چیزی رخ نداده بود».
آمریکا فکر می‌کرد با ترور سردار سلیمانی می‌تواند جایگاهش را در منطقه ارتقا دهد
وی در ارتباط با اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن سپهبد سلیمانی گفت: «این حمله بر اساس یک سوء برداشت صورت گرفت. آمریکا فکر می‌کرد که با ترور سردار قاسم سلیمانی، جایگاه خود را در منطقه ارتقا می‌دهد. «مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا (پس از ترور سردار سلیمانی) توییت کرد که افرادی در خیابان‌های عراق در حال رقص و شادی هستند اما دسته‌های عزاداری بسیار بزرگی به راه افتاد. (ترور سلیمانی) موقعیت بسیار بغرنجی را در این منطقه به وجود آورد. آمریکا قطعاٌ از این اوضاع نفع نخواهد برد».
آمریکا خواهد دید که شهید سلیمانی از سردار سلیمانی مؤثرتر خواهد بود
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به سؤالی در خصوص حمله تلافی‌جویانه ایران در انتقام از خون سپهبد سلیمانی توضیح داد: «حمله به پایگاه نظامی (آمریکا) در عراق....واکنش نظامی رسمی ایران بود. هیچ قصدی برای برجا گذاشتن تلفات در حمله موشکی وجود نداشته است-ما حق دفاع از خود را به شیوه‌ای متناسب اجرا کردیم. اما پاسخ واقعی از سوی مردم منطقه خواهد بود که نشان داده‌اند که قطعاٌ از رفتار آمریکا خسته و دلزده شده‌اند. آمریکایی‌ها خواهند دید که سلیمانی به عنوان یک شهید بسیار مؤثرتر از سردار سلیمانی خواهد بود».
ترور قاسم سلیمانی آغاز پایان حضور آمریکا در منطقه است
وزیر خارجه ایران در خصوص گستردگی خساراتی که در حمله ایران به پایگاه نظامی آمریکایی «عین‌الاسد» در عراق وارد آمده، گفت: «خساراتی که به آمریکا وارد کردیم، گسترده بود، زیرا آمریکا با همه قدرت نظامی که در اختیار داشت، نتوانست مانع برخورد موشک‌ها به پایگاههای خود شود. این (حمله)، میزان آسیب‌پذیری آمریکا را نشان داد. اما ضربه و خسارت واقعی را خود آمریکایی‌ها از طریق نفرتی که ایالات متحده در مردم منطقه ایجاد کرد، به خود وارد کردند. قتل سلیمانی، آغاز پایان حضور آمریکا، نه تنها در عراق بلکه دیگر مکان‌های منطقه نیز خواهد بود. ممکن است فردا رخ ندهد اما ما پیشینه هزارساله داریم و عجله‌ای نداریم».
خبرنگار اشپیگل در سؤالی پرسید که در اوج تنش‌ها، ایران با واشنگتن از طریق سوئیس ارتباط برقرار کرد، این ارتباط درباره چه مسئله‌ای بود؟
وی ادامه داد: «آمریکا به شیوه‌ای بسیار نامناسب، آغازکننده این ارتباط بود. پامپئو، دیپلمات چندان خوبی نیست. پیام وی برای ما تحریک‌آمیز، توهین کننده و تهدید‌کننده بود. من به هیچ‌عنوان این (پیام) را تنش‌زدایی تلقی نکردم. ما پس از حمله متقابل خود، پاسخ بسیار مناسبی را بدون هرگونه شعار و خودنمایی از طریق سوئیس ابلاغ کردیم. ما به آنها گفتیم که اقدام ما به پایان رسیده است و اگر آنها اقدام بیشتری صورت ندهند، اقدام بیشتری انجام نخواهیم داد و اینکه ما مسئول دیگر اقدامات نیستیم».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به سؤالی درباره تفسیر شهادت سلیمانی برای ایران و سیاست‌های وی در منطقه گفت: «سردار سلیمانی بسیار حائز اهمیت بود. مرگ وی یک ضرر جبران ناپذیر برای ایران و خود شخص من است. من یک دوست خوب را از دست دادم اما این امر تأثیری بر سیاست‌های ایران در منطقه نخواهد داشت.
ظریف در خصوص نقش سپهبد سلیمانی در مقابله با داعش گفت: «آمریکا، اروپا و کل جامعه بین‌الملل به سردار سلیمانی برای پیروزی بر داعش، مدیون هستند. واقعیت‌های این منطقه برای ایالات متحده غیرقابل درک است. آنها همیشه درباره نائبان حرف می‌زنند اما ایران هیچ نائبی ندارد. نائبان، میلیون‌ها نفر را در سوگ مرگ یک ژنرال به خیابان نمی‌آورد».
خبرنگار اشپیگل مدعی تظاهرات‌هایی علیه ایران در عراق شد که ظریف در پاسخ به آن گفت: «اعتراضاتی در عراق و لبنان علیه فساد و نقص‌هایی که مردم در دولت خود مشاهده می‌کنند، صورت گرفته است و شعارهایی علیه ایران نیز وجود داشت اما بروز احساسات در پی ترور سلیمانی، رابطه واقعی (ایران و عراق) را نشان داد. در هر سیاستی، هواداران و مخالفانی وجود دارد».
این نشریه آلمانی سپس به بحث سقوط هواپیمای خطوط هوایی اوکراین در نزدیکی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی اشاره کرد و گفت که مردم ایران تظاهرات‌هایی را در پی این رخداد، صورت دادند که رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به این سؤال گفت: «اول از همه، مردم حق بسیار قانونی برای اعتراض داشتند. مرگ تعداد بسیار زیادی از جوانان باهوش در سقوط هواپیما، برای آنها تکان‌دهنده بود. بسیاری از دانشجویانی که آنها می‌شناختند، از دست رفتند. وضعیت احساسی بود».
ظریف درباره تأخیر در خصوص انتشار علت سقوط هواپیمای اوکراینی گفت: «اوضاع پیچیده‌ای در یک زمان پیچیده وجود داشت. بقیه به زمان بیشتری نیاز داشتند. تقریباً 32 سال پیش، آمریکا یک هواپیمای مسافربری ایران را منهدم کرد. تا امروزف آنها هنوز یک عذرخواهی رسمی نکرده‌اند. افسر آمریکایی که مسئول ساقط کردن آن هواپیما بود، نیز مدال دریافت کرد اما فرد ایرانی که هواپیمای اوکراینی را ساقط کرد، هم‌اکنون در زندان است.
ظریف درباره تأخیر سه روزه در مطرح شدن علت سقوط هواپیمای اوکراینی توضیح داد: «افراد حق داشتند به دلیل آنکه اطلاعات از آنها مضایقه شده، اعتراض کنند اما دولت مسئول چنین چیزی نیست».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به این سؤال که چه زمانی شخصاً از علت سقوط هواپیمای اوکراینی مطلع شده، گفت: «جمعه بعدازظهر و درست بیش از دو روز بعد از وقوع این حادثه متوجه شدم. زمانی بود که مقامات بالاتر نظامی به نتیجه نهایی رسیدند که این حادثه در نتیجه یک خطای انسانی رخ داده است. به محض آنکه به رهبر معظم انقلاب گزارش شد، وی خواستار اطلاع‌رسانی در اینباره به عموم مردم شدند. این (اطلاع‌رسانی) شنبه صبح صورت گرفت و هفته بسیار دردناکی بود».
ظریف در پاسخ به سؤالی در خصوص عدم مسدود کردن حریم هوایی ایران به منظور جلوگیری از وقوع حوادثی همچون سقوط هواپیمای اوکراینی گفت: «این یک تصمیم فنی و سیاسی بود. تهران در منطقه جنگی نبود و اینکه ما به مدت هشت سال بدون بستن حریم هوایی خود، در جنگ با عراق بودیم».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به سؤالی درباره تحقیقات بین‌المللی درباره این حادثه گفت: «ما از اوکراین، مالک هواپیما و بوئینگ برای مشارکت (در تحقیقات) دعوت به عمل آوردیم. ما آماده مشارکت بقیه نیز هستیم. ما تحقیقات مناسبی را بر اساس مقررات بین‌المللی انجام می‌دهیم».
ظریف در ادامه در پاسخ به سؤالی درباره اعتراضات آبان ماه در پی افزایش ناگهانی قیمت بنزین گفت: «من خشم و ناامیدی مردم و عزاداری آنها برای قربانیان (حادثه هواپیمای اوکراینی) را درک می‌کنم. دانشجویانی که جان باختند، شایسته توجه بسیار زیاد بودند و من قصد ندارم نگرانی‌های به حق عزاداران را کم‌اهمیت جلوه دهم و نادیده بگیرم اما اگر قرار باشد این را به عنوان مقیاس مخالفت با دولت تلقی کنید، پس می‌بایست همچنین به صورت مناسبی با مراسم عزاداری(سپهبد) سلیمانی آن را متوازن کنید. ما نباید به نارضایتی‌ها، مخالفان و آنهایی که زندگی آنها در نتیجه تروریسم اقتصادی آمریکا نابود شده است، بی‌اعتنایی کنیم اما افراد دیگری هم بودند که برای ادای احترام و بزرگداشت مردی که با تروریسم مبارزه کرد و از کشورش دفاع کرد، به خیابان‌ها آمدند. ما یک کشور یکپارچه نیستیم. ما صداهای متفاوتی داریم و افراد حق تظاهرات و بیان اعتراض خود را دارند».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در بخشی از مصاحبه به اقدام اخیر تروئیکای اروپا در فعال کردن مکانیسم حل اختلاف در برجام گفت: «متأسفانه، اروپا، ایران را شریک خود نمی‌داند. ما در سال 2018، آغاز کننده مکانیسم حل اختلاف بودیم. در نتیجه آن فرایند، اروپایی‌ها، روسیه، چین و ایران بیانیه‌ای را در ژوئن 2018 صادر کردند و در میان موارد دیگر، بیان شد که بهره‌مندی اقتصادی ایران از برجام ضروری است اما اروپایی‌ها هیچ اقدامی در این زمینه نکردند. آنها به تعهداتشان عمل نکردند. اروپایی‌ها باید از خر شیطان پایین بیایند».
وی ادامه داد: «ما توافق (هسته‌ای) را نقض نکردیم. ما مطابق با برجام عمل می‌کنیم. بگذارید برای اروپایی‌ها شفاف‌سازی کنم: اگر آنها بخواهند به تعهداتشان عمل کنند، ما آمادگی داریم تا خیلی فوری به تعهد کامل بازگردیم. اما عمل به تعهدات، فقط به صدور بیانیه‌هایی که در برجام متعهد شده‌اند، محدود نمی‌شود. من هم می‌توانستم همان بیانیه‌ها را اعلام کنم و بگویم: "ما به این توافق پایبندیم، ما عاشق این توافق هستیم و ما می‌خواهیم این توافق تا ابد پابرجا بماند. حرف زدن ارزش ندارد. اروپا باید یک اقدام واحد به ما نشان دهد اما آنها چه کار کرده‌اند؟»
ظریف در خصوص ساز و کار «اینستکس»(بزار حمایت از مبادلات تجاری) هم ادامه داد: «اینستکس اصولاً یک شرکت حسابداری است. بیش از یکسال و نیم بعد از خروج آمریکا از برجام، اروپایی‌ها نتوانستنددر پیش‌برد یک معامله (با ایران) موفق شوند ».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران درباره مرگ برجام گفت: «خیر، بازرسی‌ها و شفافیت درباره فعالیت‌های ایران، بخش مهمی از این توافق هستند و اینها همچنان پابرجاست.اتحادیه اروپا، به بخش‌هایی از توافق پایبند نبوده است وایران نیز به بخش‌هایی از آن پایبند نبوده است اما این به مفهوم مرگ برجام نیست».
اشپیگل ادامه داد: «اگر ایران ظرف مدت 30 روز با کشورهای اروپایی به توافق نرسد، این موضوع به شورای امنیت می‌رود و مجدداً تحریم‌هایی علیه ایران وضع خواهد شد. آیا این به مفهوم پایان این توافق نیست؟»
ظریف در پاسخ گفت: «کشورهای اروپایی هیچ مبنای قانونی برای توسل به این مکانیسم ندارنند. آنها نمی‌توانند صرف آنکه اروپایی و چشم آبی هستند، موضوعی را به شورای امنیت ارجاع دهند و این فقط ما نیستیم که اینگونه فکر می‌کنیم بلکه روس‌ها و چینی‌ها نیز چنین عقیده‌ای دارند. اروپا با نبرد بزرگی روبرو است».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران ضمن انتقاد از دنباله‌روی اروپا از سیاست‌های ایالات متحده آمریکا گفت: «فاجعه‌بار است که اروپا تحت سلطه ایالات متحده آمریکا است. هرآنکس که یکجانبه‌گرایی را بپذیرد، به آن کمک کرده است. اروپایی‌ها با ما تماس می‌گیرند و می‌گوین: «متأسفیم، ما نمی‌توانیم کاری بکنیم. اروپا قادر به ایستادگی مقابل ترامپ را ندارد و تلاش می‌کند همچون یک فرد قدرتمند مقابل ایران بایستند».
وی در خصوص واکنش ایران به هرگونه وضع مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران گفت: «رئیس‌جمهور (حسن) روحانی در نامه‌ای به شرکای این توافق (برجام) در خصوص اقداماتی که ما صورت خواهیم داد، شفاف‌سازی کرده است. اروپا مسئول تمامی پیامدها خواهد بود».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران بار دیگر به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران تأکید کرد: «نه، تصمیم ما برای عدم ساخت بمب از پیمان ان پی تی (منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای) نشأت نمی گیرد بلکه از اعتقادات اخلاقی و راهبردی ما نشأت می‌گیرد».
اشپیگل سپس با طرح این سؤال ادامه داد که آیا ترور سپهبد سلیمانی این اعتقادات راهبردی ایران را تغییر می‌دهد؟ که ظریف در پاسخ به آن گفت: «خیر. اعتقادات اخلاقی به رفتار غیرقانونی دیگران وابسته نیست. رهبر معظم انقلاب با صدور فتوایی، استفاده از سلاح‌های کشتارجمعی را حرام اعلام کرده‌اند».
رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در پاسخ به سؤالی درباره احتمال مذاکره با آمریکا در پی ترور سپهبد سلیمانی گفت: «خیر، من هرگز این احتمال را رد نمی‌کنم که افراد، رویکردهای خود را تغییر دهند و حقایق را درک کنند. برای ما مهم نیست که چه کسی در کاخ سفید نشسته باشد. آنچه مهم است، نوع رفتار آنها است. دولت ترامپ می‌تواند، گذشته خود را اصلاح کند، تحریم‌ها را لغو کند و به میز مذاکره بازگردد. ما همچنان در میز مذاکره هستیم. آنها میز مذاکره را ترک کردند. آمریکا خسارت عظیمی به مردم ایران وارد آورده است. روزی خواهد رسید که آنها مجبور می‌شوند، این خسارات را جبران کنند. ما صبر زیادی داریم.
