"صراط" - باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا که در حال گذراندن تعطیلات سال نو میلادی در جزایر هاوایی است روز شنبه قانونی را امضا کرد که براساس آن آمریکا، موسسات و شرکت های دارای ارتباط با بانک مرکزی ایران را مجازات می کند.
دکتر علی اکبر سیاهپوش، حقوق دان و متخصص در حقوق بین الملل پیرامون پیامدهای حقوقی این حرکت دولت آمریکا در گفتگو با صراط ضمن اشاره به این موضوع که بانک مرکزی هر کشور مظهر حاکمیت آن محسوب می شود، گفت: بانک مرکزی در واقع شاهراه تبادلات مالی دولت ها محسوب می شود به همین علت از مصونیت های قانونی متعددی برخوردار است.
وی افزود: قانونی که آمریکا تصویب کرده است مستقیما بانک مرکزی را موضوع قرار نداده است، بلکه موسسات مالی که با بانک مرکزی ایران مراوده دارند تهدید به تحریم شده اند هرچند که در نتیجه امر برای ما تفاوتی ایجاد نخواهد کرد. طبق این قانون بر اساس اختیاراتی که به رئیس جمهور آمریکا داده شده است تحریم ها برای دو دوره ۳۰ روزه -با کسب اجازه از کنگره- به تعویق افتاده است. همچنین برای مبادلات نفتی نیز یک مهلت ۱۸۰ روزه مقرر شده است.
عضو برجسته کمیته صلح کرسی حقوق بشر دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: همزمانی امضاء این تحریم ها با مانور نظامی ایران در منطقه و شرایط اشاره شده در آن، اشاره به سیاسی بودن این جریان دارند. در واقع کل این جریان یک مانور سیاسی پر سر و صدا برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره با آمریکاست.
از نظر حقوقی چون این قوانین کاملا جنبه داخلی دارند و با توجه به این که شرکت های آمریکایی پیش از نیز در صورت ایجاد روابط تجاری و اقتصادی با ایران، مشمول تحریم های متعدد می شدند، متوجه می شویم که اصلا جنبه های حقوقی در قوانین تصویب شده اخیر برای دولت آمریکا اهمیتی نداشته است و اصلا طرف این جریان شرکت های آمریکایی نیستند.
در واقع اکنون با وضع این قوانین شرکت های خارجی بیش از پیش هدف قرار گرفته شده اند. بدین ترتیب مسئله خاص دیگر برای تحریم باقی نمانده است و دست آمریکا در مواجه با ایران و شرکت های تجاری داخلی و خارجی بسته شده است.
از نظر حقوقی مشکل اصلی که جای مانور دارد مسئله مصونیت بانک مرکزی به عنوان مظهر حاکمیت یک کشور است. مصنویت دولت ها یک مورد پذیرفته شده جهانی است و به جز موارد بسیار خاص هیچ دولتی اجازه ندارد مصنویت های دولت یک کشور را نقض کند. همان طور که آمریکا مایل نیست مصونیت دولت اش زیر سوال برود اجازه ندارد مصونیت دولت های کشورهای دیگر را زیر نقض کند.
دکتر سیاهپوش تحریم های وضع شده را فاقد وجاهت قانونی خواندند و چنین اقداماتی را "بازی های پیش از مذاکره" نامیدند.
ایشان افزودند: آمریکا کاملا از این مسائل مطلع است و به همین جهت در قوانین وضع شده این امکان گنجانده شده است که با یک امضای رئیس جمهور کل قضیه ملقی شود.
سیاهپوش با اظهار بی اطلاعی از اقدامات تیم های حقوقدانان بین الملل دولت در این زمینه متذکر شدند: این موضوع در دادگاه های داخلی آمریکا نیز قابل پیگیری است. مسئله منع مصونیت دولت ها در مجامع حقوقی قابل بررسی است و همین موضوع است که در گفته های هفته گذشته بانک داران انگلیس به آن اشاره شده بود.
گفتنی است بنگاه خبرپراکنی بی بی سی هفته گذشته، در گزارشی از قول بانکداران انگلیسی با ابزار تعجب از عدم پیگیری قضایی ایران در زمینه تحریم های بی دلیل صورت گرفته علیه بانک مرکزی ایران، نگرانی دولت متبوع اش را در برابر ریسک بالای وضع چنین قوانینی علیه دولت ایران، به علت فشارهای وارد شده توسط کسانی که انگلیسی ها مایل نبودند به آن اشاره کنند، اعلام کرده بود.
ولی برای ما عین حقیقته و چه حقیقت تلخی.