در میان دانشمندان، نظریه اعتیاد غذایی موضوعی بسیار بحث برانگیز است. مطالبی در مورد خواص اعتیادآور برخی مواد غذایی بویژه شکر منتشر شده است.
به گزارش سینا پرس محققان دانشگاه آرهوس در دانمارک، با تحقیق روی مغز خوک ها پس از نوشیدن آب شیرین در مدت معین، بررسی کردند که چه اتفاقی در مغز آنها می افتد. نتیجه این تحقیق از قبل روشن است: شکر روی مرکز پاداش مغز به همان شیوه ای که مواد مخدر در افراد معتاد تاثیر می گذارد، تغییر ایجاد می کند.
هر کسی که در کابینت آشپزخانه خود ناامیدانه به دنبال یک تکه شکلات گشته باشد می داند میل به این خوراکی خوشمزه به سختی قابل کنترل است. اما آیا این واقعا نوعی اعتیاد است؟
«میشل وینتردال» استاد دانشکده طب بالینی در دانشگاه آرهوس و یکی از نویسندگان مقاله حاصل از این تحقیق می گوید: شکی نیست که شکر اثرات روانشناختی متعددی دارد و دلایل زیادی برای ناسالم بودن آن وجود دارد اما من درباره تاثیرات شکر روی مغز انسان دچار تردید بودم و امیدوار بودم با انجام این آزمایش، یک باور قدیمی را از بین ببرم.
این مقاله بر اساس آزمایش هایی که روی هفت خوک که روزانه به مدت 12 روز دو لیتر آب شیرین می نوشیدند نوشته شد. محققان برای مشخص کردن پیامدهای مصرف شکر، از مغز این خوک ها در ابتدای آزمایش، پس از یک روز و پس از12 روز عکسبرداری کردند.
وینتردال می گوید: تنها پس از 12 روز مصرف شکر، ما توانستیم تغییرات اساسی در سیستم دوپامین و بخش مربوط به اعتیاد در مغز خوک ها مشاهده کنیم. در واقع سیستم اعتیاد مغز که بخشی از ساختار شیمیایی مغز است که با احساس لذت و سرخوشی مرتبط است از همان روز اول فعال شده بود.
وینتردال افزود: وقتی ما چیز معناداری را تجربه می کنیم، مغز با احساس شادی، سرخوشی و لذت به ما پاسخ می دهد. این امر می تواند در نتیجه محرک های طبیعی مانند سکس یا تعامل اجتماعی یا یاد گرفتن یک چیز تازه اتفاق بیفتد.
محرک های طبیعی و مصنوعی مانند مواد مخدر، سیستم پاداش مغز را فعال می کند که در نتیجه آن انتقال دهنده های عصبی مانند دوپامین و اوپیوئیدها آزاد می شوند.
این محقق در ادامه می گوید: اگر شکر می تواند سیستم پاداش مغز را تنها در 12 روز تغییر دهد، چنانکه در آزمایش روی خوک ها دیدیم، می توانید تصور کنید که در چنین شرایطی، محرک های طبیعی مانند یادگیری یا تعامل اجتماعی به پس زمینه رانده می شوند و شکر و دیگر محرک های مصنوعی جایگزین آنها می شود. همه ما بی تابانه به دنبال دوپامین هستیم و اگر عاملی آن را بهتر و بیشتر در اختیار ما بگذارد، ما آن را انتخاب می کنیم.
برای آزمایش اینکه آیا یک ماده مانند شکر اعتیاد آور است یا خیر، معمولا روی مغز جوندگان آزمایش انجام می شود. البته ایده آل این است که این آزمایش ها روی مغز انسان انجام شود اما کنترل انسان مشکل است، زیرا سطح دوپامین می تواند بر اثر عوامل مختلفی تغییر کند. چیزهایی که می خوریم، بازی هایی که روی گوشی همراه خود انجام میدهیم یا وارد شدن در یک رابطه عاشقانه در حین انجام این تحقیقات می تواند تغییرات زیادی در داده ها به وجود بیاورد.
خوک جایگزین مناسبی است، زیرا مغز آن پیچیده تر از مغز جوندگان است و ساختار آن به مغز انسان شباهت دارد و مغز آن به اندازه کافی برای عکسبرداری از ساختارهای عمقی مغز با استفاده از اسکنرهای مغز انسان، بزرگ است.
در مطالعه فعلی روی خوک های کوچک، امکان بررسی تنها یک متغیر که حضور یا فقدان شکر در رژیم غذایی است به خوبی فراهم بود. نتایج این تحقیق در مجله Scientific Reports به چاپ رسیده است.
