هفته گذشته اولین بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی در کشور از سوی پژوهشگاه و مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا راه اندازی شد. این دستاورد بزرگ علمی و فناورانه در واقع درخشش دیگری در حوزه تحقیقات سلول‌های بنیادی در کشور و چشم‌اندازی روشن در درمان ناباروری زنان محسوب می‌شود که ما را به عنوان سومین کشور پیشرو (پس از آمریکا و هند) در زمینه ایجاد بانک سلول بنیادی خون قاعدگی مطرح می‌کند. آگاهی از جزئیات این اتفاق و اثرات مثبت آن در درمان ناباروری زنانه، ما را بر آن داشت در این باره پای صحبت‌های دکتر سیمین ظفردوست، جراح و فلوشیپ زنان، زایمان و ناباروری و عضو هیات علمی پژوهشگاه و مرکز ناباروری ابن‌سینا بنشینیم.
به گزارش جام جم ایران نخستین کشوری است که تمرکز اولیه خود را روی درمان بیمارانی که مبتلا به یائسگی زودرس و کاهش تخمک هستند، گذاشته و نتایجی بسیار امیدبخش کسب کرده است. راه اندازی بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی حاصل ۱۱ سال مطالعه و تحقیق محققان کشور است.
معجزه احیای توان باروری
خانم‌ها معمولا از ۵۰ سال به بالا وارد سنین یائسگی می‌شوند و قدرت باروری آن‌ها کاهش می‌یابد و به مرور این توانایی در آن‌ها از بین می‌رود. دکتر ظفردوست با بیان این نکات می‌گوید: همچنین خانم‌هایی که به دلایلی، دچار کاهش ذخیره تخمدان شده و به روش‌های معمول درمان ناباروری مانند آی‌وی‌اف پاسخ نمی‌دهند و به هر دلیلی قدرت باروری خود را از دست داده اند می‌توانند از ذخیره سلول‌های بنیادی خون قاعدگی شان برای احیای باروری بهره ببرند.
وی می‌افزاید: به نظر می‌رسد افتتاح بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی برای کسانی که تمایل به ذخیره سلول‌های بنیادی دارند انتخاب مناسبی باشد. سلول‌های بنیادی خون قاعدگی را می‌توانیم به صورت مکرر استخراج کنیم. این سلول‌ها توانایی تکثیر و تولید سلول‌های بافتی آسیب‌دیده را دارد و برخلاف دیگر روش‌های استخراج سلول‌های بنیادی که اغلب تهاجمی هستند، این روش بسیار راحت و در دسترس است و حتی به طور ماهیانه هم قابل جمع‌آوری است.
افزایش موفقیت آی‌وی‌اف
دکتر ظفردوست با تاکید بر این که در افراد معمولی، انجام روش آی‌وی‌اف تنها ۳۰ تا ۴۰ درصد موفقیت به همراه دارد، توضیح می‌دهد: بررسی‌ها نشان می‌دهد از یک سیکل تزریق سلول‌های بنیادی خون قاعدگی به بیماران، شانس باروری آن‌ها بعد از درمان آی‌وی‌اف تا ۵۰ درصد افزایش می‌یابد. بر این اساس، خانم‌ها می‌توانند از سنین ۲۰ تا ۴۵ سالگی با مراجعه به بانک سلول‌های بنیادی خون قاعدگی در مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا خون ماهانه قاعدگی خود را اهدا و برای درمان خود در آینده نگهداری کنند. وی تاکید می‌کند: افرادی با بیماری‌های کبدی، مغزی، قلبی، غضروفی، زخم‌های دیابتی و نازایی با منشأ تخمدانی و رحمی می‌توانند برای بهره مندی از مزایای این بانک اقدام کنند.
نگران کاهش ذخیره تخمدانی نباشید
یکی از دغدغه‌هایی که همیشه برای باروری خانم‌ها وجود دارد این است که ذخیره تخمدانی با افزایش سن رو به کاهش است و با یائسگی تقریبا به صفر می‌رسد، در حالی که استفاده از سلول‌های بنیادی خون قاعدگی تا حد زیادی می‌تواند به رفع این نگرانی کمک کند.
این متخصص درمان ناباروری در این باره می‌گوید: گاهی به دلایل ناشناخته این کاهش توان باروری تخمدان‌ها با سرعت و شدت بیشتری اتفاق می‌افتد و خانم‌ها در سنین باروری شاهد کاهش شدید ذخیره تخمدانی می‌شوند. مطالعات ما نشان داده است سلول‌های بنیادی حاصل از خون قاعدگی می‌تواند در احیای تخمدان در این دسته افراد کمک کند و همین طور درصدد هستیم از این سلول‌ها برای ارتقا و افزایش کیفیت تخمدان استفاده کنیم. همچنین مطالعات دیگری در دست داریم که از سلول‌های بنیادی به منظور بهتر کردن شرایط رحم در خانم‌هایی که چسبندگی و مشکلات دیواره رحم دارند، استفاده کنیم.
مراجعه قبل از یائسگی
جالب است بدانید سلول‌های بنیادی خون قاعدگی ذخیره شده برای افرادی هم که شاخص سلول‌های ایمنی مشابهی داشته باشند، با اجازه فرد اهداکننده قابل استفاده است. دکتر ظفردوست با بیان این مطالب می‌افزاید: خانم‌هایی که تمایل به دریافت این خدمت دارند باید به دنبال بررسی‌ها و انجام تست‌های عفونی و بیماری ها، مشکل خاصی نداشته و تایید شوند. همچنین، چون انجام نمونه‌گیری‌ها از طریق واژینال انجام می‌شود برای خانم‌های متاهل قابل انجام است.
وی تاکید می‌کند: البته خانم‌هایی که قصد اهدای سلول بنیادی خون قاعدگی خود را دارند، بهتر است در سنین پایین‌تر مراجعه کنند، زیرا تعداد سلول‌های بیشتر و باکیفیت‌تری قابل جمع آوری است. خانم‌هایی هم که برای درمان بیماری‌هایی که بعد از یائسگی به سراغشان می‌آید، قصد ذخیره این سلول‌ها را دارند، باید پیش از یائسگی تا سن ۴۵ سالگی مراجعه کنند.
ذخیره‌سازی تا ۱۰ سال
به گفته عضو هیات علمی پژوهشگاه ابن‌سینا، خانم‌هایی که قصد ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی خون قاعدگی دارند باید در سنین باروری باشند و سیکل‌های قاعدگی خود به خود داشته باشند. البته فعلا این ذخیره‌سازی را تا ده سال تعیین کرده‌اند و امیدواریم در آینده بتوانیم به صورت نامحدود این ذخیره‌سازی را انجام دهیم.
