خبرنگاربهداشت نیوز سؤالاتی را از استاد تغذیه دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص "کمبودها، محدودیت ها و مزایای رژیم های گیاهخواری" پرسیده است.
احتمال کمبود این ویتامین در گیاهخواران
وی گفت: در رژیم خام گیاهخواری مطلق افراد می توانند شیر سویای غنی شده را جایگزین لبنیات خود کنند یا از میوه های خشک بیشتر در برنامه غذایی خود استفاده کنند. میوه های خشک شش برابر میوه های تازه آهن دارد. همچنین انواع سبزیجات برگ سبز مانند کلم بروکلی حاوی کلسیم بالا هستند.
او در اینباره بیان کرد: برنامه ریزی صحیح برای انتخاب مواد غذایی در این رژیم از اهمیت خاصی برخوردار است، چون در این رژیم احتمال کمبود املاحی چون آهن، کلسیم، روی، ویتامین D و ویتامین ب 12 وجود دارد.
دکتر کوهدانی افزود: کمبود ویتامین ب 12 در اغلب گیاهخواران به چشم می خورد اما ممکن است تا سال ها علائم کمبود ایجاد نشود چون ذخیره این ویتامین در بدن برای مدت طولانی پاسخگوی نیازهای روزانه است.
همچنین این استاد تغذیه گفت: کودکان مادرانی که در دوران بارداری و شیردهی از رژیم های گیاهخواری استفاده می کنند، در معرض کمبود ویتامین ب 12 قرار دارند.
منابع گیاهی حاوی امگا 3 برای گیاهخواران
وی با اشاره به اینکه دختران جوان نیاز به مقدار آهن بالایی دارند، ادامه داد: این گروه وقتی از رژیم های گیاهخواری استفاده می شود، مقادیر توصیه شده ی مواد مغذی مانند آهن تا دو برابر در نظر گرفته می شود. زیرا قابلیت جذب و دسترسی بدن به آهن موجود در منابع گیاهی نسبت به منابع حیوانی پایین تر است.
استاد تغذیه دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران اظهار کرد: رژیم های گیاهخواری از نظر اسیدهای چرب ضروری بدن (امگا 3) محدودیت هایی دارند و اصولا کسانی که از انواع این رژیم ها استفاده می کنند لازم است از انواع مکمل این روغن ها استفاده کنند. البته غذاهای دریایی مانند جلبک ها هم وجود دارد که جزء عادات غذایی ایرانیان نیست و در کشورهای آسیای شرقی بیشتر استفاده می شود.
کوهدانی گفت: منابع گیاهی مانند گردو، تخم کتان، روغن سویا و روغن کلزا نیز حاوی اسید چرب امگا3 هستند اما مقدار و زیست دسترسی شان برای تأمین کامل نیاز به این اسید چرب، کافی نیست.
رژیم خام گیاهخواری برای چه گروه هایی مناسب نیست؟
او اضافه کرد: اگر رژیم های گیاهخواری تحت نظارت درست گرفته نشده و محدودیت های موجود در این رژیم ها به شکل درستی جبران نشوند، می تواند به ایجاد مشکلات جدی منجر شوند.
وی رژیم های خام گیاهخواری را برای کودکان، خانم های باردار و شیرده نامناسب عنوان کرد و گفت: برای سایر افراد و تحت نظارت درست می توان از مزایای این نوع رژیم نه تنها جهت کاهش وزن بلکه در پیشگیری و اصلاح شرایط پرفشاری خون، بالا بودن چربی های خون، دیابت و بیماری های قلبی و عروقی استفاده کرد.
دکتر فریبا کوهدانی خاطرنشان کرد: لذا بر اساس شرایط فردی و تحت مراقبت های خاص، استفاده از رژیم های گیاهخواری می تواند مفید واقع شود و نمی توان به طور مطلق این رژیم ها را برای گروهی منع یا به گروهی خاص توصیه کرد.
متخصص تغذیه با این شرایط رژیم گیاهخواری را توصیه می کند
استاد تغذیه دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران ذخیره بدنی و شرایط سلامت افراد برای استفاده از رژیم های گیاهخواری بسیار مهم دانست و گفت: ممکن است برای برخی افراد که تحت مراقبت از این رژیم ها استفاده کرده اند، حتی در طولانی مدت مناسب باشد، چراکه دیده شده باعث افزایش عمر و کاهش وزن شده است.
همچنین وی تصریح کرد: متخصص تغذیه مسئولیت دارد به افراد داوطلب استفاده از رژیم های گیاهخواری، براساس شرایط سنی، بررسی سوابق بیماری و آزمایشات اولیه، مناسب ترین نوع رژیم گیاهخواری را توصیه کند.
کوهدانی در این خصوص گفت: در واقع هدف، برنامه ریزی برای رژیمی است که با استفاده از مواد غذایی مجاز، تمامی مواد مغذی مورد نیاز را تأمین کند، سلامت فرد به خطر نیفتد و از فواید رژیم گیاهخواری هم بهره مند شود.
گیاهخوران منعطف!
این متخصص تغذیه و رژیم درمانی تأکید کرد: در صورتی که بر اساس شرایط فردی رژیم گیاهخواری قادر به تأمین نیازها نباشد، این رژیم توصیه نخواهد شد و یا در صورت لزوم برای پیشگیری از کمبودهای تغذیه ای مکمل های غذایی تجویز می شود.
او به گروه دیگری از گیاهخواران به نام "گیاهخواران منعطف" هم اشاره کرد و گفت: این گروه در کنار برنامه ی غذایی گیاهی خود، گاهی از مقادیر کمی گوشت یا غذاهای دریایی استفاده می کنند. در واقع اگر ببینیم فرد علاقه زیادی به رژیم گیاهخواری دارد اما شرایطش را ندارد بهتر است به وی توصیه شود در کنار رعایت رژیم گیاهخواری به طور هفتگی از دیگر منایع غذایی هم استفاده کند.
فریبا کوهدانی با بیان اینکه رژیم های گیاهخواری خودسرانه و نداشتن اطلاعات کافی ممکن است خطراتی را برای افراد ایجاد کند، به نکته ی مهمی اظهار کرد: رژیم گیاهخواری در صورتی که با آموزش صحیح همراه باشد، برای شرایط امروز جهان که با مشکلات متعدد تأمین غذای کافی روبروست، می تواند یک استراتژی درست باشد.
استاد تغذیه دانشکده علوم تغذیه و رژیم شناسی دانشگاه علوم پزشکی تهران در آخر گفت: در گیاهخواران، رفتارهای نادرستی مثل سیگار کشیدن و مصرف الکل شیوع کمتری دارد، در حالیکه استفاده از برنامه های ورزشی در آنان متداول تر است. برآیند این شرایط نتایج خوبی را بر سلامت افراد گیاهخوار ایجاد می کند.
