موج تغییرات مدیران بانکی از ابتدای امسال آغاز شده و این موج تاکنون به تغییر ۱۱ مدیر بانکی منجر شده است. تغییراتی که برخی با هدف جوانگرایی مورد تاکید رهبر معظم انقلاب انجام شده و برخی دیگر نیز با رسیدن مدیران به سن بازنشستگی اتفاق افتاده است و البته همچنان ادامه دارد.
به گزارش ایرنا با این حال نگاهی به این تغییرات نشان دهنده آن است که جوانگرایی در انتخاب مدیران عامل بانک‌های کشور بیش از موارد دیگر به چشم می خورد اما سوال اصلی این است که آیا این تغییرات با تکیه بر جوانگرایی می‌تواند شرایط سیستم بانکی را تغییر داده و حال و روز آن را بهبود ببخشد.
رئیس کل بانک مرکزی معتقد است که باید با تدبیر و برنامه بلند مدت سیستم بانکی را نیز اصلاح کنیم. امری که اکنون نیز در جریان است اما بدون سر و صدا و به آرامی پیش می‌رود.
وی تاکید کرده که تصمیم افراطی در اصلاح نظام بانکی برای کشور مشکل‌آفرین است. بنابراین به نظر می‌رسد در کنار جوانگرایی و استفاده از نیروهای تازه نفس در این حوزه، سیاست‌های کلی نظام بانکی کشور بر اصلاح تدریجی ساختارهای این نظام نیز متمرکز است.
در این بین اما توجه به این نکته ضروری است که تغییرات ناگهانی اگرچه می‌تواند نیروی جدید به سیستم بانکی تزریق کند اما ممکن است موج تغییرات در حجم گسترده، بی‌ثباتی نسبی را نیز ایجاد کند که در شرایط فعلی اقتصاد چندان مطلوب نخواهد بود.
سیستم بانکی بعد از تغییرات گسترده نرخ ارز در سال گذشته اکنون در وضعیت ثبات قرار دارد. به گفته رئیس کل بانک مرکزی نیز از نظر تحریم‌کنندگان، نوک حمله تحریم روی بازار پول و ارز بوده زیرا می‌دانستند اگر در این بازار بتوانند نتیجه بگیرند به اهداف اصلی نزدیک می‌شوند.
از همین رو توجهات بر این بخش متمرکز شد زیرا اگر این بازار از کنترل خارج شود بقیه بازارها نیز غیر قابل کنترل می‌شود. با این حال نباید ترس از تحریم و شرایط اقتصادی را مانعی بر سر راه تغییرات در سیستم بانکی از مدیران گرفته تا ساختارها بدانیم.
ضرورت استفاده ظرفیت جوانان در مدیریت بانک‌های کشور
در این زمینه «قرجه طیار» عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی معتقد است که باید از ظرفیت فکری و انرژی جوانان به همراه تجربه نیروهای قدیمی برای مدیریت بانک‌های کشور استفاده کرد.
وی درباره اهمیت جوانگرایی در سطح مدیران بانکی برای رفع مشکلات این حوزه، اظهار داشت: تا دو سال پیش مدیرانی در سیستم بانکی داشتیم که حدود ۵۰ سال در سیستم بانکی کار می‌کردند و این روند انگیزه پیشرفت را از نیروهای جوان می‌گرفت.
وی خاطر نشان کرد: بنابراین اگر بتوانیم از ظرفیت جوانان و تجربه نیروهای قدیمی و خبره به عنوان مشاورین فکری استفاده کنیم، قطعا به نفع سیستم بانکی کشور است و رشد و ارتقای این بخش اقتصادی کشور را فراهم می‌کند.
استفاده از تخصص و تجربه مدیران برای توسعه نظام بانکی
همچنین «محمد حسینی»، عضو ناظر مجلس در صندوق توسعه ملی نیز بر این اعتقاد است که تخصص و تجربه مدیران در توسعه و چالاکی این حوزه موثر است و جوانگرایی در مدیریت، می‌تواند مشکلات حوزه بانکی را حل کند.
وی یادآور شد: با این حال استفاده از افراد متخصص، خبره و دارای تجربه در حوزه بانکی و کسانی که به اصول بانکداری و قوانین حوزه پولی و بانکی اشراف دارند، می‌تواند شرایط کشو را به سمت بهبود وضعیت اقتصادی کشور پیش ببرد.
حسینی تاکید کرد: با توجه به نوع شرایط اقتصادی که در کشور داریم و از ابزار بازار سرمایه به سمت بانک‌ها و تسهیلات دریافتی از بانک‌ها حرکت می‌کنیم، این سیستم می‌تواند با یک مدیریت کارآمد، نقش خود را در حوزه اقتصاد و برون رفت از این مشکلات ایفا کند.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس افزود: انتخاب مدیران جوان متخصص در همه حوزه‌ها، شرایط را رو به بهبودی سوق می‌دهد و گام موثری در جهت کارآمدسازی نظام بانکداری و رفع خلاها خواهد بود.
عضو ناظر مجلس در صندوق توسعه ملی تصریح کرد: امیدواریم ضمن اینکه آموزش های لازم را به نیروهای مدیریتی در حوزه پولی و بانکی می‌دهند از افراد متعهد و توانمند نیز در این حوزه استفاده شود تا شرایط در این حوزه بهتر شود.
تغییر مدیران بانکی تاثیری بر اصلاح سیاست‌ها ندارد
با این حال برخی دیگر از اقتصاددانان کشور معتقدند که مدیران قدیمی مشکل سیستم بانکی نیستند بلکه ساختار کهنه، مانع اصلاح ساختار این سیستم به شمار می‌رود و تا زمانی که این ساختار تغییر نکند نمی‌توان با تغییر مدیران انتظار معجزه داشت.
به طور مثال داوود سوری، عضو هیات علمی‌دانشگاه شهید بهشتی گفته که تغییر مدیران عامل بانک‌ها تاثیر جزیی در ساختار اقتصادی دارند زیرا با تغییر افراد، سیاست‌ها تغییری نمی‌کند و احتمالا تغییر مدیران عامل بانک‌ها از ابتدای سال تاکنون با برنامه دیگری انجام شده است.
وی افزود: عوض شدن افراد نمی‌تواند تاثیر آنچنانی بر روی نرخ ارز و اصلاح نظام اقتصادی داشته باشد بنابراین تعویض افراد مشکلی را حل نمی‌کند.
عضو هیات علمی‌دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه بسیاری از سیاست‌ها و تصمیمات اشتباه در اقتصاد ایران ساختاری شده، تاکید کرد: تصمیم‌گیری‌ها و عوامل زیادی در ثبات نرخ ارز موثر بوده و تغییر مدیر تنها عامل نبوده است.
سوری با اشاره به اینکه وقتی اقتصاد کوچک شود، نیاز به ارز کمتر می‌شود، گفت: از سوی دیگر محدودیت زیادی بر روی تقاضای ارز وجود دارد و اکنون نمی‌شود به این ثبات دلخوش بود و آن را ناشی از تغییر مدیران بانکی دانست.
وی تاکید کرد: ثبات فعلی اقتصاد را نباید نتیجه سیاستی خاص دانست زیرا حتی اگر هم بر مبنای سیاست خاصی، شرایط تغییر کرده باشد، آن سیاست، اقتصادی نیست.
تاثیر تغییر مدیران بانکی در اصلاح ساختار اقتصادی کشور
«غلامرضا مصباحی مقدم» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز معتقد است که با تغییر مدیران نظام بانکی، اصلاحاتی جزئی حاصل شود ولی این تغییرات به طور قطع، چشمگیر نخواهد بود.
وی درباره تاثیر تغییر مدیران بانکی در اصلاح ساختار اقتصادی کشور بیان کرد: خود نظام بانکی، نیازمند اصلاح قانون، رویه ها و آیین نامه‌ها است و صرفا نیاز به تغییر مدیران بانکی نیست. مهم این است که روش کاری بانک‌ها اصلاح شود و البته اساسی تر از اصلاح بانک‌های تجاری و عامل، روش سیاست‌های پولی کشور است.
این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان کرد: سیاست‌های پولی فعلی، مدام به افزایش سطح نقدینگی در کشور کمک می‌کنند. طی سال جاری از فروردین ماه تا یک ماه قبل، حجم نقدینگی کشور ۲۵ درصد رشد کرده و این خود منشا و اساس مشکلات کشور است.
انباشتگی مشکلات اقتصادی با تغییر مدیران بانکی حل نمی‌شود
بسیاری از فعالان حوزه اقتصاد کشور بر این امر تاکید دارند که اصلاح اقتصادی بدون اصلاح ساختارها ممکن نیست و زیرا این افراد، خود از دل همین سیستم بیرون آمده‌اند و در واقع در همین سیستم تربیت شده‌اند.
محمد قلی یوسفی، عضو هیات علمی‌دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه مسوول مشکلات اقتصادی انباشته شده از سال های گذشته، یک نفر نبوده و یک نفر نیز به تنهایی نمی‌تواند آن را حل کند، گفت: بنابراین تغییر مدیران بانکی نمی‌تواند مشکلات ساختار اقتصادی را بهبود بخشد زیرا مدیران بانکی که بر سر کار می آیند از همین ساختار بیرون آمده‌اند و از کره و سرزمین دیگر که نیامده‌اند بنابراین ابتدا باید ساختار موجود را اصلاح کنیم.
وی تصریح کرد: بایدکاری کنیم تا قوانین اصلاح شود و همه خود را تابع قانون بدانند در غیر این صورت از تغییر افراد نباید انتظار معجزه داشته باشیم.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه در جایی که قانون حاکم باشد افراد سالم‌تر و کارامدتر تصمیمات بهتری می‌گیرند، افزود: البته اینها مستلزم این است که اگر کشوری می‌خواهد توسعه پیدا کند باید قوانین را به طور شفاف اصلاح کند تا براساس قوانین به سمت توسعه برود و در غیر این صورت با تغییر افراد نه مشکل حل می‌شود، و نه کمکی می‌کند.
این اقتصاددان تاکید کرد: زمانی که اقتصادی با انواع بیماری‌ها مواجه باشد با تغییر افراد نه تنها مشکلات آن کاهش پیدا نمی‌کند، بلکه در طول سال‌های مختلف به صورت تجمعی انباشته شده و حل مشکلات دشوارتر خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه یک فرد نمی‌تواند سیاستی را دنبال کند تا اقتصاد را تغییر دهد، گفت: اقتصاد به صورت دستوری اداره نمی‌شود تا با دستورات افراد تغییر کند بلکه اقتصاد براساس شرایطی است که جامعه تصمیم می‌گیرد.
یوسفی افزود: جامعه ایران معطوف به شرکت‌های دولتی است و به همین دلیل اقتصاد، بازار و بانک‌ها همگی دولتی هستند بنابراین اگر تغییر مدیران بانکی به صورت دستوری انجام شود نمی‌توان انتظار عملکرد مطلوب داشته باشیم.
در این میان مشکلات سیستم بانکی کشور را نباید تنها مربوط به ساختار و یا مدیران دانست. عدم ارتباط سیستم بانکی ایران با بانک‌های بین المللی نیز یکی دیگر از مشکلاتی است که اجاره رشد و توسعه را به نظام بانکی و به دنبال آن ساختار اقتصادی ایران نمی دهد بنابراین لازم است تا مدیرانی که با بانکداری بین‌المللی آشنا هستند بر مسند ریاست بنشینند.
اصلاح ساختار اقتصادی باید از بانک‌ها آغاز شود
«البرت بغازیان» عضو هیات علمی‌دانشگاه تهران با اشاره به اینکه مدیران فعلی بانک‌ها تجربه کار بین‌المللی ندارند، گفت: بنابراین مدیران باید تغییر کنند و مدیرانی برسر کار بیایند که سابقه بانکداری بین‌المللی را داشته و با بانک‌های بزرگ کار کرده باشند.
استاد دانشگاه تهران تاکید کرد: مدیران فعلی اصلاح را در سیستم فعلی نمی‌پذیرند و حتی تغییر ساختار هم جواب نمی‌دهد.
وی تاکید کرد: باید مدیرانی را انتخاب کنیم که با بانک‌های بزرگ کار کرده و بتوانند بانک‌ها را از سطح ملی به بین‌المللی تبدیل کنند.
استاد دانشگاه تهران ادامه داد: بانک‌های ایران به جز موارد اندک، بیشتر شبیه دایناسوری هستند که با عملیات بیشتر، تنها حساب‌ها را بیشتر کرده‌اند و ارقام، بزرگ شده است.
بغازیان با بیان اینکه «بانک‌ها در ایران همان بنگاه های کوچک هستند که تنها از نظر کمی بزرگ شده‌اند» افزود: به همین دلیل باید تغییر برای اصلاح ساختار اقتصادی را از مدیران شروع کنیم.
وی گفت: رییس کل بانک مرکزی نیز به درستی گفته است که اصلاح ساختار اقتصادی باید از بانک‌ها آغاز شود.
بغازیان معتقد است که قوانین موجود هنوز به طور کامل اجرا نشده است و حالا به دنبال اضافه کردن و بستن یک بار جدید، به این قوانین هستیم.
بغازیان گفت: اصلاح نظام اقتصادی بیش از هر چیز به عملکرد خود مدیران، نظارت داخلی بانک‌ها و تعامل با بانک مرکزی معطوف است که در این صورت بی اعتمادی به سیستم بانکی حل شده، ریسک سپرده سرمایه‌گذار کم شده و کمبود منابع بانک‌ها تامین خواهد شد.
در این میان برخی نیز معتقدند که جوانگرایی باید در لایه‌های میانی بانک‌ها آغاز شود و همزمان با اصلاحات ساختاری و در کنار تجربه مدیران از نیروی جوانی در این زمینه استفاده شود.
استفاده از مدیران جوان در لایه‌های میانی بانک‌ها
«عزت الله یوسفیان ملا» عضو کمیسیون برنامه، بودجه محاسبات مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه بهتر است از نیروهای جوان در لایه‌های میانی و پایینی مدیریت بانک‌ها استفاده شود، گفت: در بسیاری از پست‌های مدیریتی، به ویژه در سیستم بانک‌ها، تجربه فرد در کنار علم و دانش حرف اول را می‌زند.
وی درباره اهمیت جوانگرایی در سطح مدیران بانکی برای رفع مشکلات این حوزه بیان کرد: در بخش‌ها و حوزه‌هایی مانند شهرداری و بخشداری‌ها، که کارها میدانی و اجرایی است و پشتیبانی علمی و تجربه زیادی نمی‌خواهد، می‌توان کار را به افراد جوان سپرد.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه تصریح کرد: افرادی باید به عنوان مدیر بانکی انتخاب شوند که با زندگی معمولی مردم آشنایی کامل داشته باشند.
این نماینده مجلس تاکید کرد: معیار انتخاب و انتصاب مدیران بانکی صرفا نباید برخورداری وی از پشتوانه های عظیم مالی باشد؛ اگر معیار چنین افرادی، پول و سرمایه بشود آنها در طول دوران مدیریت فقط می‌خواهند مدام به سرمایه خود بیفزایند.
یوسفیان ملا تاکید کرد: بهتر است در لایه های میانی و پایینی مدیریت بانک‌ها از نیروهای جوان استفاده کرد و آن هم به شرطی که مدیر جوان دارایی خود را با مدیر ارشد نسنجد و شروع به مال اندوزی نکند، متاسفانه در برخی از حوزه شاهد این گونه مسایل و مشکلات هستیم.
وی افزود: به هر حال چه مدیران جوان و چه افراد باتجربه در سیستم بانکی باید صداقت شغلی داشته باشند و این به شخصیت فرد بستگی دارد.
برخی دیگر اما ایستایی قوانین را مشکل اساسی می دانند و از همین رو معتقدند بدون تغییر در قوانین و بازنگری در آن نمی‌توان تنها با تغییر مدیران، منتظر اطلاح نظام بانکی بود.
مشکلات ساختاری با ایستایی قوانین بانکی
احمد انارکی محمدی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی‌گفت: مشکلات بانکی با تغییر مدیر حل نمی‌شود و تغییر مدیران بانکی تاثیری بر اصلاح نطام اقتصادی ندارد.
نماینده مردم رفسنجان در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه انتخاب یک مدیر به عنوان مدیر بانکی بر اساس چارچوب و سیستم انجام شده و با ارزیابی عملکرد افراد یک مدیر بانک تعیین می‌شود، تاکید کرد: اگر بخواهیم در عرصه اصلاح نظام بانکی حرکت کنیم باید ساختار آن را مورد توجه قرار دهیم.
وی با بیان این که «ساختار اداره بانک‌ها از سال ۶۳ تا امروز به صورت آزمایشی انجام می‌شود» افزود: مشکلات و معضلاتی در قانون داریم بنابراین هر شخص دیگری به عنوان مدیر بانک معرفی شود در همان قالب قانون موجود حرکت می‌کند.
محمدی با اشاره به اینکه در قانون جدید بانکداری معضلات امروز بانک‌ها را بررسی کرده و اصلاح انجام شده است، گفت: اگر این قوانین تصویب شود، به طور طبیعی یک قانون جامع و آیین نامه ای نوشته شده و توسط مدیران اجرا خواهد شد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: بنابراین نیازی به تغییر مدیران عامل بانک‌ها نیست و تنها در مواردی مانند وقوع تخلف و یا بازنشستگی باید به فکر تغییر مدیران بانکی باشیم زیرا در صورتی که همین قوانین اجرا شود، تغییر مدیران چیزی را عوض نمی‌کند.
با وجود اینکه تغییرات در سیستم بانکی با هدف جوانگرایی اجتناب ناپذیر است اما اصلاح این سیستم باید به تدریج و به دور از سیاسی کاری انجام شود زیرا نوسان‌های سیستم بانکی می‌تواند منجر به عدم تعادل در سایر بازارها شود.
باید توجه داشت که بازار پول کشور چند ماهی است با توجه به اقدامات بانک مرکزی در وضعیت با ثبات قرار گرفته و حتی به گفته رییس کل بانک مرکزی قیمت ارز از اردیبهشت امسال تاکنون بیش از ۳ هزار تومان کاهش قیمت را تجربه کرده است، بنابراین باید به گونه‌ای حرکت کرد که این ثبات و تعادل حفظ شود.
