نشست تخصصی آسیب شناسی زباله گردی در تهران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد. ستار پروین، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مجری طرح مطالعاتی زباله‌گردی با بیان اینکه پیمانکاران، شهرداری، زبالهگردها، صاحبان صنایع و شهروندان پنج عنصر زباله‌گردی هستند گفت: زباله گردی رسمی و غیررسمی وجود دارد.
به گزارش تسنیم وی تصریح کرد: زبالهگردها جلو صحنه هستند و در پشت صحنه مسائلی است که شاید ما از آنها خبر نداریم؛ شغل زباله‌گردی پرمخاطره است و انواع مشکلات بهداشتی و روانی برای فرد ایجاد می‌شود.
پروین، این مساله را خاص جوامع در حال توسعه و کشور ما دانست و افزود: در کشورهای توسعه یافته توانسته‌اند این مشکل را حل کنند.
وی زبالهگردها را از جمله دسته بی‌خانمانان توصیف کرد و با بیان اینکه امروز این دسته از افراد در تهران زیادند، برخی رانندگان تاکسی های اینترنتی، معتادان و افرادی که ماشین خواب هستند و جذب مشاغل غیررسمی می شوند را از دسته این افراد برشمرد.
این استاد دانشگاه تاکید کرد: این افراد تلاش می‌کنند حقوق خود را از جامعه پس بگیرند و عمدتا مهاجر هستند و با انواع سختی‌ها مواجه می‌شوند و آنان برای بقا در خیابان‌ها می‌جنگند.
وی زباله‌گردی را صنعتی پرسود دانست و با بیان اینکه ثروت زیادی در حوزه پسماند جابه‌جا می‌شود اظهار کرد: افرادی که به عنوان زباله‌گرد کار می‌کنند عمدتا مرد هستند، با انواع بیماری‌ها مواجهند و درآمد روزانه آنان نیز بین 50 تا 80 هزار تومان است.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: طبق قانون پسماند حضور این افراد در جامعه غیرقانونی و ممنوع است اما پیمانکاران از آنان استفاده می‌کنند و امروز نهادهای قانونگذار این افراد را درک نمی‌کنند و در بده بستان‌های سیاسی کسی به دنبال راه حلی برای آنان نیست.
قانون، فارغ از تابعیت باید تمام کودکان کار را حمایت کند
فاطمه خاوری، فعال مدنی حوزه کودکان کار با تاکید بر این مساله که تابعیت کودکان کار نباید مورد توجه قرار گیرد و مسئولان باید همه کودکان کار و به ویژه آنهایی که در حوزه زباله کار می‌کنند را پوشش دهد، گفت: قانون باید تمام کودکان فارغ از افغانی و ایرانی بودن را حمایت کند.
خاوری گفت: این کودکان اغلب از نظر هویتی دارای مشکلاتی هستند؛ کودکانی هستند که بهترین روزهای عمر خود را در کار زباله‌گردی مشغول هستند و آینده خود را برای یافتن یک لقمه نان در سطل زباله می‌ریزند و ابتدا موضوع زباله‌گردی برای جمع‌آوری وسایلِ قابل استفاده بود اما بعدها با اجرای طرح‌های بازیافت این موضوع به شغل تبدیل شد.
این فعال مدنی با بیان اینکه کودکان از تحصیل بازمانده در محل نگهداری زباله ها زندگی می‌کنند، اظهار کرد: آمار غیررسمی از حضور چهار هزار و 700 کودک زباله‌گرد خبر می‌دهد که 40 درصد آنان تنها نان‌آور خانه هستند و بین 10 تا 15 سال سن دارند.
وی استفاده از کودکان برای زباله‌گردی را به منظور فرار از قانون دانست و گفت: در کجای جهان موضوع زباله گردی به این صورت مدیریت می‌شود؟
خاوری در ادامه بر ضرورت آموزش و آگاهی‌دهی در حوزه زباله گردی تأکید کرد و گفت: سازمان‌های مردم نهاد و اداره‌هایی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، می‌توانند موضوع زباله گردان و فعالیت کودکان در این حوزه را ساماندهی کنند.
نمکی‌های دیروز؛ میلیاردهای امروز
خالد کریمی، جامعه شناس و پژوهشگر شهری نیز گفت: موضوع پیمانکاران پسماند پیچیده است؛ گاهی برخی از آنان ماهانه پنج میلیون تومان می‌دهند تا در منطقه‌ای بگردند و زباله جمع کنند.
وی افزود: وقتی افراد از کودکی به این کار مشغول هستند در بزرگسالی هم آن را ادامه می‌دهند و کم کم کامیون می‌خرند و خودشان پیمانکار می‌شوند.
کریمی با بیان اینکه اغلب افرادی که در این حوزه هستند، ترک تحصیل کرده‌اند، گفت: افراد در این حوزه بدون داشتن مهارت کار انجام می‌دهند و پول خوبی به دست می‌آورند و این موضوع موجب می‌شود که اغلب ترک تحصیل کنند، بدون اینکه هیچ آینده‌ای داشته باشند.
به گفته وی بسیار از افرادی که در این حوزه کار می‌کنند، دارای مشکلات و بیماری های خاصی هستند.
وی با اشاره به پیمانکاران حوزه پسماند اظهار کرد: فردی را می‌شناسم که پیمانکار این حوزه و دندانپزشک است که خانه سالمندان نیز دارد اما در این حوزه پیمانکاری می‌کند.
کریمی خاطرنشان کرد: در یک مورد باید بگویم هزینه سالانه شهرداری یک منطقه 70 میلیارد تومان است که ماهانه یک پیمانکار، سه میلیارد تومان به شهرداری می دهد و می‌توان گفت نیمی از هزینه شهرداری ماهانه یک منطقه توسط پیمانکار پسماند تامین می‌شود.
کریمی با اشاره به آسیب‌های حوزه پسماند یادآور شد: در این حوزه آسیب‌های بسیاری وجود دارد؛ آدم می‌کُشند، گوش می‌برند و برخی از آنها همراه خود بادیگارد دارند.
وی ادامه داد: متاسفانه الگوی تهران در سایر شهرها نیز پیاده و در شهرهایی مانند اهواز محله‌ای به این موضوع و زندگی زباله گردها اختصاص داده شده است.
گردش مالی سالانه 2هزار و 600 میلیارد تومانی
کورش آصف وزیری، شهرساز و پژوهشگر شهری نیز در ادامه این نشست گفت: همان نمکی‌ها که پیش از این از کنار خانه‌ها نان خشک و پلاستیک را جمع آوری می کردند، کم‌کم وانت‌دار و به پیمانکار تبدیل شدند.
وی افزود: در بررسی‌های غیررسمی سال 97 گردش مالی پسماند خشک شهر تهران 2 هزار و 600 میلیارد تومان بود که سهم شهرداری 30 درصد و سهم جمع آوری غیررسمی 70 درصد را شامل می‌شد.
آصف وزیر گفت: مورد جدی که وجود دارد این است که سازمان پسماند به تنهایی نمی‌تواند موضوعات این حوزه را پوشش دهد؛ حوزه آموزش و جلب مشارکت نیز آموزش‌های لازم را به شهروندان ارائه نکرده و مواردی مانند کم‌حجم سازی زباله و کاهش آن برای مردم مطرح نشده است.
تراز مالی چرخه پسماند مثبت نیست
علیرضا شریفی فرد، معاون برنامه ریزی و توسعه شهری سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با بیان اینکه آمارهایی که توسط برخی از سخنران‌ها در این نشست مطرح شد نادرست است، تصریح کرد: برخلاف رقم‌هایی که گهگاه در این حوزه مطرح می‌شود تراز چرخه پسماند مثبت نیست و هزینه‌های زیاد درآمدها را کاهش می‌دهد.
وی با بیان اینکه از جمله عارضه‌های کلانشهرهای کشور زباله گردی است، گفت: جوامع دچار عوارض «کالایی شدن زندگی» شده اند و به سمت پول روی آورده‌اند.
شریفی فرد گفت: وقتی پزشکان ویزیت‌های مختلفی دریافت می‌کنند و هنگامی که حتی حوزه آموزش، کالایی می‌شود و اولویت کسب پول و ثروت اندوزی است، مردم به سمت پول می‌روند و اینجاست که زندگی کالایی می‌شود.
وی با بیان اینکه امیدوارم هیچ وقت زباله گردی به عنوان شغل شناخته نشود ادامه داد: سازمان غیررسمی زباله گردی قوت گرفته است، تشکیلات آن رشد کرده و هنوز به عنوان یک آسیب شناخته نمی‌شود که در اینجا باید سایر مراجع برای مقابله با این شکل گیری غیررسمی سازمان زباله گردی وارد میدان شوند.
معاون برنامه ریزی و توسعه شهری سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران خاطرنشان کرد: مدیریت پسماند ذینفعان زیادی دارد که باید همه آنها کار خود را به درستی انجام دهند.
وی افزود: شهرداری تهران به این نتیجه رسیده است که مدیریت پسماند شهر تهران به شکل مطلوب اتفاق نمی‌افتد و اقدامات متعددی تاکنون انجام شده که برخی از آنها موفقیت آمیز و برخی هم ناموفق بوده است.
شریفی فرد این را هم گفت که تدوین طرح مدیریت جامع پسماند در حال انجام است، خرداد ماه سال 99 ارائه می شود و پس از تصویب شورا اجرایی خواهد شد.
وی با اشاره به برخی تبلیغات تلویزیونی درباره استفاده از شیر و لبنیات نیز گفت: در این تبلیغات حتی 6 ثانیه زمان نمی‌گذارند که به مخاطبان بگویند بطری را پس از مصرف چه کنیم و کجا قرار دهیم.
