سفرهای خارجی با مبدا و به مقصد ایران، کاملا جابه‌جا شد. بررسی‌ها درباره تاثیر «تغییر نرخ دلار» بر «جریان ورود و خروج توریست» در بازار گردشگری ایران نشان می‌دهد یک رابطه قوی و معنادار بین نرخ ورود و خروج مسافر و نرخ ارز وجود دارد که آمار ۱۰ ساله جریان توریست، وجود آن را تایید و منعکس کرده است.
به گزارش دنیای اقتصاد طی یک دهه گذشته، با افزایش نرخ دلار، به دلیل ارزان تمام شدن هزینه سفر به ایران، «ورود توریست خارجی» به کشور شتاب گرفته و در مقابل، تحت تاثیر گران شدن سفر توریستی برای ایرانی‌ها، از حجم «مسافرت خارجی» به مقصد کشورها به‌خصوص دو کشور اولویت سفر ایرانی‌ها کاسته شده است. سال گذشته و ۴ ماه اول امسال در پی جهش نرخ ارز، تعداد توریست‌های خارجی در بازار گردشگری ایران به ترتیب ۵۳ درصد و ۴۰ درصد افزایش یافت.
در همین مدت اما خروج مسافر از ایران به کشورهای مختلف به ترتیب کاهش ۳۱ درصدی و ۷ درصدی را تجربه کرد. شبیه این اتفاق در سال ۹۱ نیز رخ داده بود. ریزش آمار توریست‌های ایرانی در امارات و ترکیه طی ماه‌های اخیر شدید بوده است که علت آن را می‌توان «جدایی نسبی سفرهای خارجی از یارانه ارزی» عنوان کرد.
تثبیت نرخ ارز در سال‌های ۹۳ تا ۹۶ موجب می‌شود در نهایت در سال ۹۶ رکورد «رشد سفر ایرانی‌ها به ترکیه» با ثبت افزایش ۵۰ درصدی در تعداد مسافر، زده شود. در سال ۹۶ بیش از ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ایرانی به ترکیه سفر کردند. اگرچه بهای دلار در سال ۹۶ با اجازه سیاست‌گذار حدود ۱۱ درصد افزایش پیدا می‌کند اما از آنجا که همچنان نرخ دلار کمتر از بهای واقعی آن بود در نتیجه مسافرت‌های خارجی از مبدا ایران همچنان از یارانه بهره‌مند بود و همین به جهش سفرها به مقصد ترکیه منجر شد. پیش از جهش سفر ایرانی‌ها به ترکیه در سال ۹۶، اولین جهش را می‌توان در تصاویر آماری، در سال ۹۳ مشاهده کرد.
در آن سال سفر به ترکیه به لحاظ تعداد مسافر ایرانی ۳۳ درصد افزایش پیدا کرد. با این حال، مقاطع زمانی سال ۹۷ و چهار ماه اول امسال، دومین رخداد کاهشی سفر به ترکیه بعد از رکود مسافرت‌های سال ۹۱ است. مطابق اطلاعات به‌دست آمده از مراکز آماری ترکیه درباره ورود گردشگر خارجی به آن کشور، در سال ۹۷ و در چهار ماه اول امسال از تعداد توریست‌های ایرانی وارد شده به ترکیه، به ترتیب ۲۰ درصد و ۱۰ درصد کاسته شد.
در چهار ماه اول امسال نرخ ارز ۲۷ درصد افزایش پیدا کرد. این رشد نرخ دلار همچون جهش ارزی سال گذشته بر «انصراف ایرانی‌ها از سفر به ترکیه» تاثیرگذار بوده است. براساس این گزارش، ابعاد زلزله کاهشی سفر ایرانی‌ها به امارات (مقصد دبی) طی سال گذشته و چهار ماه اول امسال، بیشتر از ریزش مسافرت‌ها به ترکیه بوده است. علت این موضوع، کاهش ارزش پول ترکیه در برابر دلار طی همین مدت است که به نوعی باعث شد هزینه جهش ارز برای آن دسته از سفرهای خارجی که به مقصد ترکیه انجام می‌شود در مقایسه با امارات، تا حدودی جبران شود و «جزایر ترکیه» در مقایسه با «دبی» صرف کند. سفر ایرانی‌ها به امارات در فاصله سال‌های ۹۴ تا ۹۶ (دوره تثبیت قیمت ارز) از رشد مثبت در تعداد مسافران برخوردار بود.
اما بعد از آنکه قیمت دلار در بازار ایران تحت تاثیر «افزایش پتانسیل پرش ناشی از سرکوب قیمتی»، جهش می‌کند و در سال ۹۷ رشد ۱۶۶ درصدی را تجربه می‌کند، بلافاصله اثر آن در بازار گردشگری به شکل افت جریان سفر به امارات منعکس می‌شود. سال گذشته سفر ایرانی‌ها به امارات ۳۷ درصد کاهش پیدا کرد. در چهار ماه اول امسال نیز این ریزش ادامه یافت به‌طوری‌که تعداد مسافران ایرانی وارد شده به امارات ۵۳ درصد کاهش یافت. مقایسه رکود سفرهای خارجی به ترکیه و امارات، ریزش بیشتر در تعداد مسافران ایرانی عزیمت کرده به امارات را نشان می‌دهد. در مقابل، همان‌طور که سال گذشته ورود توریست خارجی رشد ۵۳ درصدی را به ثبت رسانده، در سال ۹۱ نیز به‌خاطر جهش ۱۱۷ درصدی نرخ دلار بعد از یک دوره تثبیت، بازار گردشگری ایران شاهد رشد ۲۱ درصدی تعداد مسافران خارجی وارد شده است. به این ترتیب، مشخص می‌شود چطور نوسانات ارزی می‌تواند نبض یک بازار همچون گردشگری را تحت کنترل خود بگیرد. اگر نرخ ارز با سیاست‌گذاری درست، از شوک‌های ناگهانی و تثبیت دردسرساز برای اقتصاد ایران، در امان بماند، می‌توان پیش‌بینی کرد «جریان ورود توریست» از رشد پایدار و منظم برخوردار خواهد بود و از آن مهم‌تر، «سفر به خارج» جای خود را به «مسافرت‌های داخلی» می‌دهد.
پیامد مثبت این دو رویداد، رونق بازار گردشگری ایران و دستیابی به رشد اقتصادی از این محل است. در سال گذشته و چهار ماه اول امسال نه تنها سفر به ترکیه و امارات کاهش پیدا کرد که اوضاع برای برخی مقاصد جدید مسافران ایرانی از جمله کشور آذربایجان نیز کاهشی بود. تعداد مسافران ایرانی وارد شده به آذربایجان طی سال ۹۷ رقمی معادل ۳۴ درصد افت کرد. این وضعیت برای چهار ماه اول امسال نیز کاهش ۵۴ درصدی را تجربه کرده است. این در حالی است که سفر ایرانی‌ها به آذربایجان در سال ۹۶ تحت تاثیر تثبیت نرخ ارز، رشد ۴۶ درصدی را تجربه کرده بود.
