بهانه اصلی تهیه این مطلب پرونده پیش‌تولید فیلم «خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا است. از قضا او انتخاب‌های غافلگیرکننده کم نداشته. به جز حاتمی‌کیا، کارگردان‌های دیگر هم تجربیاتی از این دست داشته‌اند که هفت نمونه از آن‌ها را مرور می‌کنیم. از این جمع دو مورد به داریوش مهرجویی اختصاص دارد که یک بار از نگار فروزنده و بار دیگر از امیرعلی دانایی استفاده کرد. فعلاً هیجان‌انگیزترین همکاری مربوط است به فیلم محمدحسین مهدویان.
به گزارش روزنامه هفت صبح این کارگردان مدتی است مقدمات ساخت «درخت گردو» را فراهم کرده و نقش اصلی را به مهران مدیری سپرده. پیمان معادی هم هست که در ظاهر این دو قرابتی با سینمای مهدویان ندارند؛ چه از نظر جنس بازی و چه حتی نوع تفکر. سینما است و همه را می‌تواند کنار هم قرار دهد؛ حتی مسعود ده‌نمکی و طیف زیادی از بازیگران را.
همکاری مهدویان با معادی و مدیری - درخت گردو
دلیل شگفتی: محمدحسین مهدویان این روز‌ها مشغول فراهم آوردن فیلم جدید خود یعنی «درخت گردو» است. تا اینجا فیلم او دو بمب خبری داشته: یکی حضور مهران مدیری و دیگری همکاری با پیمان معادی. مهدویان ترکیب ثابت بازیگرانش را این‌بار به هم ریخته است و در عوض سراغ مدیری و معادی رفته. از روز انتشار خبر تا الان پرسش ثابت رسانه‌ها این بوده که نتیجه این همکاری چه می‌شود؛ معادی بازیگر اهل ریسکی است، اما مدیری در سینما هم کم فیلم بازی می‌کند و هم حاضر به همکاری با هر کارگردانی نیست. مهدویان کارگردان موفقی است که سه فیلم با موضوع تاریخ معاصر ساخته، لاتاری‌اش هم سویه سیاسی داشت و حالا در درخت گردو به دنبال یک فیلم اجتماعی دیگر است.
حاصل همکاری: تا جشنواره فجر باید صبر کرد. مهران مدیری با سختگیری مهدویان کنار می‌آید؟!
همکاری بهرام بیضایی با حسام نواب صفوی - وقتی همه خوابیم
دلیل شگفتی: پیگیران سینما می‌دانند که بهرام بیضایی معروف است به سختگیری. او در فیلم‌سازی صاحب دقت و وسواس است و به همین نسبت موقع انتخاب بازیگر حساسیت دارد. وقتی ترکیب بازیگران «وقتی همه خوابیم» رسانه‌ای شد، اشاره‌ها به سمت حسام نواب صفوی بود. اینکه بیضایی قرار است با او چه کند؟! جنس فیلم‌های کارنامه این بازیگر با سینمای بیضایی قرابت نداشت و سرمنشأ کنجکاوی‌ها همین نکته اساسی بود.
حاصل همکاری: حسام نواب صفوی به خواست خود کارگردان بازی اغراق شده‌ای دارد. الزام وقتی همه خوابیم که فیلم توی فیلم است، این اغراق را می‌طلبد. بعضی معتقدند او به خوبی از پس کارش برآمده و شمایلی که مد نظر کارگردان بوده ارائه کرده است. عده‌ای دیگر عکس چنین نظری دارند.
همکاری بهمن فرمان‌آرا و محمدرضا گلزار - دلم می‌خواد
دلیل شگفتی: محمدرضا گلزار استار گیشه است. او در سال‌های آغازین بازیگری در بوتیک یکی از متفاوت‌ترین نقش‌هایش را ارائه کرد و بعد از آن تصمیم گرفت شمایل ثابت خود در فیلم‌ها را حفظ کند. به همین خاطر است که گلزار را دائماً در نقش جوانی خوش تیپ می‌بینیم و خبری از خط و خش روی صورت او نیست! در چنین شرایطی وقتی خبر آمد بهمن فرمان‌آرا از او در فیلم «دلم می‌خواد» استفاده کرده، کنجکاوی‌ها شکل گرفت. فرمان‌آرا به عنوان کارگردانی که سبک فیلم‌هایش مشخص است، چرا سراغ بازیگر محبوب گیشه رفته؟
حاصل همکاری: محمدرضا گلزار بازی قابل قبولی در دلم می‌خواد دارد. با این‌حال بازی‌اش آنقدر درخشان نیست که تحسین همه‌جانبه منتقدان را به همراه داشته باشد. از آن سو فیلم در گیشه شکست خورد!
همکاری رخشان بنی‌اعتماد با بهرام رادان - گیلانه
دلیل شگفتی: بهرام رادان خیلی زود تبدیل به بازیگری محبوب شد که این محبوببیت به قرابتش با سلیقه بصری مخاطب دهه هشتاد برمی‌گردد. پس حتی اگر فیلم‌های معمولی هم بازی می‌کرد، مورد توجه طیف زیادی از مخاطبان بود. در چنین شرایطی رخشان بنی‌اعتماد سراغ او رفت و نقش کلیدی گیلانه را به بهرام رادان سپرد.
حاصل همکاری: بهرام رادان که آن زمان ستاره بود، نقش را پذیرفت، چون می‌دانست این شخصیت به رغم کوتاه بودن و شرایط خاصی که دارد، بر وزن کارنامه‌اش خواهد افزود.
می‌دانید که رادان در گیلانه نقش جوانی را بازی می‌کند که قربانی شیمیایی جنگ است و قادر به انجام هیچ کاری نیست. گیلانه مورد توجه خاص و عام قرار گرفت و به همین نسبت بهرام رادان هم بیش از پیش دیده شد.
همکاری داریوش مهرجویی با نگار فروزنده - میکس
دلیل شگفتی: سال ۷۷ که داریوش مهرجویی میکس را ساخت، یک نام در ترکیب بازیگرانش کنجکاوی‌برانگیز بود؛ نگار فروزنده. او تا پیش از این چند فیلم بازی کرده بود مثل بازی‌های پنهان، معصوم و پشت دیوار شب که آثار غیرقابل دفاعی هستند.
حاصل همکاری: نگار فروزنده بازی معمولی داشت. از آن سو خود فیلم میکس هم در کارنامه داریوش مهرجویی اثری قابل دفاع نیست. مجموعه عوامل دست به دست هم داد تا حاصل این همکاری به کام نگار فروزنده نباشد. مهرجویی یک سال بعد از فروزنده در اپیزود دختردایی گمشده فیلم داستان‌های جزیره استفاده کرد که این بار هم بازی‌اش خیلی به چشم نیامد. شاخص‌ترین کارگردان‌هایی که فروزنده در ادامه با آن‌ها همکاری کرد، مسعود کیمیایی و ابراهیم حاتمی‌کیا هستند.
همکاری مسعود ده‌نمکی با الناز شاکردوست - رسوایی ۱
دلیل شگفتی: مسعود ده‌نمکی بعد از سه‌گانه اخراجی‌ها سراغ فیلمی با حال و هوایی متفاوت رفت. او در رسوایی داستان یک روحانی را روایت کرد که مورد ظن قرار می‌گیرد. یکی از موارد ایجاد شک، حضور دختری زیبارو در خانه اوست. نقش این دختر را الناز شاکردوست بازی می‌کند. وقتی خبر این همکاری رسانه‌ای شد، سؤال رسانه‌ها این بود که شاکردوست به عنوان یک بازیگر گیشه‌ای، چه نسبتی با فیلم ده‌نمکی دارد؟ با انتشار عکس‌های گریم و تصاویر پشت صحنه، چند پرسش فرامتن دیگر مطرح شد که عمدتاً نسبت تفکر ده‌نمکی و موقعیت کاراکتر را نشانه می‌رفت.
حاصل همکاری: بازی الناز شاکردوست در رسوایی اغراق شده است و جزء آثار بد کارنامه‌اش قرار می‌گیرد. او قرار بود نقش یک دختر مورد اتهام را باورپذیر ارائه کند که نکرد.
همکاری داریوش مهرجویی با امیرعلی دانایی - اشباح
دلیل شگفتی: یک تجربه ناموفق در سریال کلاه‌پهلوی داشت و در سه درجه تب هم موفق ظاهر نشده بود. در چنین شرایطی داریوش مهرجویی او را برای نقش اصلی اشباح انتخاب کرد. شائبه‌هایی به گوش می‌رسید که خود امیرعلی دانایی در یک مصاحبه این‌طور پاسخ داد: «خیالتان را راحت کنم حتی برای کار با مهرجویی هم دستمزد گرفتم، چون معتقدم بازیگری که به توانایی‌های خود اعتماد دارد، نباید ارزان‌فروشی کند. طبیعی است که رقم قرارداد با مهرجویی متفاوت است از رقمی که برای همکاری با یک کارگردان جوان می‌گیرم، اما نکته مهم این است که ارزان‌فروشی نکنم.»
حاصل همکاری: فیلم اشباح جزء‌آثار ضعیف کارنامه داریوش مهرجویی است. او بعد از اشباح فیلم نساخت و این روز‌ها مشغول پیش‌تولید فیلم جدیدش است. بازی امیرعلی دانایی هم چنگی به دل نمی‌زند.
