پنجم شهریور، زادروز و روز بزرگداشت زکریای رازی است. به پاس زحمات و کشفیات این حکیم و شیمیدان بزرگ ایرانی در عرصه داروسازی، روز بزرگداشت وی، روز داروسازی نام نهاده شده است.
محمد زکریای رازی
محمد زکریای رازی (۲۵۱ ه-ق، ۳۱۳ ه-ق) پزشک، فیلسوف و شیمیدان ایرانی که آثار ماندگاری در زمینه پزشکی و شیمی و فلسفه نوشته است و به عنوان کاشف الکل و جوهر گوگرد (اسید سولفوریک) مشهور است. به گفته جرج سارتن (پدر تاریخ علم) زکریای رازی بزرگترین پزشک اسلام و قرون وسطی بود. زکریای رازی این دانشمند ایرانی از آن جا که کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشت نزد غربیان به جالینوس عرب نیز مشهور بوده است.
داروسازی
بی گمان یکی از شاخه‌های بسیار مهم دانش پزشکی زمان ما دانش دارو شناسی و دارو سازی است، که مهارت روزمره را مطلبد و دانش داروشناسی از نیاز‌های اولیه است و هیچ کدام از دست اندر کاران رشته‌های پزشکی از این دانش بی نیاز نیستند پزشک، داروساز، دندانپزشک، پرستار، ماما و دیگر وابستگان این رشته اگر دارو شناس نباشند در کار خود موفق نخواهند بود.
تاریخچه داروسازی
استفاده از دارو به قبل از تاریخ مکتوب می‌رسد (تسکین درد زخم‌های بدن از طریق قرار دادن عضو در آب سرد و یا استفاده از برگ تازه درختان و یا گل آلود کردن عضو) از هنگام تهیه و جمع آوری مواد داروئی دانش داروسازی آغاز شد و به این ترتیب در اثر بروز بیماری‌های مختلف و غریزه بقاء در طول اعصار متمادی دارو‌های مختلف کشف گردیدند.
در قرن هفتم قبل از میلاد آسک‌لپیوس (Asklepios) به عنوان بزرگترین خدایان تندرستی مورد اعتقاد یونانیان بود و در آن زمان بیمار می‌بایست دست یا عصای آسک‌لپیوس یا زبان مار مقدس را می‌بوسید تا مورد رحمت خدا قرار می‌گرفت. عصای آسک‌لپیوس و مار مقدس که دور آن حلقه زده بود به عنوان نشانه رسمی پزشکی در دنیا شناخته شد. در سمت راست آسک‌لپیوس دخترش HYGIA می‌ایستاد که در دستش یک جام از شربت شفاء بخش برای بیمار قرار داشت و مار مقدس نیز بر بازویش حلقه زده بود از آن پس جام و مار نیز به عنوان نشانه دارو سازی در جهان شناخته شد.
سیر تکاملی داروسازی
تعداد زیادی لوح و طومار و آثار دارو پزشکی کشف و تفسیر گردیده است که قدمت آن‌ها به سه هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد. ایرانیان باستان جزء اولین کسانی بودند که دارو را می‌شناختند در زند اوستا قسمتی به نام وندیدا به امور درمان اختصاص دارد. اوستا دو نسخه داشت یک نسخه آن در تخت جمشید در آتش سوزان اسکندر از بین رفت، ولی دیگری که در آتشکده آذر گشسب نگهداری می‌شد به دست یونانیان افتاد و دانشمندانی نظیرجالینوس از آن بهره گرفتند.
CLAUDIUS GALEN که ما او را جالینوس (GALENUS) می‌نامیم در سال ۱۳۱ میلادی به دنیا آمد، ۴۰۰ تالیف داشته که بیشتر آن‌ها از بین رفته است وی با مخلوط کردن مواد، فرآورده‌های داروئی می‌ساخت و به بیماران تجویز می‌کرد. امروزه به احترام او داروهائی را که به صورت ترکیبی ساخته می‌شود دارو‌های جالینوسی می‌گویند.
داروسازی در ایران
در سال ۱۲۲۹ شمسی جهت پیشرفت علوم به همّت امیرکبیر دارالفنون تأسیس شد که در قسمت پزشکی یک معلم داروساز ایتالیائی داشت. در سال ۱۲۹۷ کلاس طب جدا شد و مدرسه عالی طب نام گرفت و در سال ۱۳۰۱ مدرسه دواسازی تاسیس گردید، در سال ۱۳۱۱ دوره داروسازی ۵ سال بود و دانشجویان به جز ساعات درس باید در یکی از داروخـانه‌های تحت نظر یک داروسـاز مجرب و معروف مشغول آمـوزش عملیات داروسازی می‌شدند.
در سال ۱۳۱۳ که دانشگاه تهران تاسیس گردید مدرسه دواسازی به دانشکده تبدیل گردید. اولین داروخانه با دارو‌های گیاهی در سال ۱۲۲۷ شمسی در مریض خانه دولتی که توسط امیرکبیر تأسیس شد دایر گردید و اولین داروخانه به سبک جدید توسط شوربن آلمانی معلم داروسازی دارالفنون در خیابان ناصر خسرو تاسیس شد. از نخستین ایرانیانی که داروخانه تاسیس کردند آقای دکتر هوشنگ نظامی بودند که داروخانه نظامی را در خیابان چراغ برق افتتاح کردند.
