لوزه‌ها هر چند که بسیار لازم‌اند و کار بزرگی انجام می‌دهند، اما می‌توانند منبع درد و ناراحتی هم بشوند. تنها یکی از بیماری‌هایی که می‌تواند لوزه‌های‌تان را تحت تاثیر قرار بدهد، سنگ لوزه است. اگر سابقه‌ی سنگ لوزه را داشته باشید می‌دانید که در بهترین حالت، فوق العاده آزاردهنده‌اند و در بدترین حالت هم می‌توانند نیاز به عمل جراحی را ایجاد نمایند.
سنگ لوزه زمانی تشکیل می‌شود که تکه‌های غذا، باکتری‌ها و یا سلول‌های مرده‌ی پوست در حفره‌های ریز لوزه‌ها گیر می‌افتند. با بهم فشرده شدن ذرات غذا یا سایر ذرات در لوزه‌ها، توپ‌های سخت و سفتی به نام سنگ لوزه شکل می‌گیرند. طبق گزارشات، ۸ درصد از افراد بزرگسال دچار سنگ لوزه می‌شوند.
سنگ لوزه چیست؟
سنگ‌های لوزه، تجمعات کلسیمی گیر افتاده در لوزه‌ها هستند. این سنگ‌ها معمولا به رنگ زرد روشن یا سفیدند، اما ممکن است در اعماق لوزه‌ها جا خوش کنند و شما نتوانید در آینه آن‌ها را ببینید. مطالعات نشان داده‌اند سنگ لوزه چیزی شبیه پلاکی است که روی دندان‌ها تشکیل می‌شود.
سنگ لوزه چگونه تشکیل می‌شود؟
لوزه‌های ما به عنوان بخشی از سیستم ایمنی‌مان فعال‌اند و باکتری‌ها را گیر می‌اندازند و میکروب‌ها را فیلتر می‌کنند. وقتی لوزه‌ها ذرات ریزی مانند خرده‌ها غذا یا ترشحات را گیر می‌اندازند، این ذرات می‌توانند در لوزه‌ها لانه کرده و باکتری‌ها را رشد بدهند. وقتی این ذرات سفت و سخت می‌شوند، توده‌های آهکی یا کلسیمی و یا همان سنگ لوزه را تشکیل می‌دهند.
علائم سنگ لوزه
خیلی از افرادی که سنگ لوزه دارند هیچ علامتی ندارند. خوشبختانه اگر سنگ‌های لوزه‌های‌تان شما را اذیت نکنند احتمالا نیازی نیست کاری انجام دهید.
اما اگر علائمی داشته باشید، ممکن است قرمزی و تحریک در لوزه‌های‌تان به وجود بیاید، تنفس‌تان بد بو شود، دچار عفونت‌هایی مانند تونسیلیت شوید، گلو درد بگیرید و یا هنگام بلع احساس درد و سختی کنید. سنگ لوزه سبب بد بو شدن دهان می‌شود، زیرا باکتری‌هایی که روی این سنگ‌ها رشد می‌کنند این بوی بد را ایجاد می‌کنند. برخی از افراد که سنگ لوزه دارند، احساس درد یا فشار در گوش‌های‌شان می‌کنند.
چه کسانی بیشتر مستعد سنگ لوزه‌اند؟
دقیقا معلوم نیست چرا برخی از افراد مکررا دچار سنگ لوزه می‌شوند، اما چند فاکتور را می‌توان دخیل دانست. افرادی که شکاف‌های لوزه‌های‌شان بیشتر یا عمیق‌تر است بیشتر در معرض ابتلا به سنگ لوزه قرار دارند. ضمنا سنگ لوزه در نوجوانان شایع‌تر است.
درمان سنگ لوزه چگونه است؟
اگر متوجه سنگ‌های ریز لوزه شدید که درد یا علامت دیگری ایجاد نمی‌کنند، احتمالا خودتان می‌توانید با کمی فشار وارد کردن توسط پشت مسواک‌تان روی سنگ‌ها آن‌ها را جدا کنید. سنگ‌ها را به طرف جلو فشار دهید تا خفه نشوید یا آن‌ها را قورت ندهید. گاهی با شدت قرقره کردن هم می‌تواند سنگ‌های لوزه را از جا بکند.
اگر خودتان نمی‌توانید سنگ لوزه را خارج کنید، پزشک می‌تواند در مطب خود این کار را برای‌تان انجام بدهد. اگر مکررا دچار سنگ لوزه می‌شوید ممکن است لازم شود لوزه‌های‌تان را بردارید (تونسیلکتومی).
شستشو با فشار کم
استفاده از آب فشان با فشار کم می‌تواند به شل شدن سنگ لوزه از جای خود کمک کند. مقابل یک آینه بایستید و آب فشان را مقابل سنگ لوزه‌های‌تان بگیرید. مراقب باشید وقتی سنگ از جای خودش آزاد می‌شود به سمت حلق‌تان نرود. این راهکار را برای بچه‌ها به کار نبرید. استفاده‌ی منظم از آب فشان برای شستشوی لوزه‌ها نیز می‌تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ لوزه کمک کند.
دهان شویه غیر الکلی
در دهان چرخاندن دهان شویه غیرالکلی می‌تواند به شل کردن سنگ لوزه‌ها و کاهش مقدار باکتری‌ها در دهان‌تان کمک کند.
قرقره آب‌نمک
قرقره محلول آب‌نمک گرم می‌تواند سنگ لوزه‌ها را از جای خود آزاد کند. نصف قاشق چایخوری نمک را در یک فنجان آب گرم حل کرده و ۱۵ تا ۱۰ ثانیه در دهان قرقره کنید.
قرقره با سرکه سیب
قرقره با سرکه سیب رقیق شده می‌تواند ذرات سنگ لوزه‌های‌تان را تجزیه کند. یک قاشق غذاخوری سرکه سیب را در یک فنجان آب گرم حل کرده و سه بار در روز قرقره کنید تا سنگ‌های لوزه به مرور از جای خود کنده شوند.
پیشگیری از تشکیل سنگ لوزه
برخی از افراد نسبت به بقیه بیشتر مستعد سنگ لوزه‌اند، اما شما می‌توانید با رعایت نکات زیر از ابتلا به سنگ لوزه پیشگیری کنید:
به بهداشت دهان و دندان‌های‌تان اهمیت بدهید.
به طور مرتب مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
شستن دهان و لوزه‌ها با اسپری آب می‌تواند باکتری‌ها و ذرات را از روی لوزه‌های‌تان پاک کند و ریسک تشکیل سنگ لوزه را به حداقل برساند.
چه عوارض و بیماری‌های دیگری بر لوزه اثر می‌گذارند؟
لوزه‌های شما علاوه بر سنگ لوزه می‌توانند دچار مشکلات دیگری هم بشنود. پزشک می‌تواند کمک‌تان کند علت را پیدا کنید. سایر بیماری‌هایی که علائمی مشابه سنگ لوزه دارند شامل موارد زیر می‌شوند:
تونسیلیت؛ اگر لوزه‌ها قرمز و ملتهب شوند و بلعیدن برای‌تان سخت شود ممکن است عفونتی در لوزه‌های‌تان داشته باشید. تونسیلیت اغلب همراه با تب است.
گلو درد استرپتوکوکی: این گلو درد نوعی تونسیلیت است که می‌تواند سبب درد شدید در گلو یا انتهای دهان شود. گلو درد با منشا استرپتوکوک مانند تونسیلیت اغلب سبب تب می‌شود.
بیماری لثه و پوسیدگی دندان: درد در دندان‌ها و لثه‌ها می‌تواند به آرواره، گوش و یا حتی گلو هم برسد. عفونت‌های درمان نشده در دندان و لثه‌ها می‌توانند به تمام دهان سرایت کنند و یا حتی سایر قسمت‌های بدن را نیز مبتلا کنند.
سرطان لوزه: سرطان لوزه که به آن لنفوم لوزه نیز می‌گویند سبب درد در ته دهان می‌شود که التیام نمی‌یابد. سایر علائم این بیماری شامل درد در گوش‌ها و حلق، مشکل در بلع و خون در دهان می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر نتوانید با راهکار‌های خانگی توصیه شده سنگ لوزه‌ها را جدا کنید، نباید فشار بیشتری وارد کنید یا از اشیاء تیز استفاده نمایید، چون موجب خونریزی خواهد شد. نواحی اطراف لوزه‌ها دارای رگ‌های خونی زیادی است، بنابراین وارد کردن فشار زیاد یا ضربه زدن می‌تواند سبب خونریزی و تبعات بعدی شود.
اگر سنگ لوزه هفته‌ها باقی ماند یا علائمی دارید که احساس می‌کنید ناشی از سنگ لوزه‌تان است به پزشک مراجعه کنید. اگر هم با راهکار‌های خانگی موفق شدید سنگ‌های لوزه را جدا کنید، اما همچنان دردتان ادامه دارد یا نفس‌تان بد بو است، باز هم باید به پزشک مراجعه کنید. متخصص گوش و حلق و بینی معمولا می‌تواند مشکل سنگ لوزه را برای‌تان درمان کند.
اگر علائم عفونت لوزه را دارید باید به پزشک مراجعه کنید:
مشکل در قورت دادن.
بزرگ شدن لوزه‌ها طوری که تنفس را دشوار کرده است.
چرک یا ترشحات سفید رنگ از لوزه‌ها.
به شدت بزرگ شدن لوزه‌ها.
خونریزی در نواحی لوزه‌ها.
ناهنجاری تنفس موقع خواب
