روز عرفه میان روزهای مهم و پرفضیلت سال از جایگاه بسیار ویژه‌ای برخوردار است. سال‌ها پیش در چنین روزی امام حسین(ع) در صحرای عرفات، ساعت‌ها در حال ایستاده به مناجات با پروردگار پرداخت و با راز و نیاز عاشقانه خود، درس‌های بسیار را به ما آموخت. عرفه روز دعا و توجه کامل و مخلصانه به خداوند متعال است. اینک به‌مناسبت فرا رسیدن روز عرفه به خاطره‌ای از رهبر معظم انقلاب در این باره اشاره می‌شود.
* * * * *
به گزارش باشگاه خبرنگاران یادم است هنوز بالغ نبودم که اعمال روز عرفه را به‌جا آوردم. اعمال آن روز، طولانی هم هست ــ لابد آشنا هستید؛ خیلی از جوانان با آن اعمال آشنا هستند ــ چند ساعت طول می‌کشد. اعمال، از بعد از نماز ظهر و عصر شروع می‌شود و اگر انسان بخواهد به همه آن اعمال برسد، شاید تا نزدیک غروب ــ روزهای نه‌چندان بلند ــ به‌طول می‌انجامد.
آن‌وقت من یادم است که با مادرم ــ چون مادرم هم خیلی اهل دعا و توجّه و اعمال مستحبّی بود ــ می‌رفتیم یک گوشه حیاط که سایه بود ــ منزل ما حیاط کوچکی داشت ــ آن‌جا فرش پهن می‌کردیم ــ چون مستحب است که زیر آسمان باشد ــ هوا گرم بود؛ آن سال‌هایی که الآن در ذهنم مانده، یا تابستان بود، یا شاید پاییز بود، روزها نسبتاً بلند بود. در آن سایه می‌نشستیم و ساعتهای متمادی، اعمال روز عرفه را انجام می‌دادیم، هم دعا داشت، هم ذکر و هم نماز. مادرم می‌خواند، من و بعضی از برادر و خواهرها هم بودند، می‌خواندیم. دوره جوانی و نوجوانی من این‌گونه بود؛ دوره اُنس با معنویات و با دعا و نیایش.
البته ما آن‌وقت از یک امتیاز برخوردار بودیم که اگر آن امتیاز، امروز در جوانی باشد، دعا و ذکر و نماز برای او شیرین خواهد بود و مطلقاً خسته‌کننده نخواهد شد؛ و آن توجّه به معانی است. ببینید؛ هر کس که از نماز خسته می‌شود، یا معنای نماز را نمی‌داند، یا توجّه نمی‌کند، والّا اگر کسی معنای نماز را بداند و به نماز هم توجّه کند، امکان ندارد از نماز خسته شود؛ اصلاً امکان ندارد.
اگر کسی معنای دعا، مثلاً دعای ابی‌حمزه ثمالی، یا دعای امام حسین علیه السّلام در روز عرفه را بفهمد و توجّه کند ــ که هر دو خیلی طولانی هستند و چون گاهی انسان معنا را هم می‌داند، اما توجّه نمی‌کند، ذهنش جاهای دیگر می‌رود ــ امکان ندارد از این دعای به این بلندی خسته شود، یعنی این گفتگویی که در این دعا انجام گرفته، بین آن بنده برگزیده و شایسته و بامعرفت و خدا، این‌قدر پُرجاذبه و نافذ و حقیقی است ــ یعنی بیان‌کننده آن خواسته‌های فطری انسان است ــ که امکان ندارد کسی هیچ‌وقت از آن خسته شود.
من توصیه‌ام به جوانان این است که عبادت را با توجّه انجام دهند. من اصرار نمی‌کنم که زیاد عبادت کنید؛ نه. شما خواستید زیاد عبادت کنید، خواستید کم عبادت کنید؛ ولی آنچه انجام می‌دهید باتوجّه باشد. البته همه باید عبادت واجب را انجام دهند؛ آن‌که قابل اغماض و اینها نیست. هر کسی باید عبادت واجبش را انجام دهد. عبادات واجب، چیزی هم نیست، فقط هفده رکعت نماز در شبانه‌روز، عبادت واجب ماست که این چیز زیادی نمی‌شود.
هفده تا یک‌دقیقه، یا حداکثر هفده تا دودقیقه چیزی نمی‌شود. من نمی‌گویم جوانان عبادات مستحبّه ــ مثل دعا خواندن، تلاوت قرآن، یا نمازهای مستحبی ــ را زیاد انجام دهند؛ اما می‌گویم همان مقداری که انجام می‌دهند با توجّه باشد. اگر با توجّه انجام دادند، بهره می‌برند؛ حقیقتاً از آن چیزی که می‌خوانند، استفاده می‌کنند. حالا ممکن است بعضی عربی بلد نباشند، ترجمه‌های خوبی شده است؛ من بعضی از ترجمه‌های دعاها را دیده‌ام، واقعاً خوب است. بد نیست شما این را بدانید. من با دید ادبی که به این دعاها نگاه می‌کنم، جزو زیباترین سخنان زبان عربی است. همین دعای کمیل، یا دعای امام حسین علیه السّلام در عرفه، یا همین دعای ابی‌حمزه، یا آن مناجات شعبانیّه، اینها در زبان عرب، جزو زیباترین متنهای ادبی است؛ خیلی زیباست؛ البته این دعاها متنهای قدیمی است.
(گفتگوی صمیمانه رهبر انقلاب با جمعی از جوانان و نوجوانان ــ 76/11/14)
