دیپلمات ارشد روسیه که در مجمع بین‌المللی «پریماکوف» صحبت می‌کرد، در پاسخ به سؤالی در مورد تلاش‌های مسکو در راستای حفظ توافق هسته‌ای با ایران، از تلاش واشنگتن برای بر هم زدن توافق‌های بین‌المللی انتقاد کرد و گفت: «برجام، برای جهان دیپلماسی دستاوردی مهم بود. علاوه بر این، این توافق نه تنها از تنش‌ها حول یک کشور کاست، بلکه عامل تقویت قابل توجه رژیم منع اشاعه بوده است. این توافق، جزء بسیار مهمی از این ساختار است.»
اینتسکس، گامی کوچک است
لاوروف با اشاره به تلاش‌های دیپلماتیک این کشور برای حفظ برجام از جمله برگزاری نشست‌های کمیسیون مشترک برجام و حمایت از راه‌اندازی ساز و کار مالی موسوم به «اینستکس»، درباره این طرح اروپایی، گفت: «تا جایی که ما متوجه شده‌ایم، این ساز و کار قرار است توسط کشورهایی که با ایران مراوده تجاری دارند، مورد استفاده قرار گیرد، چراکه در غیر اینصورت، این ساز و کار، ناقص خواهد بود. علاوه بر این، نباید برای کالاهای تحت پوشش این ساز و کار هیچ محدودیتی قائل شد. مهمترین کالا هم نفت است، این برای ایران از همه مهمتر است.»
وی سپس به تلاش‌های ظاهری برای راه‌اندازی این ساز و کار اشاره کرد و گفت: «این ساز و کار بالأخره اعلام شد، اما اکنون با گذشت چند ماه، هنوز عملیاتی نمشده است. علاوه بر این، اعلام شده است که این ساز و کار فقط تجارت میان ایران و کشورهای اتحادیه اروپا را پوشش می‌دهد، آن هم در این مرحله فقط کالاهایی که تحت تحریم ایالات متحده قرار ندارند. این گام کوچکی است، اما به هر حال ما از آن استقبال می‌کنیم و امیدواریم که در مراحله بعدی، دیگر کشورها هم امکان پیوستن به آن را داشته باشند و کالاهای دیگر، به خصوص نفت، هم تحت پوشش آن قرار گیرد.»
وزیر خارجه روسیه ادامه داد: «چند ماه گذشته، اما این ساز و کار عملیاتی نشده است، البته یک نفر را برای فعال کردن آن مسئول کرده‌اند. آمریکایی‌ها هم اعلام کرده‌اند که هرآنکس را که با این ساز و کار، همکاری کند، تحریم می‌کنند.»
اتحادیه اروپا ابتدای سال جاری میلادی بعد از ماه‌ها وعده برای راه‌اندازی ساز و کار جهت پشتیبانی از تجارت با ایران و دور زدن تحریم‌های آمریکا، شرکتی تحت عنوان اینستکس را ثبت کرد که هنوز عملیاتی نشده و فعلا نیز فقط قرار است از اقلام غذایی و انسان‌دوستانه پشتیبانی کند. مقام‌های اروپایی همچنین امکان دور زدن تحریم‌های اروپا توسط این ساز و کار را هم رد کرده‌اند.
فشار آمریکا به کشورها برای نقض برجام
وزیر خارجه روسیه در بخش دیگری از این نشست، در مورد تصمیم ایران برای توقف اجرای برخی از تعهداتش ذیل برجام، گفت: «همانطور که می‌دانید، ایران بر اساس حقوقی که در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد برایش تعریف شده، برخی از محدودیت‌های داوطلبانه، خصوصا در زمینه سقف ذخایر اورانیوم با غنای پایین و آب سنگین را تعریق کرده است. البته تا الان، ایران به سقف‌های مشخص‌شده در برجام، نرسیده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان تأیید کرده است که ایران در حال اجرای تعهداتش است.»
وی افزود: «اما نهایتا، محدودیت‌هایی که در زمینه تولید اورانیوم با غنای پایین و آب سنگین برای ایران تعیین‌شده، با ساز و کاری در برجام همراه بود که ایران تولیدات خود را انجام می‌داد و میزان مازاد را در خارج از کشور به فروش می‌رساند و این کاری بود که در تمام این سال‌ها انجام می‌شد. اما اکنون ایالات متحده تمام کشورها را از خرید مازاد ایران منع کرده است. برای [توصیف] این وضع به سختی می‌توان کلمه‌ای پیدا کرد.»
لاوروف ادامه داد: «بعضی تلاش می‌کنند کل جهان را مجبور کنند که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل را نقض کنند، تا بتوان یک کشور را "خفه کرد." این واقعیت، اکنون جهت‌گیری اصلی سیاست ایالات متحده در خاورمیانه است. باعث تأسف است. ما داریم برای مقابله [با این سیاست] تلاش می‌کنیم و سعی می‌کنیم به مسائل منطقه‌ای دیدی مسئولانه‌تر و جامع‌تر داشته باشیم. شرکای خود را به اتخاذ رویکردی مشابه دعوت می‌کنیم.»
حمایت روسیه از اجرای کامل قطعنامه ۵۹۸
وزیر خارجه روسیه در ادامه این نشست به سؤالی در مورد اجرای یکی از بندهای قطعنامه ۵۹۸ برای ایجاد یک مجمع گفت‌وگوی منطقه‌ای پاسخ داد و گفت مسکو تنها کشوری است که به صورت عملی از این ایده حمایت کرده است.
وی گفت: «این قطعنامه شامل بندی است که خواهان گسترش امنیت منطقه‌ای شده است. بند کوچکی است، اما محتوای مهمی دارد. همچنین در مورد شمول ایران در نوعی از همکاری جمعی میان کشورهای ساحل [خلیج فارس] صحبت شده است.»
لاوروف ادامه داد: «در پاسخ به این سؤال، می‌خواهم بگویم که روسیه تنها کشوری بوده است که در طول سالیان طولانی، عملا برای اجرای این قطعنامه تلاش کرده است. حدود ۱۸ سال پیش، کشور ما اجرای طرحی برای آغاز گفت‌وگو میان شورای همکاری خلیج فارس از یک سو و ایران از سوی دیگر را مطرح کرد. هدف از این کار، انتقال تجربه سازمان امنیت و همکاری اروپا بود، که البته آن زمان هنوز به یک سازمان تبدیل نشده بود: اقدامات اعتمادساز، شفافیت در مباحث نظامی، شفافیت، انتقال تدریجی به مرحله‌ای که کشورها یکدیگر را به تمرین‌های نظامی دعوت کنند و گام‌های دیگر.»
وزیر خارجه روسیه افزود: «در مفهوم پیشنهادی ما، پیش‌بینی شده بود که کشورهای اتحادیه عرب، اتحادیه اروپا، پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و سازمان همکاری اسلامی در تلاش برای عادی‌سازی روابط میان کشورهای عربی خلیج فارس و ایران، مشارکت کنند. ما چندین بار این مفهوم را با شورای همکاری خلیج [فارس] در میان گذاشتیم. چندین کشور حاضر در این شورا، آماده کار بر روی این ایده بودند، اما هنوز به موضع واحدی نرسیده‌اند. به هر حال، ما با دریافت واکنش چند کشور، این ایده را به روزرسانی کرده‌ایم و هنوز هم این ایده "روی میز" است.»
لاوروف ادامه داد: «علاوه بر این، محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، اخیرا پیشنهاد کرده میان ایران و شورای همکاری پیمان عدم تعرض امضا شود. این کار قطعا مفید خواهد بود، اما مبنای من فعلا روی این اقدام "سلبی" برای "ایجاد پل" از طریق انکار، نخواهد بود، چراکه به نظر من، در حال حاضر اعتمادسازی و حل دغدغه‌های متقابل از طریق گفت‌وگو، مناسب‌تر از هر زمان دیگر است.»
به حاشیه راندن مسئله فلسطین با مقصرسازی از ایران
وزیر امور خارجه روسیه در بخش دیگری از این نشست، تأکید کرد که برخی در تلاش هستند تا تمام مشکلات منطقه را به گردن ایران بیاندازند تا مسئله فلسطین از تمرکز رسانه‌ها خارج شود.
وی گفت: «همانطور که پیش از این هم گفته‌ام، گرایشی وجود دارد که تمام مشکلات منطقه به گردن ایران انداخته شود، تا توجهات از مسئله ایجاد کشور فلسطین، از راهکار دو دولتی برای مسئله صلح خاورمیانه، منحرف شود. شاهد این تلاش هستیم.»
او همچنین گفت برخی تلاش می‌کنند دیگر کشورها را به عدم اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل در موضوع فلسطین، وادار کنند. لاوروف افزود: «امیدواریم که عقل سلیم حکمفرما شود و شاهد احیای تلاش‌های جمعی باشیم. گروهی با مشروعیت بین‌المللی تحت عنوان گروه چهارجانبه متشکل از روسیه، ایالات متحده، اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد، وجود دارد که مورد تایید شورای امنیت نیز هست و کسی آن را لغو نکرده است. مایه تأسف است که سال‌هاست این گروه فعال نیست. ما این وضع را غیرسازنده می‌دانیم و می‌خواهیم اطمینان یابیم که تصمیماتی که در سازمان ملل اتخاذ می‌شود، اجرایی شوند.»
منبع: فارس
