اگر در حالت روزه‌داری به هنگام مضمضه کردن به طور اتفاقی و ناخواسته آب در گلو رود چه حکمی دارد؟ آیا در این صورت باید روزه‌ی آن روز را قضا باید کرد؟ روزه‌دار اگر بداند که با مضمضه کردن، بدون اختیار آب در گلویش می‌رود آیا می‌تواند مضمضه کند؟
پاسخ عمده‌ی این سؤالات در این فتوای امام خمینی (س) جستجو باید کرد که در جلد اول تحریرالوسیله صفحه ۲۷۶ آمده است و نهمین مورد از "مواردی که روزه را قضا باید کرد، ولی کفاره ندارد" را بر می‌شمارد.
التاسع - إدخال الماء فی الفم للتبرد بمضمضة أو غیر‌ها فسبقه و دخل الحلق، و کذا لو أدخله عبثا، و أما لو نسی فابتلعه فلا قضاء علیه، و کذا لو تمضمض لوضوء الصلاة فسبقه الماء فلا یجب علیه القضاء، و الأحوط الاقتصار على ما إذا کان الوضوء لصلاة فریضة، و إن کان عدمه لمطلق الوضوء بل لمطلق الطهارة لا یخلو من قوة
بنابراین:
۱- اگر روزه‌دار براى خنک شدن با مضمضه یا غیر آن آب را وارد دهان کند و بى‌اختیار داخل حلق شود، فقط قضای روزه‌ی آن روز واجب است و کفاره ندارد.
۲- اگر که آب را بى‌جهت و بی هدف در دهان کند و بى‌اختیار داخل گلو رود نیز فقط قضای روزه‌ی آن روز واجب است و کفاره ندارد.
۳- روزه‌دار اگر آب را از روی فراموشی فرو ببرد قضای روزه بر او واجب نیست
۴- چنانچه براى وضوى نماز مضمضه کند و بى‌اختیار در حلق رود، قضا بر او واجب نیست و احتیاط مستحب آن است که در این صورت به موردى که وضو براى نماز واجب باشد اکتفا شود، اگر چه واجب نبودن قضا در مضمضه براى هر وضویى بلکه براى مطلق طهارت، خالى از قوّت نیست.
اما این‌که مضمضه در حال روزه فی نفسه چه حکمی دارد؟ در این باره در "فصل مکروهات صائم" کتاب عروه چنین آمده است:
الثانی عشر: المضمضة عبثاً وکذا إدخال شی‌ء آخر فی الفم لا لغرض صحیح
پس به نظر صاحب عروه بی جهت مضمضه کردن و وارد دهان کردن هر چیز دیگر برای روزه‌دار مکروه است. امام خمینی (ره) نیز کراهت داشتن مضمضه را قبول کرده است.
ایشان در رساله نجاة العباد نیز متعرض این فرع شده‌اند که با متن عروه از جهتی متفاوت است. در صفحه ۱۶۴ آن چنین آمده است:
مسأله ۳ مضمضۀ زیاد براى روزه دار مکروه است و اگر بعد از مضمضه بخواهد آب دهان را فرو برد، بهتر است سه مرتبه آب دهان را بیرون بریزد.
نکته پایانی این که به فتوای امام (ره) روزه‌داری که می‌داند به سبب گرداندن آب در دهان ناخواسته و یا از روی فراموشی آب وارد حلقش می‌شود نباید مضمضه کند.
متن رساله نجاة العباد (ص:۱۶۴) در این خصوص چنین است: مسأله ۴: اگر انسان بداند که به واسطۀ مضمضه بى‌اختیار یا از روى فراموشى آب وارد گلویش مى‌شود، نباید مضمضه کند.
منبع:پورتال امام خمینی
