«من یکی از مدیران قدیمی و معروف به پدر معنوی سربازان هستم و امسال هم نزدیک به ۳۰ سال است که در حوزه سربازی و نظام وظیفه با جوانان سرباز مانوس می‌شوم». این جمله را مردی می‌گوید که در شفاف سازی قوانین و مقررات برای سربازان فعالیت زیادی داشته است.
به گزارش باشگاه خبرنگاران چوان سردار موسی کمالی رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیرو‌های مسلح متولد ۱۳۴۰ در شهرستان صومه سرا است. وی ارتباط بسیار خوبی سربازان دارد و در گفتگویی صمیمانه با باشگاه خبرنگاران جوان درباره قوانین سربازی، برنامه‌های ستاد کل نیرو‌های مسلح برای سربازان و پیشنهاد‌های میلیاردی برخی افراد برای معافیت ورزشکاران سخن گفت که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.
باشگاه خبرنگاران جوان:سردار چند فرزند دارید؟
سردار کمالی: سه فرزند دارم؛ دو پسر و یک دختر.
آیا دو فرزند پسر شما به سن سربازی رسیده اند؟
سردار کمالی: یکی از پسرهایم متولد ۸۰ هست. متولدین ۸۰ امسال برای سربازی احضار شدند و او هم جزء همین افراد است؛ اما مشمولان تا زمانی که در حال تحصیل هستند می‌توانند ادامه تحصیل بدهند.
کشور ما جزء کشور‌هایی است که به مشمولانی که در حال تحصیل هستند اجازه می‌دهد تا دکترا مسیر خود را ادامه دهند. یکی از پسرهایم هم مشغول تحصیل است و فرزند دیگرم هم به دلیل مصدومیت در ورزش از معافیت استفاده کرد.
معمولا تعطیلات نوروز کجا هستید؟
سردار کمالی: ما معمولا مانند بقیه مردم تعطیلات را تقسیم می‌کنیم و به سفر می‌رویم. امسال به سمت روستایمان در شمال خواهیم رفت.
مرخصی سربازان برای عید چند روز است؟
سردار کمالی: سربازان در عید معمولاً به دو گروه تقسیم می‌شوند؛ نصف عید را گروه اول به مرخصی می‌روند و گروه دوم هم پس از بازگشت گروه اول به مرخصی می‌روند.
درباره فعالیت‌های بخشی که حضور دارید برایمان می‌گویید؛ آیا در عید نوروز این قسمت تعطیل می‌شود؟
سردار کمالی: سربازان یکی از ارکان اصلی امنیت کشور هستند و بخش عمده‌ای از توان رزم نیرو‌های مسلح و نظم و امنیت کشور بر عهده دارند. سربازان در عید تقریباً حضور دارند و تکلیف ملی، شرعی و قانونی خود را که دفاع از امنیت کشور است انجام می‌دهند.
بخش عمده‌ای از فرماندهان و مسئولان مرتبط با سربازان نیز روز عید، لحظه تحویل سال و روز‌های دیگر در پادگان‌ها حضور دارند و ما هم به صورت فیزیکی و غیرفیزیکی فعالیت داریم.
با توجه به اوضاع اقتصادی آیا حقوق سربازان عادلانه است؟
سردار کمالی: سربازی یک سری الزامات و آثاری دارد و یکی از اهداف سربازی در کشور‌های دنیا مشارکت مردم در امر دفاع است و سعی می‌کنند بخشی از نیروی انسانی نیرو‌های مسلح خود را از مردم تامین کنند و یکی دیگر از اهداف پایین آوردن هزینه امنیت برای کشور است.
هزینه امنیت باید توسط مردم پرداخت شود که از بیت المال است؛ برای اینکه هزینه برای کشور و مردم کاهش پیدا کند، بخشی را خود مردم خدمت می‌کنند. شما در نظر بگیرید اگر بخواهید یک نیرو را به کار بگیرید حداقل حقوق کارمندی و یا کارگری را باید پرداخت کنید که در نتیجه برای سربازی حقوق آن معنا و مفهوم را ندارد.
اگر قرار به پرداخت حقوق باشد، بحث سرباز حرفه‌ای، پیمانی و قراردادی مطرح می‌شود؛ در نتیجه من در بحث‌ها می‌گویم که ما به سرباز حقوق نمی‌دهیم چرا که سرباز ۲۴ ساعته در حال خدمت است و، چون برای تکلیف قانونی آمده نمی‌توان برای این کار قیمت‌گذاری کرد. جوانان بهترین دوران زندگی‌شان را آمده‌اند خدمت کنند و نمی‌توان گفت که قیمت این کار چقدر است.
از سوی دیگر، چون هدف از سربازی مشارکت مردم در امر دفاع و کاهش هزینه‌ها است و اگر بگویید این حوق عادلانه است؟ می‌گویم خیر، چرا که چیزی به نام حقوق نداریم و اگر بخواهیم حقوق بدهیم باید طبق قانون باشد.
در قانون آمده حداقل حقوق سرباز باید ۶۰ تا ۹۰ درصد حداقل حقوق کارکنان پایور باشد، اما مقداری که پرداخت می‌کنیم در حد ۲۰ تا ۵۰ درصد است، که اخیراً سربازان متاهل تحت پوشش کمیته امداد را به میزان ۷۰ درصد حداقل حقوق رساندیم و آن‌ها هم تا ۹۰ درصد فاصله دارند؛ لذا از این جهت همیشه به سربازان می‌گویم با وجود اینکه این موضوع قانونی است، من به عنوان متولی امور سربازی شرمنده سربازان و خانواده‌ها هستم.
در عین حال سیاست ما هم افزایش حقوق سرباز به آن حدی که بعضی‌ها انتظار دارند نیست. سرباز، چون جوان است، باید خوراک، زیست و لباس خوب و مناسبی داشته باشد و هزینه مرخصی هایش را تامین کنیم که در صوت خوب اجرا شدن این موارد، بحث حقوق به آن صورت معنا و مفهوم پیدا نمی‌کند.
باشگاه خبرنگاران جوان: تا امروز چه تعداد افرادی از طرح جریمه مشمولان غایب استفاده کرده‌اند؟
سردار کمالی: در رابطه با جریمه مشمولان غایب، ستاد کل نیرو‌های مسلح از ابتدا با چنین طرحی به دو دلیل عمده مخالف بود.
۱. این طرح تبعیض آمیز است و افراد پولدار می‌توانند خدمت را بخرند و کسانی که این پول را ندارند مجبورند غصه بخورند و باعث می‌شود که جوانان احساس تبعیض و بی‌عدالتی کنند و در نتیجه طرح خوبی نیست.
۲. ما می‌گفتیم که این طرح جوانان را برای وارد شدن به راه طولانی غیبت وسوسه می‌کند، چراکه کسانی که وارد غیبت می‌شدند، باید ۸ سال مشکلات و مسائل غیبت را تحمل می‌کردند تا وارد سال هشتم برای خرید شوند و این همین اتفاق نیز رخ داد.
سال اول استقبال از طرح به دلیل اینکه سال‌ها این برنامه اجرا نشده بود خوب بود و حدود ۲۰۰ هزار نفر ثبت نام کردند که حدود ۱۸۰ هزار نفر جریمه را به صورت قسطی خریدند و حدود ۲۷۰۰ میلیارد درآمد به دست آمد؛ اما سال دوم سیر نزولی شروع شد و تا چند روز پیش که آمار گرفتیم، حدود ۴۴۰ هزار نفر از غایبین از این طرح استفاده کردند و جانشین نیروی انتظامی در یک مصاحبه‌ای اعلام کرد که در آمد این طرح حدود ۵ هزار میلیارد بود و وصول شد. بعضی‌ها در مصاحبه‌هایی گفته بودند که سالانه ۵ هزار میلیارد درآمد از محل این طرح کسب می‌شود، که چنین چیزی صحت ندارد.
ما به دولت و مجلس پیشنهاد کردیم این طرح را به دلیل اینکه جلوی رشد بی‌رویه غیبت‌ها گرفته شود حذف کنند و گفتیم که اگر حذف شود، سال آینده درآمد ما بیشتر می‌شود و پیش‌بینی می‌کنیم درآمدی که از این جریمه مشمولان غایب به دست بیاید، از مجموع ۲ سال گذشته بیشتر باشد.
به هر حال این رسم ناپسند متوقف شد و امسال چیزی به نام مشمولان غایب نداریم و فقط کسانی که در سال ۹۷ ثبت نام کرده بودند، می‌توانند جریمه‌ها را پرداخت و تسویه کنند.
چقدر با شفاف‌سازی قوانین و حق و حقوق سربازان موافق هستید و در این زمینه چه تلاش‌هایی را انجام دادید؟
سردار کمالی: نه تنها سربازان، بلکه همه باید از حق و حقوق خود مطلع باشیم و حق و حقوق خودمان را مطالبه کنیم. ما اگر مطالبه‌گر باشیم بسیاری از مشکلاتمان حل می‌شود و به همین خاطر در بازدید‌هایی که داریم، پیگیریم که سربازان از حق و حقوقشان مطلع باشند.
در بازید‌های اخیر شاهد بودم که فرماندهان و مسئولین شماره تلفن‌های خود را زده‌اند تا سربازان از تلفن‌ها مطلع باشند و در بعضی از یگان‌ها شماره تلفن من هم زده شده بود، چرا که در سخنرانی‌ها با سربازان تلفنم را اعلام می‌کنم تا با پیامک بتوانند با من ارتباط برقرار کنند.
روزانه حدود ۶۰۰ پیامک دریافت می‌کنم و از بروز خیلی مسائل جلوگیری می‌شود، لذا در همین راستا بنا داریم امسال یک منشور سربازی را تحت عنوان منشور سربازی تنظیم و ابلاغ کنیم و آن چیزی که حق وحقوق سربازان است و بایستی در نیرو‌های مسلح رعایت شود در این منشور می‌آید. همچنین خبر‌های موثق در مورد سربازی صرفا از سوی ستاد کل نیرو‌های مسلح و سازمان وظیفه عمومی اعلام می‌شود.
سربازی یکی از موضوعاتی است که کاربرد زیادی دارد و بعضی‌ها با سوء استفاده از این مسئله خبر‌ها و یا نظراتی را درباره آن مطرح می‌کنند که غیرکارشناسی است و خودشان می‌گویند که ما کاری نداریم این اجرایی می‌شود یا نمی‌شود، لذا به جوانان تاکید می‌کنم که در مورد سرنوشت خودشان که ۲ سال خدمت سربازی است و تا ۵۰ سال هم درگیر هستند، به، اما و اگر‌ها و نظرات غیرکارشناسی که از سوی بعضی‌ها مطرح می‌شود توجه نکنند تا گرفتار بعضی از باند‌ها و گروه‌های مشاوره و راهنمایی که برای سربازی است، نشوند.
سربازان اخبار خود را از سازمان وظیفه عمومی، سایت پلیس و سامانه‌های دیگری که طراحی شده پیگیری کنند و خبر‌های کلی و هم از سوی ستاد کل نیرو‌های مسلح اعلام می‌شود.
اگر کسی بخواهد در یک نیروی خاصی خدمت کند، می‌تواند به این مهم دست پیدا کند؟
سردار کمالی: در رابطه با تقسیم سربازان هنوز به طرحی نرسیدیم که بتوانیم نقش خود سرباز را پر رنگ کنیم، چراکه آمایش سرزمینی یگان‌های ما طوری است که در بعضی استان‌ها نیاز بالا و در بعضی از استان‌ها نیاز کمتری داریم، به همین دلیل باید همه سربازان را به آن یگان‌ها سوق دهیم؛ لذا ما چند قاعده در نیرو‌های مسلح داریم: ۱. تلاش داریم تا آنجایی که امکان دارد، فاصله‌ی بین محل زندگی و محل خدمت سرباز را کاهش دهیم و الان مبنای ما ۳۰۰ کیلومتر است که البته متاهل‌ها در محل سکونت همسرشان به کارگیری می‌شوند.
همچنین افراد یتیم اگر تک فرزند باشند کفیل مادر می‌شوند و اگر چند برادر باشند، در محل سکونت خودشان به کارگیری می‌شوند، برای افراد تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی هم تلاش داریم که نزدیک محل سکونت به کارگیری شوند.
بنا داریم در آینده نه چندان دور، طرحی را تهیه کنیم که بتوانیم مانند کنکور به سرباز این حق را بدهیم که بتواند چند جا را تعیین کند و ما امتیازاتی مشخص کنیم تا بر اساس آن‌ها بتوانیم فرد را در آن جایی که خودش از قبل تعیین کرده به کارگیری کنیم.
روی تراشه کارت‌های پایان خدمت چه اطلاعاتی ذخیره می‌شوند و چه کاربردی دارند؟
سردار کمالی: هر چه دلتان بخواهد در تراشه ما وجود دارد و سعی کردیم اطلاعات مردم و یگان‌های نیرو‌های مسلح در ظاهر کارت نباشد و این اطلاعات در تراشه کارت باشد.
در گذرنامه، بانک‌ها و سازمان‌هایی که نیاز به اطلاعات داشته باشند تفاهم نامه‌هایی امضا می‌شود تا بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.
با گروهی از سربازان فراری که پشیمان شده‌اند و می‌خواهند به خدمت بازگردند، چه برخوردی خواهد شد؟
سردار کمالی: بعضی از سربازان با غیبت ۱۰ الی ۱۵ روز فکر می‌کنند فراری محسوب می‌شوند، در حالی که مطابق قانون افرادی که تا ۶۰ روز مراجعه کنند فراری محسوب نمی‌شوند. کسانی که خودشان را به محل خدمت معرفی نکنند، به ازای هر روز غیبت ۲ روز اضافه می‌خورند و یک روز هم که حضور نداشته اند و تبدیل به ۳ روز می‌شود.
این مدت نمی‌تواند از سه ماه بیشتر باشد و فرماندهان و مسئولین می‌توانند کمیته تشکیل دهند و این غیبت‌ها را ببخشند. اگر فردی برای بار دوم مرتکب فرار شود ۶۰ روز معنا ندارد و هر مقداری که یگان را ترک کند، فراری به حساب می‌آید و تعیین تکلیف فرد با دادگاه است.
ما یک ضوابط و شیوه نامه‌ای را اخیرا به نام بازگشت به سنگر سربازان فراری ابلاغ کرده ایم، یعنی افراد را دعوت کرده ایم که به خدمت بازگردند، چراکه سربازان با فرار حداقل تا ۵۰ سالگی با مشکلات زیادی باید دست و پنجه نرم کند. چراکه فرد در ۵۱ سالگی از سیستم قانونی خارج می‌شود.
ما تسهیلاتی را فراهم کرده ایم و اختیاراتی را برای فرماندهان در نظر گرفته ایم که بتوانند اضافه خدمت‌ها را ببخشند و از سوی دیگر با سازمان قضایی نیرو‌های مسلح هماهنگ کرده ایم افرادی که مراجعه می‌کنند، حداقل تنبیهات قانونی را برایشان در نظر بگیرید تا بتوانند تعیین تکلیف شوند؛ لذا امسال فرصت بسیار خوبی برای سربازان فراری است، که در اجرای ضوابط بازگشت به سنگر سربازان فراری خودشان را معرفی کنند و تعیین تکلیف شوند.
آیا میزان امریه را نمی‌توان افزایش داد؟
سردار کمالی: در رابطه با امریه دو بحث مطرح هستند:
۱. ما برای این که امریه عادلانه باشد و رابطه‌ای نباشد و مردم استفاده کنند، همه سازمان‌ها را موظف کردیم که سامانه داشته باشد و شرایط بگذارند تا مردم بتوانند در آن سامانه ثبت نام کنند و پس از اعلام قبولی‌ها مردم را توجیه کنند که چرا این افراد انتخاب شده‌اند.
۲. تقریبا می‌شود گفت که بالغ بر ۱۵۰ وزارتخانه، سازمان، بنیاد، دانشگاه از سرباز استفاده می‌کنند و اینکه ما نمی‌توانیم سهمیه را افزایش دهیم، با توجه به کاهش موالید دست ما باز نیست و انشاالله یک زمانی برسد که بتوانیم سهمیه هارا افزایش دهیم.
به نظر شما خدمت در کدام واحد نظامی بهتر است؟
سردار کمالی: خدمت بستگی به ویژگی خود فرد دارد. سربازی کلا سخت است، چرا که شما در آن سن و سال جوانی باید وارد نیرو‌های مسلح شوید و زمانی که باید برای آینده و شغل خود برنامه‌ریزی کنید، یک مرتبه وقفه‌ای می‌افتد. این هم امری لازم و ضروری است و با توجه به تهدیداتی که کشور با آن‌ها مواجه است، بخشی از این برقراری امنیت با سربازان می‌باشد.
من همیشه به سربازان مدافعین نظم و امنیت کشور می‌گویم و اعتراف می‌کنم که سربازی کار سختی است و هر کسی هم غیر از این بگوید یا تعارف می‌کند یا شعارمی‌دهد. ما مدیون سربازان هستیم و از همه سربازان تشکر می‌کنیم.
خودتان کجا خدمت کرده اید؟
سردار کمالی: بنده خدمت سربازی را انجام نداده‌ام، به دلیل اینکه جوانانی که به سن ۱۸ سالگی می‌رسند، می‌توانند به صورت پیمانی یا رسمی وظیفه عمومی را انجام دهند. من هم به صورت رسمی بعد از دریافت دیپلم وارد سربازی طولانی‌مدت سپاه پاسداران شدم که الان هم در خدمت شما هستم.
عجیب‌ترین درخواست‌هایی که داشتید چه چیز‌هایی بوده است؟
سردار کمالی: عده‌ای آگاهانه و یا ناآگاهانه انتظار خلاف قانون دارند تا معافیت بگیرند. عده‌ای آگاهانه تقاضا‌هایی می‌کنند و پیشنهاداتی را می‌دهند که باید قرص و محکم ایستاد که برخی موارد مربوط به ورزشکاران بود.
افرادی پیشنهادات میلیاردی می‌دادند و ما براساس وظیفه ذاتی، قانونی و شرعی خودمان عمل کردیم و مقابل افرادی که می‌خواستند خلاف قانون عمل کنند، ایستادیم.
