حادثه یا سانحه، رویدادی ناخواسته و بدون برنامه ریزی است که خسارات جانی و مالی بسیاری را برجای می گذارد و طبق آمار‌های جهانی در مقابل هر حادثه بزرگ ۱۰ حادثه قابل توجه و ۳۰ حادثه قابل اغماض و ۶۰۰ شبه حادثه اتفاق می‌افتد.
به گزارش باشگاه خبرنگاران شدت حوادث و سوانح را معمولاً با تعداد کشتگان، مجروحان و یا میزان خسارات مالی به بار آمده می‌سنجند که سوانح و حوادث به ۳ دسته بلایای طبیعی، سوانح و حوادث صنعتی، تقسیم می‌شوند. همچنین این عوامل دارای خساراتی هستند که می‌توان آن را به ۲ گروه مستقیم و غیر مستقیم تقسیم کرد.
خساراتی که مستقیماً در اثر وقوع حادثه بروز می‌کند مانند: ریزش ساختمان‌ها و لغزش زمین در اثر زمین لرزه و یا تخریب اماکن مسکونی در اثر وقوع سیلاب و غیره خسارات هستند.
به خساراتی که در اثر وقوع حوادث ثانویه پس از وقوع حادثه اصلی مانند: آتش سوزی یا نشت گاز‌های سمی و قابل اشتعال، انفجار و مخازن تحت فشار در اثر تخریب تاسیسات و ساختمان‌ها براثر وقوع زمین لرزه و غیره اتفاق می‌افتند، خسارات غیر مستقیم می‌گویند که در این قبیل حوادث به گروه‌های امداد ویژه با لوازم و تجهیزات متناسب با محل حادثه و سازماندهی مؤسسات و سازمان‌های مختلفی نیاز است.
عملیات امداد و نجات به مجموعه اقدامات و فعالیت‌ها در هنگام حادثه با هدف امدادرسانی به افراد گرفتار در صحنه آسیب گفته می‌شود که واژه‌ای پر کاربرد است. عملیات امداد به تنهایی شامل مجموعه اقداماتی است که فعالیت آن از قبل و حین و پس از سوانح ممکن است تا مدت زیادی ادامه داشته باشد.
امداد و نجات جایگاه کسانی است که تمایل قلبی دارند تا بدون اعتنا به منافع شخصی به افراد دردمند و درمانده کمک کنند، جایگاه کسانی که می‌توانند بر روی موضوع مشترک خدمت به انسان‌ها، قلب و فکر خود را متمرکز کنند، اما این عملیات امداد و نجات دارای اصول اولیه‌ای است که گروه‌های نجات به منظور کسب نتایج قابل قبول از انجام خدمات امدادی لازم است اصول اساسی زیر را در عملیات کمک رسانی رعایت کنند.
بازرسی، تشخیص و درک صحیح نوع حادثه، تعداد مصدومان و وضعیت آن‌ها و احتمال تداوم حادثه، سازماندهی نیرو‌های نجاتگر و تعیین وظایف افراد، مشخص کردن تجهیزات و ابزار مناسب مورد استفاده در عملیات نجات، تعیین اولویت‌های نجات، شناسایی و تعیین محل مناسب و امن جهت استقرار مصدومان و قربانیان حادثه، شناسایی و تعیین محل مناسب برای استقرار هلی کوپتر یا آمبولانس و همکاری با نیرو‌های انتظامی و سایر نیرو‌های حاضر در محل از جمله اصول اساسی امداد است.
گروه‌ها، سازمان‌ها و افرادی که در حوادث مترقبه، غیرمترقبه، آتش‌سوزی‌ها و سوانح مختلف اقدام به انجام عملیات امدادی می‌کنند عبارتند از: امدادگران مؤسسات و سازمان‌های آتش نشانی و امداد شهری، شهرداری‌ها، اورژانس، هلال‌احمر، نیروهای‌نظامی، انتظامی و راهنمایی و رانندگی، پلیس‌راه، گروه‌های امداد حوادث سازمان‌های آب و فاضلاب، شرکت گاز، شرکت برق، شرکت نفت و غیره.
مهم‌ترین عاملی که امر امدادرسانی را موفقیت آمیز کرده و موجب کاهش آثار و عوارض حوادث مختلف می‌شود، هماهنگی‌های موجود میان این سازمان‌ها است. لذا قوانین و مقررات موجود در این سازمان‌ها نیز بر همکاری با یکدیگر در مواقع اضطراری تاکید می‌کند.
حالا می‌خواهیم در ادامه به تعدادی از حوادث اخیر و فعالیت‌ها و کمک‌های امدادگران و سلبریتی‌ها بپردازیم.
در تاریخ یکم آبان ماه ۱۳۹۶ زلزله بزرگ دیگرى کشورمان را لرزاند، این بار دیار مردان و زنان غیور کرمانشاه مرکز این حادثه بود که خانه‌ها آوار شد و خانواده‌هاى زیادى به ماتم نشستند، اما دستان پرتوان مردم نوع دوست ایران اسلامى از سراسر کشور براى یارى زلزله زدگان دراز شد.
همچنین در چند روز اخیر سیل بزرگی استان گلستان و چند شهر دیگر را در برگرفت که دوباره خانواده‌هایی به ماتم نشستند و این بار نیز دستان پرتوان مردم نوع دوست ایران اسلامى از سراسر کشور براى یارى سیل زدگان دراز شد.
در این میان، جمعیت هلال احمر واسطه‌اى قابل اعتماد براى کمک به مردم حادثه دیده قرار گرفت که به دنبال آن تعدادی از سلبریتی‌ها و افراد خودجوش پای کار آمدند.
حال می‌خواهیم کمک رسانی سلبیرتی‌ها و دستگاه‌های مسئول در بحران‌ها را با یکدیگر مقایسه کنیم.
ظرفیت سلربیتی‌ها، اینفوانسر‌ها و گروه‌های مرجع در تشویق مردم به کمک در موقعیت‌های مختلف بر هیچ کسی پوشیده نیست و در همه دنیا در هنگام حوادث این افراد به میدان می‌آیند و برای جمع آموری کمک‌های مردمی همکاری می‌کنند.
موضوع اصلی، اما چگونگی ورود آن‌ها به این حوزه است، مخصوصا اینکه در دنیا این افراد تحت برند‌های امدادرسان رسمی و شناخته شده مانند: صلیب سرخ یا سازمان ملل عمل می‌کنند.
در ادامه این گزارش با تمرکز بر زلزله کرمانشاه و گزارش‌های آسیب شناسی از این حادثه، به صورت مقایسه‌ای برخی از موارد مهم را بررسی خواهیم کرد.
در راستای جمع آوری کمک‌های دریافتی، افراد سلبریتی برای تبلیغات نیاز به بستر‌هایی دارند که الزاما رایگان نیست، اما نهادهای رسمی مانند هلال احمر بستر‌های تبلیغاتی از پیش فراهم را دارند که هزینه آن‌ها از محل دیگری تأمین شده و یا به اعتبار برند، رایگان در اختیار قرار می‌گیرند.
همچنین در مصرف کمک‌های دریافتی سلبریتی‌ها پس از جمع آوری پول، در بخش‌های مختلف نیاز به مشاوره و همکاری دارند که همیشه رایگان نخواهد بود، اما نهادهای رسمی حقوق کارشناسان و متخصصانی که باید درباره چگونگی مصرف کمک‌ها تصمیم بگیرند، از محل دیگری تأمین شده است.
در رابطه با شفایت نیز، هیچ نظارتی بر چگونگی مصرف کمک‌ها در مورد سلبریتی‌ها وجود ندارد که این موضوع در خصوص هلال احمر کاملا متفاوت بوده و کمک‌ها به حساب‌های مردمی واریز می‌شود که با شدید‌ترین ابزار‌های کنترلی نظارت می‌شوند.
برداشت از حساب کمک‌های مردمی جمعیت هلال احمر حتی از سوی خود جمعیت نیز به راحتی امکان پذیر نیست و مستلزم طی مراحل اداری و نظارتی خاص است.
باید گفت که در جریان زلزله کرمانشاه، به استناد مرکز آزمایشگاه فضای مجازی دانشگاه تهران، ۱۷۰۰ شماره حساب از سوی چهره‌ها برای دریافت کمک اعلام شد که سرنوشت تعداد زیادی از آن‌ها نامشخص است، اما هلال احمر به صورت شفاف گزارش مالی خود، حتی آورده ناشی از سود باقی مانده کمک‌های مردمی در حساب بانکی را اعلام کرده است.
لازم به ذکر است که در راستای هزینه تهیه اقلام کمکی و امدادی، افراد سلبریتی باید کمک‌ها را از فروشنده و ارائه کنندگان دریافت و به قیمت تجاری تهیه کنند که در رابطه با نهادهای رسمی مثل هلال احمر ظرفیت تهیه مستقیم برخی کالا‌ها و ارائه برخی خدمات قیمت حداقلی را دارد، برای مثال: چادر‌های امدادی در صنایع نساجی هلال احمر به قیمت تقریبی ۶۰۰ هزار تومان تهیه می‌شود، در حالی که در بازار آزاد با قیمتی نزدیک یک میلیون تومان عرضه می‌شود. به عنوان مثال: با ۳ میلیون تومان کمک به هلال احمر می‌شود ۵ چادر تهیه کرد، در حالی که با همین پول فروشنده تنها می‌تواند ۳ چادر خریداری کند.
هزینه ۲۵ میلیارد تومانی هلال احمر برای امدادرسانی به مردم سیل زده گلستان
علی اصغر پیوندی رئیس جمعیت هلال احمر در نشست خبری که ۱۰ فروردین ۹۷ در پی وقوع سیل در استان گلستان برگزار شد، در این زمینه اظهار کرد: جمعیت هلال احمر در این مدت علاوه بر امداد نوروزی خود، با به کارگیری ۸۵۰۰ امدادگر از طریق امداد و نجات، اسکان اضطراری، تغذیه اضطراری و درمان اضطراری، به کمک مردم سیل زده رفته است.
وی افزود: هلال احمر در این مدت فقط برای سیلاب و برف و کولاک ۲۵ میلیارد تومان هزینه کرده است.
رئیس جمعیت هلال احمر گفت: تاکنون ۱۴ میلیارد تومان از سوی مردم برای امدادرسانی به سیل زدگان کشور کمک شده است.
تا به اینجا نتیجه می‌گیریم که بهتر است کمک‌های خود را به نهادهای رسمی مانند هلال احمر پرداخت کنیم، اما هنوز موارد مهم دیگری باقی مانده که در ادامه از آن‌ها مطلع می‌شوید.
افراد سلبریتی جز در چهره‌های بسیار معروف، قدرت چانه زنی را ندارند، در حالی که نهادهای رسمی مانند هلال احمر به دلیل حجم بالای خرید، امکان خرید با تخفیف‌های عمده را دارند و بسیاری از اقلام امدادی و غذایی که جمعیت هلال احمر باید خریداری کند، مانند انواع تن و کنسرو در تعداد میلیونی تهیه می‌شود و گاهی اضافه بر تحفیف‌های مرسوم، تا ۲۰ درصد ارزان‌تر تهیه می‌شوند.
موضوع مهم دیگر، هزینه ارسال است که افراد سلبریتی، باید بخشی از کمک‌های مردمی را صرف رساندن کمک‌ها از نقاط مختلف به مناطق آسیب دیده کنند، در حالی که ظرفیت ناوگان هوایی و زمینی برای ارسال کمک‌ها در هلال احمر وجود دارد و لازم نیست بخشی از کمک‌های مردم در این زمینه تلف شود.
همچنین در راستای هزینه توزیع اقلام نیز، افراد سلبریتی برای توزیع به لجستیک، زیر ساخت و نیروی انسانی نیاز دارند که شاید سلبیرتی‌ها بتوانند نیروی انسانی را داوطلبانه به خدمت بگیرند، اما برای زیرساخت و لجستیک باز هم باید از محل کمک‌های مردمی هزینه کنند که برای هلال احمر کاملا متفاوت است، چراکه هم زیر ساخت، لجستیک و هم نیروی داوطلب رایگان در اختیار دارد و زیر ساخت‌هایی مانند انبارداری، تخلیه، بارگیری، بسته بندی و غیره و تجهیزاتی مانند لیفتراک، ماشین‌های مخصوص حمل و غیره از پیش در اختیار هلال احمر قرار دارد.
همچنین در زلزله کرمانشاه بسته‌هایی غذایی که با ظرفیت‌های داخل جمعیت تهیه شد، در مقایسه با بسته‌های غذایی که فرصتی برای تهیه نبود و باید از بیرون خریداری می‌شد، ۵۰ درصد ارزان‌تر بودند، اما بهتر است بدانید که افراد سلبریتی در رابطه با شناسایی منطقه، بوم، الزامات شناسایی و قدرت تفکیک نیازمند از غیر نیازمند را ندارند.
همچنین سلبریتی‌ها امکان تشخیص مناطق و محله‌های بیشتر آسیب دیده و نیازمند را ندارند، اما نهادهای دولتی به دلیل در اختیار داشتن نیروی امدادگر متخصص و بومی، ضمن شناخت مقتضات فرهنگی و بافت اجتماعی منطقه و اشراف بر چگونگی مواجهه با مردم نیازمند به کمک، به اتکا بانک‌های اطلاعاتی، شناخت قبلی و منابع محلی می‌تواند در مورد اینکه کدام افراد و مناطق اولویت بیشتر دریافت کمک دارند، تصمیم گیری کند.
با توجه به موارد ذکر شده، نتیجه می‌گیریم که کمک‌های خود را برای رسیدگی به اوضاع سیل زدگان به جمعیت هلال احمر و نهادهای رسمی بسپاریم، چراکه بسیار بهتر و ارزان‌تر فعالیت‌ها صورت می‌گیرد.
