دفترچه اعزامش را در دستانش فشار می‌داد و با ناراحتی می‌گفت: «همسایه ما سربازی پسرش را خریده است، انگار یک قانون جدیدی آمده که اگر چند سال غیبت داشته باشی، می‌توانی سربازی‌ات را بخری ولی یکی مثل ما که قبول شدن در دانشگاه آخرین راه برای نرفتن به سربازی است وقتی در کنکور قبول نمی‌شود باید بیاید و دفترچه اعزام را پست کند».
اینها صحبت‌های پسری بود که برای تکمیل مدارکش به دفتر پلیس +۱۰ آمده بود، دوست داشتم برایش توضیح دهم که قانون چیست و برای چه افرادی هست! یا اصلا بگویم آن چیزی که می‌گویی قانون نیست؛ یعنی قانونی که مجلس بخواهد در مورد آن رای بدهد و یک قانون لازم الاجرا باشد، نیست و یک قانون یا بهتر است بگویم یک بخشنامه از سوی ستادکل نیروهای مسلح است! اتفاقا طبق این قانون هرچقدر درس کمتر خوانده باشی و سطح مالی پایین‌تری داشته باشی، پول کمتری برای جریمه غیبت پرداخت می‌کنی.
اما نه موقعیت صحبت کردن را داشتم و نه هنوز تکلیف سالهای غیبت مشمولین غایب مشخص شده بود، چراکه نماینده‌های مجلس اصرار بر تمدید و اعلام دوباره جدول جریمه غیبت از سوی ستادکل داشتند و ستادکل هم نظرش این بود خیلی از افراد از قانون سواستفاده کرده و از عمد کارهای اعزام را انجام نمی‌دهند و این کار باعث شده تا تعداد سرباز در کشور کم شود و حتی این امر می‌تواند یک تهدید برای امنیت کشور به حساب آید.
حدود دو ماهی است که بیش از پیش، خبرهای مربوط به سربازان ختم به تمدید یا عدم تمدید یک بخشنامه شده است، هرچه بیشتر به پایان سال نزدیک می‌شویم بحث‌ها و اختلاف نظرها در این باره بیشتر می‌شود و هر مسئولی سعی دارد تا به استناد به موضوعی موافقت یا مخالفت خود برای ارائه دوباره جدول فروش سالهای غیبت مشمولان را اعلام کند.
چه کسانی می‌توانند از بخشنامه جریمه غیبت استفاده کنند؟
این سوالی است که به محض شنیدن کلمه «خرید خدمت» در ذهن مشمولین شکل می‌گیرد. سوالی که پاسخ آن، بسته به شرایط مشمولان، می‌تواند ساده یا پیچیده باشد.
پرداخت جریمه غیبت، امکان و امتیازی است که از سوی سازمان نظام وظیفه عمومی، برای برخی از مشمولان در نظر گرفته شده است. بر اساس مقررات این قانون، افرادی که مدت معینی را در غیبت به سر برده و در خصوص خدمت سربازیشان تعیین تکلیف نکرده باشند، می‌توانند با پرداخت مبالغ مشخصی، کارت معافیت از خدمت نظام وظیفه عمومی دریافت کنند.
مبلغ این جریمه برای مشمولان غایب به دو عامل اصلی بستگی دارد؛ مدرک تحصیلی مشمول و تعداد سالهای غیبت وی.
این بخشنامه برای مشمولان غایب دارای مجموعه ای از شرایط است که برای استفاده از مزایای این طرح به آنها نیاز دارید، این شروط عبارتند از:
۱-میزان غیبت مشمول تا پایان سال ۹۷، بیش از ۸ سال شود.
۲-به میزان هر یک سال اضافه تر از این میزان، ۱۰ درصد به میزان جریمه افزوده می شود.
۳- در صورت متاهل بودن مشمول، ۵ درصد تخفیف اعمال می شود.
۴-به ازای داشتن هر فرزند، ۵ درصد تخفیف اعمال می شود.
۵- در صورتی که مشمول، تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی باشد، امکان اعمال تخفیف تا ۷۰ درصد وجود دارد.
اما در کنار این مسائل بهتر است بدانید که غیبت از خدمت سربازی محرومیت های زیادی را هم به فرد مشمول تحمیل می کند. بخشی از این عواقب عبارتند از :
غیبت تا ۳ ماه، باعث ۳ ماه اضافه خدمت می شود.
غیبت از ۳ ماه تا ۱ سال، موجب ۶ ماه اضافه خدمت می شود.
غایبان بیش از ۱ سال، فراری محسوب می شوند.
سربازان فراری، به مراجع قضایی معرفی می شوند.
نیروی انتظامی، وظیفه تعقیب و دستگیری سربازان فراری را به عهده دارد.
موسسات و ادارات دولتی و غیر دولتی، موظف به همکاری با پلیس برای دستگیری غایبان هستند.
استخدام غایبان در شرکت های دولتی و خصوصی ممنوع است.
استخدام کنندگان غایبان، جریمه خواهند شد.
عدم امکان ادامه تحصیل.
عدم امکان درخواست معافیت کفالت.
عدم امکان استفاده از کسری خدمت ایثارگران.
عدم امکان دریافت گواهینامه.
عدم امکان دریافت تسهیلات بانکی و وام.
مبالغ خرید خدمت سربازی.
پس از مشخص شدن این موضوع که چه کسانی می توانند جریمه غیبت را پرداخت کنند، مهم ترین مساله این است که برای جریمه مشمولان غایب چه مبالغی را باید پرداخت کنیم؟
بر خلاف اخبار منتشر شده در برخی رسانه ها، مبالغ مورد نیاز برای خرید خدمت سربازی مشمولان غایب، در سال ۹۷ افزایشی نداشته و همچنان، مساوی با مبالغ سال ۹۶ است.
لیست مبالغ اعلام شده از سوی سازمان نظام وظیفه عمومی
زیر دیپلم : ۱۰ میلیون تومان
دیپلم : ۱۵ میلیون تومان
فوق دیپلم یا کاردانی : ۲۰ میلیون تومان
لیسانس یا کارشناسی : ۲۵ میلیون تومان
فوق لیسانس یا کارشناسی ارشد : ۳۰ میلیون تومان
دکتری پزشکی : ۳۵ میلیون تومان
دکتری غیر پزشکی : ۴۰ میلیون تومان
پزشکان متخصص و بالاتر : ۵۰ میلیون تومان
راه‌حل پیشنهادی مجلسیها: یک سال به سنوات غیبت مشمولان به ازای گذشت هر سال اضافه شود
سید حسین نقوی حسینی نماینده مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به پرداخت جریمه مشمولان که از سوی ستادکل نیروهای مسلح اعلام شده بود، اظهار کرد: جدول سالهای غیبت مشمولین سربازی از طریق ستاد کل نیروهای مسلح یک فرصتی برای افرادی که سالهای دور غیبت کرده‌اند ایجاد کرد.
وی افزود: این جدول یک فرصتی را برای افرادی که برخی از آنها ۸ سال یا بیشتر از غیبت سربازیشان گذشته بود و متأهل شده بودند و دارای خانواده بودند و امکان اینکه به خدمت سربازی بروند، وجود نداشت را ایجاد کرد.
نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به فرصتی که این قانون برای دولت و مشمولان ایجاد کرده است، گفت: خرید خدمت یا خرید سالهای غیبت مشمولان این فرصت را برای برخی افراد فراهم کرد و خیلی از افراد هم اقدام کردند و سربازیشان را خریدند؛ هم هزینه دولت را پرداخت کردند و هم اینکه وضعیت خودشان سر و سامان پیدا کرد.
وی تاکید کرد: البته خیلی از افرادی که شرایط خدمت داشتند به دلایل اقتصادی یا برخی دلایل دیگر مراجعه نکردند و نمی توان گفت که تمام مشمولان غایب از این قانون استفاده کردند.
نقوی حسینی با اشاره به آخرین اطلاعیه ستادکل نیروهای مسلح اظهار کرد: ستاد کل نیروهای مسلح امسال با قاطعیت اعلام کرد ما جدول خرید معافیت سربازی را در سال جدید نمی‌دهیم و در بودجه امسال نخواهد آمد.
وی ادامه داد: بعد از انتشار این خبر، ما از سمت شهروندان مراجعان زیادی داشتیم؛ چه به صورت تلفنی و چه به صورت مکاتبه‌ای که چرا این جدول داده نمی‌شود، آنها می‌گفتند که برخی از ما آن زمان پولی نداشتیم و امکان خرید سربازی برایمان فراهم نبود. دو، سه سال است که طبق آن جدول، هزینه را جمع‌آوری کردیم و حالا که پولش جور شد، این جدول حذف شده است؟
عضو کمیسیون امنیت ملی خاطرنشان کرد: این رفتار یک درآمد مختصری برای نیروهای مسلح حساب می‌شد ولی در اینجا هم باید به استدلال‌های ستاد کل هم توجه کرد که اگر این اتفاق ادامه پیدا کند، افرادی که امروزه مشمول هستند یا دو یا یک سال از مشمولیتشان گذشته و غیبت کرده‌اند، یا هنوز غیبت نکرده‌اند ولی اگر اقدام نکنند، غایب به حساب می‌آیند؛ اینها همه تشویق می‌شوند به اینکه پس می‌توان غیبت سربازی را خرید و حالا چه اجباری به رفتن به سربازی است؟
وی ادامه داد: البته این را بگویم که این (بخشنامه خرید سربازی) یک نوع تشویقی برای عدم استقبال از سربازی به حساب می‌آید. افراد مشمول به این فکر می‌کنند که اگر غیبت کردند، یک راهی برای نرفتن به سربازی خود پیدا کرده‌اند و در نهایت استقبال از سربازی کم می‌شود.
نقوی حسینی در پایان تاکید کرد: البته که تصمیم نهایی را ستادکل نیروهای مسلح باید اعلام کند ولی به نظر بنده حداقل اگر این طرح را به نحوی تهیه کنند که هر سال که می‌گذرد به تعداد سالهای غیبت اضافه شود(یعنی در طول زمان ۸ سال به ۹ سال و ۱۰ سال و ...) با این احتساب افراد جدیدی که به فکر غیبت برای خدمت هستند دیگر نمی‌توانند از این طرح استفاده کنند.
موضع نهایی ستادکل نیروهای مسلح: مشمولان تنها تا پایان سال ۹۷ فرصت خرید خدمت دارند
سردار موسی کمالی رئیس اداره سرمایه انسانی سرباز ستاد کل نیروهای مسلح در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به تصمیم نهایی ستادکل برای ارائه یا عدم ارائه جدول فروش خدمت سربازی اظهار کرد: ما تصمیم نهایی را گرفتیم، تا آخر سال این جدول موجود است و افرادی که واجد شرایط هستند و هزینه لازم را دارند می‌توانند تا پایان سال خدمت سربازی خود را بخرند.
وی افزود: افرادی که الان جنجال به پا کردند در واقع افرادی هستند که سال آینده شرایط لازم برای خرید خدمت سربازی را به دست می آورند و می‌خواهند این فرصت از آنها گرفته نشود.
رئیس اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح با اعلام این مطب که تصویب مجدد جریمه مشمولان غایب غیرمنطقی است، گفت: یکی از اهداف این قانون کاهش تعداد مشمولان غایبی بود که سنی از آنها گذشته بود.
وی ادامه داد: تعداد مشمولان غایب در زمان تصویب این قانون ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر بود که در حال حاضر تعداد مشمولان غایب به ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار نفر رسیده است.
سردار کمالی با بیان این مطلب که کسانی که بیش از ۸ سال غیبت داشته و از طرح جریمه مشمولان غایب استفاده می‌کردند سالانه کمتر از هزار نفر بوده است، ادامه داد: اما متأسفانه هر سال چند هزار نفر به تعداد غایبین از خدمت سربازی اضافه شد تا بتوانند بعد از ۸ سال از جریمه استفاده کنند.
رئیس اداره منابع انسانی ستاد کل نیروهای مسلح با اعلام این مطلب که اجرای طرح جریمه مشمولان غایب باعث کمبود سرباز شده است، گفت: اجرای این طرح و کمبود سرباز باعث شد تا فشار زیادی به سربازان در حال خدمت وارد شود و احساس تبعیض و بی‌عدالتی را در بین سربازان رواج داده و روحیه آنها را تضعیف کرده است.
وی تاکید کرد: دامن زدن به این بحث‌های حاشیه‌ای تنها جوانان را پشیمان می‌کند و هیچ سودی ندارد چراکه ستادکل نظر قطعی خود را گرفته و تغییری هم نمی‌کند.
سردار کمالی با تأکید بر این مطلب که همه نیروهای مسلح با کار کارشناسی و استدلال قوی با ادامه اجرای طرح جریمه مشمولان غایب مخالف هستند، تصریح کرد: با حساب سرانگشتی می‌توان فهمید اجرای این قانون هیچ توجیه منطقی ندارد چرا که اجرای این طرح دست نیروهای مسلح را برای ارائه تسهیلات از جمله کاهش خدمت گروهی از مشمولان و حتی استمرار وضعیت فعلی بسته است.
شاید احیای طرح سرباز حرفه‌ای لازم باشد
به گراش مهر، برخی سربازان با وجود توانمندی ها و مهارت های خاص به کارهایی گرفته می شوند که نه علاقه ای به این کارها دارند و نه ارتباطی با معلومات، توانمندی و مهارت آنها دارد.
این امر باعث می شود که سربازان در انجام کارها، موفقیت های لازم را به دست نیاورند و برخی سربازان که دارای مدارک عالی تحصیلی و حتی رتبه های قابل توجهی در کنکور هستند به اموری گرفته می شوند که به هیچ عنوان با تخصص و تحصیلات آنها و با روحیات، انگیزه ها و توانمندی آنها سازگاری ندارد.
شاید اگر خدمت سربازی به سمت حرفه‌ای شدن برود، هزینه‌های پنهان و آشکار خدمت سربازی کاهش چشمگیری داشته باشد. از دیگر روی افرادی که به خدمت سربازی نمی‌روند هم می‌توانند دو سال از عمری که به نظرشان از دست می‌رفت را به دو سال با بهره بالا تبدیل کنند. در ماده «۳۶» برنامه ششم توسعه پیشنهاد شد تا بخش‌های خصوصی نیز در تربیت مهارت‌های بهتر و کارآمد طی دوره سربازی کمک کنند.
اگر قیمت غیبت سالهای غیبت سربازی بیشتر از چیزی که الان اعلام شده باشد و افرادی که به سربازی می‌روند برایشان شرایط ویژه‌ای در نظر بگیرند(به عنوان مثال پیمانی شوند و یک قرارداد ۵ ساله با آنها بسته شوند که بعد از دوران سربازی یک نیروی متخصص شده باشند که دارای ۵ سال سابقه کار هستند) شاید میل به رفتن سربازی بیشتر شود و تنها برخی افرادی که مشکلات خاص دارند از قانون مذکور استفاده کنند.
