فعلاً به مدیریت بحران دل خوش نباشید!

هفته گذشته باز هم زلزله‌ای به قدرت ۶ ریشتر، سرپل ذهاب را لرزاند؛ گرچه سرپناهی نمانده است تا بر سر مردم خراب کند، اما این سؤال باقی است که چنانچه این زلزله در تهران بیاید چه اتفاقی خواهد افتاد و چه میزان آمادگی وجود دارد؟

به گزارش جوان بسیاری از مسئولان متولی حوزه مدیریت بحران اعلام کرده‌اند که پایتخت در مقابل زلزله مقاوم نیست. اینکه مسئولان به‌صراحت می‌گویند در برابر زلزله هیچ کاری از دستشان برنمی‌آید، نشان از عمق فاجعه در تهران دارد. با وجود سازمان مدیریت بحران در کشور و حتی در شهر تهران تاکنون اقدامات صورت گرفته نتواسته است حتی در برابر حوادث کوچک تهران را ایمن کند. متأسفانه بافت متراکم و ریزدانه و همچنین فرسودگی و غیر مقاوم بودن بنا‌های ساخته شده تهران را به شهری بحرانی در برابر حوادث تبدیل کرده است. تصور اینکه شهر تهران با یک زلزله بزرگ‌تر از ۶ ریشتر به چه شکلی در خواهد آمد نشان از کم‌کاری و ناکارآمدی مسئولان در همه دوره‌های مدیریتی دارد. گویا فقط باید آرزو کنیم که زلزله نیاید! چراکه آمادگی‌های فردی و اجتماعی و حتی دولتی در برابر این بحران ناچیز است. در این شرایط با تغییر مدیریت شهری این انتظار می‌رود که شهردار جدید همه تلاش خود را روی اولویت‌های شهری متمرکز کند تا از عمق فاجعه‌های احتمالی کاسته شود. توجه به مقاوم‌سازی در کنار ایمن‌سازی بنا‌های موجود و معابر و تأسیسات و رویکرد آمادگی در برابر حوادث می‌تواند از شدت حوادث احتمالی بکاهد.

در کوچک‌ترین زلزله ابتدا صف‌های طولانی برای بنزین در خیابان به راه می‌افتد که خود در فصولی مانند پاییز سبب افزایش آلودگی هوا می‌شود، اما آسیب دیدن پل‌ها که می‌تواند به مسدود شدن مسیر اصلی منجر شود، ریزش ساختمان‌های بلند مجاور بزرگراه‌ها که می‌تواند مسیر را کاملاً مسدود یا ناامن کند، آسیب دیدن شبکه‌های آب، گاز و فاضلاب که نه تنها خیابان‌ها، بلکه تونل‌های مترو را نیز تهدید می‌کند، سقوط دکل‌های برق و مخابرات که علاوه بر مسدود کردن مسیرها، احتمال وقوع آتش‌سوزی را نیز افزایش می‌دهد و رها شدن خودرو‌ها در سطح خیابان‌ها از سوی مردم به علت نبود امکان حرکت و تمایل آن‌ها برای دسترسی به منزل خود و خویشان برای باخبر شدن از وضعیت خانواده و بستگان که موجب سد معابر می‌شود از مسائلی است که پایتخت در قدم اول با آن مواجه می‌شود. بر این اساس معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران گفت: تهران برای یک زلزله بزرگ ۷ /۵ ریشتری آمادگی ندارد، اما برای حوادث کوچک آمادگی داریم. در این خصوص اسماعیل نجار با تأکید بر اهمیت آمادگی در برابر حوادث خاطرنشان کرد: یکی از کار‌هایی که می‌توان برای ارتقای آمادگی انجام داد برگزاری مانور است که خوشبختانه هر سال برگزار می‌شود.

معاون وزیر کشور در خصوص آمادگی کشور در برابر حوادث اعلام کرد: این موضوع به سطح حادثه بستگی دارد. اگر حادثه گسترده و در مراکز جمعیت بزرگ باشد سطح آمادگی پایین است، مثلاً تهران برای یک زلزله بزرگ ۷/ ۵ ریشتری آمادگی ندارد، اما برای حوادث کوچک آمادگی داریم.
این مسئول افزود: در هر حال آموزش برای مقابله با حوادث اهمیت زیادی دارد و به دنبال آن هستیم تا دانش‌آموزان حوادث را بشناسند.
ایمنی تهران در مقابله زلزله بسیار پایین است و همیشه اخبار ناگواری از احتمال بروز زلزله در پایتخت به گوش می‌رسد.

در کنار اقدامات صورت گرفته ایرادات فنی سیستم فاضلاب و گازرسانی از بحران‌هایی است که تهران با آن مواجه خواهد بود. ساخت و ساز روی گسل و عدم امکان رسیدگی به برج‌هایی که در کوچه‌های باریک ساخته شده‌اند از دیگر مصیبت‌هایی است که تهران با آن دست و پنجه نرم خواهد کرد. همچنین کامل نبودن سوله‌های بحران در هر منطقه امری است که شورایاران مناطق همیشه آن را در اصلی‌ترین مطالبات خود عنوان می‌کنند. با این وجود به نظر می‌رسد تا کنون پیشگیری از بحران در کلانشهر تهران موفق عمل نکرده است.
همچنین در این راستا مجید فراهانی رئیس کمیته بودجه و نظارت مالی در توییتی عنوان کرد: «مانور و آموزش‌های همگانی زلزله در شهر تهران از واجب‌ترین کار‌ها است.» حال باید منتظر ماند و دید مدیریت شهری تهران چه تدبیری برای مقابله با این مهم در روز‌های آتی در نظر خواهد گرفت.

رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از اینکه تهران در برابر حوادث کوچک نیز آمادگی ندارد، گفت: سوله‌های مدیریت بحران همچنان در اختیار تهیه‌کنندگان تلویزیونی قرار داشته و بازپس‌گیری نشده‌اند.

سلمان خدادادی با انتقاد از اینکه تهران نه تنها آمادگی لازم برای مقابله با حوادث بزرگ را ندارد بلکه از آمادگی برای مقابله با حوادث کوچک نیز برخوردار نیست، گفت: وقتی با بارش باران و برف تهران قفل می‌شود و مدیریت بحران از عهده مدیریت آن برنمی‌آید چگونه می‌تواند زلزله ۷ ریشتری را مدیریت کند.
متأسفانه سوله‌های مدیریت بحران به تهیه‌کنندگان صدا و سیما اجاره داده شده و بازپس‌گیری نشده‌اند که در صورت وقوع زلزله احتمالی اسکان مردم با مشکل مواجه خواهد شد.

نماینده مردم ملکان در مجلس شورای اسلامی با تأکید بر اینکه مدیریت بحران هیچ گونه آمادگی در برابر زلزله احتمالی پایتخت را ندارد، افزود: متأسفانه سوله‌های مدیریت بحران به تهیه‌کنندگان صدا و سیما اجاره داده شده و بازپس‌گیری نشده‌اند و در صورت وقوع زلزله احتمالی اسکان مردم با مشکل مواجه خواهد شد؛ ۸۰ درصد سوله‌های مدیریت بحران شهرستان‌ها ناقص هستند و هنوز تکمیل نشده‌اند به گونه‌ای که در چهار سال گذشته اعتباری را برای این منظور پیش‌بینی کردند، اما هنوز ساخته نشده‌اند.

وی با انتقاد از اینکه ساخت برج‌های ۱۵ طبقه در خیابان‌های ۱۲ و کوچه‌های ۶ متری امدادرسانی به حادثه‌دیدگان را با مشکل مواجه می‌کند، تصریح کرد: با تخریب ساختمان‌ها حتی تردد عابران با مشکل مواجه می‌شود و هیچ خودرویی امکان رفت و آمد و امدادرسانی به حادثه‌دیدگان را ندارد بنابراین تعداد تلفات بسیار زیاد خواهد شد.

شهردار جدید هفته گذشته پس از چندین روز کش و قوس سرانجام با گرفتن حکم بهشت‌نشین شد. تجربه علمی و کاری شهردار جدید در حوزه معماری و شهرسازی است و شهر هم از این بعد بیشترین رنج را در دوره‌های گذشته برده است. حال این شهر تهران و مشکلات آن و این هم همت شهردار جدید است تا این شهر آبستن حوادث گوناگون را آماده نگه دارد.

توجه به بحران‌های شهری اولویتی است که باید شهردار ضمن دنبال کردن اقدامات صورت گرفته به آن‌ها سامان بدهد. ارتباط شورا با شهرداری و دولت پتانسیل مناسبی را در اختیار شهر قرار خواهد داد تا این شهر را برای مقابله با حوادث احتمالی پیش رو آماده کند. به هر رو شهروندان چشم‌انتظار این هستند تا مدیریت جدید به‌صراحت برنامه‌های خود را در این حوزه اعلام و اقدام به عمل کند.

ساختار مدیریت بحران کشور در پیچ و خم دولت و مجلس قرار دارد و باید هرچه سریع‌تر چارچوب این ساختار و تقسیم وظایف به صورت شفاف مشخص شود؛ چراکه حادثه خبر نمی‌کند و اگر حادثه‌ای پیش آید تلفات و خسارت‌های بسیاری برجا خواهد ماند. اینکه چرا با وجود حوادث مختلف درس عبرت نگرفته‌ایم جای تأمل دارد.