فروردین ماه سال 93 بود که در راستای تخریب و نوسازی یک مغازه در بازار صندوقسازان تهران، باستان‌شناسان در حفاری‌های خود با سه تکه سفال در عمق‌های متفاوت مواجه شدند که این یافته‌ها در اختیار پژوهشکده مرمت و حفاظت قرار گرفت تا بررسی مورد نظر روی آنها انجام شود.
بازار صندوقسازان تهران
6 ماه پس از این اتفاق مهسا وهابی دانشجوی باستان‌شناسی که به صورت کاملاً اتفاقی متوجه حفاری‌های شرکت فاضلاب در خیابان مولوی تهران شده بود با تلاش‌های فراوان توانست مسئولان ذیربط را قانع کند تا حفاری‌هایی در این منطقه صورت گیرد که این حفاری‌ها منجر به کشف تعداد دیگری سفال در محل عملیات عمرانی شرکت آب و فاضلاب شد.
کشف اسکلت زن تدفین شده در هفت هزار سال پیش
به گزارش فارس در ادامه بررسی‌ها اسکلتی کشف شد که متعلق به یک زن تدفین شده در هفت هزار سال پیش بود. پس از این کشف پژوهش‌های باستان‌شناسی به منظور شناخت ویژگی‌های انسان‌شناسی اثر انجام شد و اقدامات لازم برای چهره‌نگاری و مستندنگاری از تصویر اسکلت زن صورت گرفت.
اسکلت زن 7 هزار ساله
در نهایت اسماعیل جلودار سرپرست هیأت کاوش خیابان مولوی در سال 93 و یک باستان‌شناس دیگر به نام مصدق عنوان کردند که اسکلت کشف شده مربوط به فردی که ساکن تهران بوده نمی‌شود و این خانم با توجه به سفال‌هایی که به همراه داشته مسافر چشمه‌علی ری بوده است.
ادعای جدید برای اثبات قدمت 7 هزار ساله تهران
حرف و حدیث‌ها در مورد اسکلت پیدا شده و اینکه نشان می‌داد تهران قدمتی 7 هزار ساله دارد ادامه داشت اما هیچ‌گاه به تأیید نرسید و هیچ حرفی هم از سفال‌های به دست آمده در بازار صندوقسازان تهران به میان نیامد تا اینکه چند روز پیش قدیر افروند باستان‌شناس و پژوهشگر با اعلام نتایج بررسی روی سفال‌هایی که از بازار صندوقسازان تهران کشف شده بود ادعا کرد که تاریخ تهران 7 هزار ساله است.
کاوش های انجام شده در عمق 400 سانتی متری
وی در نشست خبری که با خبرنگاران، داشت، با ارائه گزارشی تحت عنوان «گمانه‌زنی باستان‌شناسی بازار صندوقسازان تهران پلاک 36»، اظهار داشت: پیش از اینکه اسکلت زن هفت هزار ساله کشف شود سفال‌ها در بازار صندوقسازان تهران کشف شد اما من آن زمان دستم خالی بود و نمی‌توانستم اظهارنظری نسبت به تاریخ‌نگاری یافته‌های به دست آمده داشته باشم.کاش
افروند تصریح کرد: در آن سال یک مالک در محدوده بازار تهران اجازه کاوش به باستان‌شناسان داد. البته آن زمان این کار راحت نبود و ما با یک هزینه 3 تا 4 میلیونی کار کاوش را شروع کردیم.
این باستان‌شناس ادامه داد: متأسفانه در آن دوره چند باستان‌شناس دیگر در نقاط مختلف تهران کاوش‌هایی را انجام دادند و با توجه به آثار کشف شده به دوره صفویه و قاجار بسنده کردند چرا که دیگر به خاک بکر رسیده بودند. در آن دوره هنوز نمی‌دانستیم که ممکن است تهران قدمت بیشتری داشته باشد.
باستان‌شناسان کار خود را به درستی انجام ندادند
وی گفت: یکی از قوانین باستان‌شناسی این است که وقتی به خاک بکر می‌رسید دیگر نیازی به کاوش نیست و بسیاری از باستان‌شناسان به همین اصل بسنده کردند و عنوان کردند که تهران شهر نوپایی است.
افروند با اشاره به کاوش مرحوم کام‌‌بخش‌فر در تپه قیطریه، گفت: هیچ کس نتوانست عمق ماجرا را تدوین و از آن کار دفاع کند متأسفانه در آنجا متروی قیطریه راه‌اندازی شد و کل سایت باستانی از بین رفت.
این باستان‌شناس با بیان اینکه تمامی این اقدامات نشان می‌دهد که باستان‌شناسان کار خود را به درستی انجام نداده‌اند، گفت: باستان‌شناسی هنوز نتوانسته مدیریت شهری را قانع و آنها را حساس کند که زندگی آنها کجاست. در واقع ما با خلأ معماری مواجه هستیم و اگر یک باستان‌شناس به صورت علمی کار خود را پیش ببرد قطعاً با ویرانی‌هایی همچون تپه قیطریه مواجه نخواهیم شد.
وی با گلایه از جابجایی اسکلت کشف شده در منطقه مولوی، گفت: مسئولان می‌توانستند آنجا را یک سایت موزه کنند اما متأسفانه اسکلت را جابجا کردند در حالی که باید در نقطه کشف خود باقی می‌ماند.
کشف سفال در اعماق 380 و 400 سانتی متری
افروند عنوان کرد: زمانی که این اسکلت کشف شد خبرهایی رسید که تهران قدمت 7 هزار ساله دارد اما بعد از مدتی عنوان کردند که آن اسکلت مربوط به مسافر چشمه‌علی است، در حالی که باید تحلیل‌ها و اقدامات جامع‌تری در این زمینه صورت می‌گرفت. وقتی سنت تدفین رخ می‌دهد آن هم در شرایطی که در گذشته در محل استقرار افراد آنها را تدفین می‌کردند باید به نتیجه دیگری می‌رسیدند.
سفال های کشف شده در عمق 380
وی گفت: در همان اوایل که حفاری‌ها را انجام دادیم به دیوار و کف برخورد کردیم و از لایه‌های سطحی خیلی زود گذشتیم، در عمق 100 متری با تغییر رنگ خاک مواجه شدیم و تا 172 سانتی‌متری همچنان اثری از مواد فرهنگی شاهد نبودیم اما در عمق 380 سانتی‌متری و 400 سانتی‌متری کف زمین به قطعات بزرگتری از سفال رسیدیم.
این باستان‌شناس با بیان اینکه این موضوع ارتباط سطوح باستان‌شناسی را با سطح زمین‌شناختی تعیین می‌کند از کشف حدود 1114 قطعه سفال و اشیای دیگر همچون کاشی، شیشه و استخوان خبر داد.
سفال کشف شده در عمق 400 سانتی متری
وی گفت: اگر ما منطقه مولوی را جامعه دوره پیش از تاریخ بدانیم ماهیت آن مشخص است، ما به روستاهای دورافتاده پیش از تاریخ فکر می‌کنیم بنابراین ابعاد فیزیکی و پیش از تاریخی مشخص می‌کند که دوره سفال از 3500 تا 4500 سال قبل از میلاد است.
دیدگاه متخصصان و مشاوران ما در حوزه تهران باید تغییر کند
افروند تأکید کرد: دیدگاه متخصصان و مشاوران ما در حوزه تهران باید تغییر کند. البته من معتقدم که باستان‌شناسان هم نگاه خود را نسبت به دشت تهران تغییر دهند چرا که اگر نگاه‌ها تغییر می‌کرد می‌توانستیم از جامعه‌ای که در حدود 3 تا 6 متری زمین قرار دارد اطلاعات جامع‌تری به دست آوریم.
وی گفت: چرا باستان‌شناسان متوجه نشدند که می‌شود با راهکارها و راهبردهای علمی باستان‌شناسی پیشینه دشت تهران را رقم زد؟ متأسفانه دانش باستان‌شناسی ما از این امر مهم غفلت کرده است.
اگر باستان‌شناسان خیابان مولوی دیدگاه قدمت 7 هزار ساله را برای تهران قبول کنند در این صورت سازمان میراث فرهنگی می‌تواند مدعی یک حرف و دیدگاه تازه شود. قطعاً اگر مدیریت شهری نسبت به این اتفاقات اطلاع داشت زیر شهر با تونل‌های عریض و طویل سوراخ نمی‌شد.
وی گفت: در سطح تهران رشته‌های قنات زیادی وجود دارد هنوز هم کسی از قدمت آنها خبر ندارد و این در حالی است که حفر قنات به دوره هخامنشی می‌رسد.
افروند تأکید کرد: با تمام این شرایط من معتقدم که دیگر داستان مسافر چشمه‌علی و شهرری منتفی است و ما امروز مدعی طرح جدول گاه‌نگاری تاریخی هستیم.
این باستان شناس تأکید کرد: انجام هر گونه کاری نیازمند درخواست از سوی پژوهشکده باستان‌شناسی است و من تا امروز کار خود را انجام داده‌ام اما به تنهایی امکان درخواست مجدد برای ادامه کاوش در بازار صندوقسازان وجود ندارد و باید بتوانیم مدیریت شهری را قانع کنیم تا در این زمینه عملکرد موفقی داشته باشیم
