تیمور رحمانی کارشناس مسائل اقتصادی درباره رشد نقدینگی و سهم بانک ها در بازار نقدینگی گفت: خلق نقدینگی از مدت ها قبل از اینکه پول بانکداری شکل بگیرد بوده است و مساله تازه ای نیست اما در مقاطعی هم شدت و ضعف داشته است. از شروع دهه 80 رشد نقدینگی در کشور ما شروع شده است و به طور کلی بعد از انقلاب که بانک ها ملی شدند نقش بانک ها در خلق نقدینگی خیلی پررنگ نبود. در دهه 80 با پدیدار شدن بانکداری غیر دولتی و رقابت بانکی نقش بانک ها در رشد نقدینگی افزایش یافت و ضریب فزاینده نقدینگی بزرگ شده است. به طور مثال در سال 96 ضریب فزاینده نقدینگی 7 بوده بنابراین هر یک ریالی که بانک مرکزی خلق می کند بانک ها نیز با خلق اعتبار 6 ریال به آن اضافه می کنند.
به گزارش تسنیم او افزود: وقتی نرخ سود بالاست به کنتوری برای افزایش نقدینگی تبدیل می شود که همان بالارفتن ضریب فزاینده نقدینگی است. رقابت در نظام بانکی وجود داشته است و مجموعه دیگر اتفاقات مثلی بیماری هلندی در دهه هشتاد سبب شده که رقابت تشدید شود و نتیجه رقابت و رشد نقدینگی بزرگ شدن ضریب فزاینده نقدینگی را به دنبال داشته است.
او افزود: بانک ها وقتی سود بالا را تعهد می کردند و نمی توانستند پرداخت کنند با استفاده از منابع بانک مرکزی بخشی از سود را پرداخت می کردند. اقتصاد ایران در این چند سال در بخش حقیقی فعالیت خارق العاده ای نداشته که سود خارق العاده ای داشته باشد و عملا بازدهی فعالیت بانک ها اینگونه نبوده و نرخ سود بانک ها عاملی برای کنترل رشد و افزایش نقدینگی بوده است.
رحمانی در ادامه افزود: رشد نقدینگی و رقم نقدینگی در چندسال اخیر خیلی رفتار متعارفی نداشته که این موضوع به ما امیدمی دهد که می توان این رشد را کنترل کرد. بالاترین رشد نقدینگی ما مربوط به سال 53 است که در یکسال 57 درصد رشد نقدینگی داشتیم.
او افزود: هزار و 600 هزار میلیارد تومان نقدینگی رقم عجیبی نیست چراکه ارقام اسمی و نامینال در کشوری که کمترین تورم را داشته باشد نیز دیده می شود. رشد نقدینگی بالا در گذشته هم خوب نبوده الان هم خوب نیست و باید گفت رشد نقدینگی از سال 1350 بالا بوده و از آن سال تاکنون سالی 27 درصد بوده است. این رشد نقدینگی نگران کننده هست و هزینه هم دارد اما نکته مهم این است که چون این رقم رفتار مناسبی نداشته است و باها توانسته ایم جلوی تورم را بگیریم می توانیم جلوی رشد نقدینگی را هم بگیریم و این امکان وجود دارد.
او افزود: اولین کار این است که جلوی رشد نقدینگی را بگیریم. کنترل رشد نقدینگی نیاز به برنامه دارد که بانک مرکزی درصدد تدوین راهکار است. بانک مرکزی و دولت به این جمع بندی رسیده اند که اگر رشد نقدینگی افزایش یابد نرخ تورم نیز افزایش خواهد یافت که به دنبال کنترل آن هستند. اگر در بخش سیاست های مالی ناترازی وجود داشته باشد بازهم رشد نقدینگی خواهیم داشت پس در بخش سیاست های مالی نیز باید اقداماتی انجام شود وباید بپذیریم تامین خیلی از کالاهای عمومی به رشد نقدینگی خواهد انجامید پس در این زمینه نیز نیاز به تصمیمات اساسی داریم.
او افزود: سیاست پولی و مالی به کنترل رشد نقدینگی کمک خواهد کرد بنابراین باید نگرانی مردم درباره افزایش دارایی های طلا و غیره را سلب کرد تا رشد نقدینگی بهبود یابد و سرعت رشد نقدینگی پایین بیاید پس با معرفی اوراق سپرده می توان در مقابل حفاظت ..
او افزود: در شرایطی که پیش بینی های عجیبی درباره نرخ ارز و نقدینگی وجود داشت مشخص شد که می توانیم اوضاع را کنترل کنیم. ابزارها نیز می توانند موثر باشند. ثبات ایجاد کردن در بازار از رشد نقدینگی جلوگیری خواهد کرد بنابراین راه حل هایی برای کنترل رشد نقدینگی پیدا کرد.
رحمانی افزود: کنترل نقدینگی سخت هست اما امکان پذیر است. کنترل رشد نقدینگی برای اصلاح ساختار اقتصاد است و بانک مرکزی تمام ابزارهای لازم را تعبیه کرده است. با کنترل تورم نقدینگی خود به خود به سمت تولید خواهد رفت و کنترل تورم شرط لازم است برای اینکه بتوانیم اقتصاد را به ثبات برسانیم .
کامران ندری کارشناس مسائل اقتصادی هم درباره جلوگیری از رشد نقدینگی گفت: در شرایط فعلی با توجه به اتفاقاتی که در گدذشته افتاده بانک ها چاره ای جز ادامه فرایند خلق پول ندارند و مجبورند به خلق پول ادامه دهند. بانک مرکزی از طریق اعطای خط اعتباری به بانک ها در رشد نقدینگی کمک می کند بنابراین بانک مرکزی اگر بخواهد جلوی خط اعتباری را ببندد و جلوی اضافه برداشت بانک ها را بگیرد تبعات اجتماعی خواهد داشت بنابراین بانک مرکزی در این شرایط نیاز دارد تصمیمات سختی بگیرد با ادامه وضعیت با غول نقدینگی و تورم لجام گسیخته مواجه خواهیم شد پس بانک مرکزی در شرایط سختی قرار دارد اما این وضعیت اختصاص به کشور ما ندارد حتی کشورهای توسعه یافته نیز در گذشته با این وضعیت مواجه بوده اند و راهکار دارد که این راهکارها هزینه دارد و زمان بر است.
او افزود: نگرانی از رشد نقدینگی نیست بلکه نگرانی ها در جهت تقاضا برای نقدینگی است و به دلیل اینکه لنگر انتظار تورمی نرخ ارز است و اکنون تقاضا برای نقدینگی کاهش پیدا کرده بنابراین افزایش سرعت گردش نقدینگی در اقتصاد است که موجب شده وضعیت یکسال ما نسبت به سالهای قبل متفاوت باشد. اگر بتوانیم نرخ ارز را در بازار ارز مهار کنیم و جلوی نوسانات را بگیریم تا حدودی انتظار تورمی را مهار خواهیم کرد و تقاضا برای پول را نیز کنترل خواهیم کرد در نتیجه از افزایش رشد سرعت گردش پول جلوگیری خواهیم کرد.
ندری گفت: تحولات بازار ارز و تاثیر آن بر انتظارات تورمی و سرعت گردش پول از عوامل رشد نقدینگی است. تثبیت نرخ ارز و تثبیت قیمت حامل های انرژی از عوامل کاهش نرخ تورمی است.
او در ادامه گفت: نقدینگی ایجاد شده متناسب با تولید نبوده و آثار تورمی خواهد داشت و بالاخره نرخ تورم و رشد نقدینگی برابر خواهد شد. ما نباید نقدینگی زیادی ایجاد کنیم چون موجب افزایش نرخ تورم خواهد داشت.
ندری افزود: کاهش رشد نقدینگی در شرایط فعلی اقتصاد کشور خیلی سخت خواهد بود. وقتی نقدینگی بیش از حد است و تقاضا بیش از حد است تمایل برای مواد اولیه افزایش می یابد بنابراین باید خلق نقدینگی متناسب با رشد اقتصادی باشد پس هدایت نقدینگی به سمت تولید مناسب نیست.
او درباره اصلاح نظام بانکی گفت: باید جلوی سلطه دولت بر سیاست های پولی و بانکی گرفته شود. او افزود یکی از دلایل افزایش پایه پولی ما افزایش خالص دارایی های خارجی بانک مرکزی بوده است و آن همان دارایی هایی است که از فروش نفت حاصل شده است بنابراین سلطه مالی دولت بر نظام پولی دیده می شود. او افزود: اولین اقدام این است که با دادن استقلال می توان از سلطه دولت جلوگیری کرد. دوم این است که بانک ها قواعد را رعایت کنند و تلاش ها بر اینگونه باشد که بانکها را ملزم به رعایت سیاست ها کنیم.
ندری گفت: بانک مرکزی برای اعمال نظارت تحت فشارهای زیادی است و نیاز به تدبیر دارد. اصلاح سیاست چارچوب پولی نیز ابزاز کافی می تواند باشد. این ها کمبودهایی است که ما در نظام پولی داتشه ایم بنابراین اگر نگاه مثبت به تحریم ها داشته باشیم می توانیم تغییرات و تحولات بنیادی را در نظام پولی اضافه کنیم تا بتوانیم نرخ تورم را کنترل کنیم.
او افزود: کنترل تورم، دستاوردی است که اکثر کشورهای دنیا به آن رسیده اند اما برای ما که اقتصاد هفدهم دنیا هستیم اینکه نتوانسته ایم نرخ تورم را مهار کنیم کارنامه خوب نیست.
