دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا عزم خروج از یک توافقنامه دیگر کرده است؛ «آی ان اف» یا «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» جدیدترین توافقی است که رئیس جمهور دیوانه نمای آمریکا می‌خواهد آنرا پاره کند.
«برجام»، «معاهده اقلیمی پاریس»، «ترانس پاسیفیک»، «نفتا» و «WTO» از جمله معاهداتی هستند که آمریکا با فرمان ترامپ یا از آن‌ها خارج شده و یا در حال خروج از این معاهدات است.
«آی ان اف» چیست؟
اما «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» یا «آی ان اف» که ترامپ اخیرا ساز خروج از آن را کوک کرده است، در سال ۱۹۸۷ میان «میخائیل گورباچف» آخرین رئیس اتحاد جماهیرشوروی و «رونالد ریگان» رئیس جمهور وقت آمریکا با هدف کنترل تسلیحاتی در واشنگتن به امضا رسید.
مطابق «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد»، هر دو کشور آمریکا و شوروی باید زرادخانه‌های خود را از موشک‌های بالستیکی با برد ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر خالی می‌کردند. بر همین اساس روس‌ها موشک «اوکا» و آمریکایی‌ها موشک «پرشینگ» خود را از رده خارج کردند.
آمریکا زرادخانه هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد
اما ۳۱ پس از انعقاد پیمان «آی ان اف»، ترامپ روز شنبه ۲۸ مهر طی سخنانی در شهر «الکو» ایالت نوادا ضمن متهم کردن روسیه به نقض «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد»، تهدید کرد آمریکا را از آن خارج می‌کند.
روز دوشنبه -۳۰ مهر- نیز رویترز خبر داد ترامپ گفته است «زمانش که برسد، آمریکا زرادخانه هسته‌ای خود را افزایش خواهد داد و این یک پیام برای روسیه و چین است».
سفر بولتون به مسکو
اما «جان بولتون» مشاور امنیت ملی آمریکا که به نوشته روزنامه گاردین، مشوق اصلی ترامپ برای خروج از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» است، روز دوشنبه – ۳۰ مهر- به مسکو سفر کرد تا با طرف روسی پیرامون این پیمان به گفت‌وگو بپردازد.
بولتون در مسکو حدود ۵ ساعت با همتای روسی‌اش یعنی «نیکلای پاتروشیف» مذاکره کرد و از او شنید که حفظ پیمان مربوط به نابودی موشک‌های دارای برد کوتاه و متوسط، برای روسیه اهمیت دارد، اما در در برابر هرگونه اقدام آمریکا در نفی و خروج از این پیمان، اقدام به مقابله به مثل می‌کند.
پوتین: روسیه تلافی می‌کند
پیش‌تر نیز «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه گفته بود که خروج احتمالی آمریکا از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» را تلافی خواهد کرد.
«برای پاسخگویی به آمریکا، تدابیر نظامی و فنی اتخاذ خواهیم کرد»، این واکنش «سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه به احتمال خروج آمریکا از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» بود.
ریابکوف همچنین تهدید آمریکا به خروج از «آی ان اف» را نشانه ادامه سیاست تهدید و زورگویی واشنگتن دانست و تاکید کرد، اگر آمریکا برای خروج از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» اقداماتی را ترتیب دهد، آنگاه مسئله بسیار جدی‌تر از آن خواهد شد که بتوان به صورت علنی از اقدامات تقابلی روسیه سخن گفت.
عواقب غیرقابل پیش بینی نقض معاهدات هسته‌ای
روزنامه کامرسانت روسیه نیز به نقل از یک مقام نظامی این کشور نوشته است: «پیمان‌های تسلیحاتی بین روسیه و آمریکا همواره عاملی برای بازدارندگی هسته‌ای بوده و عواقب خودداری از ادامه اجرای این توافقات می‌تواند غیرقابل پیش‌بینی باشد».
به نظر می‌رسد، چنانچه تهدید ترامپ در خروج از «پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان برد» عملیاتی شود و روسیه نیز متقابلا اقدامات تلافی جویانه در این باره انجام دهد، معاهده «استارت ۳» نیز که موعد تمدید آن سال ۲۰۲۱ است، از اعتبار ساقط شود.
استارت ۳
استارت ۳ معاهده‌ای میان آمریکا و روسیه است که در ۱۹ فروردین ۱۳۸۹ در پراگ پایتخت جمهوری چک میان واشنگتن و مسکو منعقد شد و طبق آن طرفین متعهد به کاهش تسلیحات هسته‌ای خود شدند.
اما ریشه بحران کنونی میان آمریکا و روسیه که رفته رفته تجدیدکننده جنگ سرد میان این دو کشور است به سال ۲۰۱۴ بازمی‌گردد؛ مقطعی که بحران شرق اوکراین و انضمام شبه‌جزیره کریمه به روسیه با واکنش منفی غربی‌ها همراه شد.
استقرار سیستم دفاع راکتی ناتو در مجاورت مرز‌های روسیه
پس از مناقشه روسیه و آمریکا در بحران اوکراین در سال ۲۰۱۴ بود که ناتو با سرکردگی آمریکا مواضع نظامی خود در لهستان و حوزه بالتیک در مرز با روسیه را تقویت کرد؛ از جمله آنکه مبادرت به استقرار سیستم دفاع راکتی در مجاورت مرز‌های روسیه در کشور‌های شرق اروپا کرد.
رونمایی روس‌ها ازدو ابَرموشک
این اقدام آمریکا و ناتو با واکنش روسیه همراه بود و موجب رونمایی روس‌ها ازدو ابَرموشک به نام‌های «ساتانا – ۲» و «دمون» شد؛ پس از آن، پوتین صریحا اعلام کرد که «هدف روسیه مقابله با خطر نظامی است که امنیتش را تهدید می‌کند و مسکو از هیچ اقدامی برای حفظ توازن راهبردی دریغ نخواهد کرد».
در اوایل سال ۲۰۱۷، نیرو‌های آمریکایی همراه با تجهیزات سنگین وارد پایگاه «اوژیشه» لهستان در ۶۰ کیلومتری مرز روسیه شدند. این حضور نظامی که به لحاظ استعداد نیرو و تجهیزات بعد از پایان جنگ سرد بی‌سابقه بود، با واکنش مسکو مواجه شد.
این امر در حالی بود که آمریکا از می ۲۰۱۶ (خرداد ۹۵) ساخت پایگاه ضدموشکی خود را در شمال لهستان آغاز کرده بود؛ پایگاهی که از منظر کرملین تهدیدی برای امنیت ملی روسیه محسوب می‌شود.
استقرار اسکندر روسی در کالینینگراد
سرانجام اواخر سال ۹۶، روسیه در واکنش به تحرکات آمریکا و ناتو در حوزه دریای بالتیک و مرز‌های غربی خود، اقدام به استقرار موشک‌های پیشرفته کروز «اسکندر» در کالینینگراد کرد. «اسکندر» موشک برد کوتاه و نقطه زن روسی است که در سال ۲۰۰۶ عملیاتی شد و مختص حمله به اهداف ثابت جنگی و تاسیسات زیرساختی است. کالینینگراد نیز غربی‌ترین نقطه از خاک روسیه محسوب می‌شود که در میان لهستان و لیتوانی در ساحل دریای بالتیک قرار دارد.
فضای حاکم بر مناسبات نظامی روسیه و آمریکا، حاکی از آن است طرفین به سمت تخاصم حرکت می‌کنند و این خصومت از ناحیه آمریکایی‌ها بیشتر است؛ بویژه آنکه با توجه به در پیش بودن انتخابات کنگره آمریکا، ترامپ و سایر جمهوریخواهان بدشان نمی‌آید که یک بحران قابل هدایت هسته‌ای علیه روسیه به راه بیندازند تا اذهان داخلی آمریکا را نیز از نتایج «تحقیقات مولر» و ماجرای دخالت روسیه در انتخابات منجر به پیروزی ترامپ در سال ۲۰۱۶، منحرف کنند.
البته امکان دارد این بحران سازی بین‌المللی ترامپ برای پیروزی در رقابت‌های سیاسی داخلی آمریکا، بهای سنگینی برای وی و همقطارانش داشته باشد؛ بویژه آنکه پوتین روز پنجشنبه ۲۶ مهر طی سخنانی کنایه آمیز در «کنفرانس والدای» گفت «متجاوزی که با سلاح هسته‌ای روسیه را هدف بگیرد باید بداند که پاسخ روسیه حتمی است و با حمله به روسیه سبب می‌شود به بهشت برویم».
به هر ترتیب، چنانچه روس‌ها و آمریکایی‌ها نتوانند یکدیگر را برای حفظ معاهدات راهبردی هسته‌ای و تسلیحاتی متقاعد کنند، دنیا باید نظاره‌گر، الغای این معاهدات و رفتار غیرقابل پیش‌بینی برخی سردمداران باشد. در این میان، احتمال اتخاذ رفتار‌های دیوانه‌وار از سوی آمریکایی‌ها و رئیس جمهور دمدمی مزاج شان بیشتر است.
ترامپ مارس ۲۰۱۶ (فروردین ۹۵) در جریان تبلیغات انتخاباتی‌اش، در ایالت ویسکانسن آمریکا گفته بود که «شاید روزی ما مجبور شویم از سلاح‌های هسته‌ای استفاده کنیم».
