وزارت امور اقتصادی و دارایی، تا کنون 12 وزیر و چندین سرپرست به خود دیده است. با معرفی سیزدهمین وزیر در دومین سال از عمر کابینه دوازدهم، روشن میشود عمر وزرای امور اقتصادی و دارایی کوتاهتر از عمر کابینههایی است که در ایران تشکیل شده است.
وزارت امور اقتصادی و دارایی
علی اردلان
اولین وزیر امور اقتصادی و دارایی پس از پیروزی انقلاب علی اردلان نام داشت.
اردلان در سال ۱۲۹۳ شمسی در تهران متولد شد. وی پس از پایان تحصیلات در رشتهٔ حقوق، در دانشگاه تهران در سال ۱۳۱۹ به استخدام بانک کشاورزی در آّمد و در سال ۱۳۲۰ به وزارت دارایی منتقل شد.او تحصیلات خود در دانشگاه تهران را ادامه داد و موفق به اخذ مدرک کارشناسی ارشد در رشتهٔ علوم اداری و اقتصاد گردید.
پس از انقلاب در کابینه بازرگان به وزارت دارائی رسیدو زندگی پرماجرایی را پشت سر گذاشت. وی در سال 1378 از دنیا رفت.
ابوالحسن بنی صدر
شهرت دومین وزیر امور اقتصادی و داریی پس از انقلاب به کارکردش در این وزارتخانه باز نمی گردد.
وی به واسطه رسیدن به جایگاه ریاست جمهوری و تصویب عدم کفایت سیاسیاش از سوی مجلس در سپهر سیاسی ایران شناخته شده است.وی در معرفی خود همواره کنار واژه سیاستمدار؛ کلمه اقتصاددان نیز استقاده میکند.ردای وزارت بر تن بنی صدر دوام چندانی نداشت چرا که سودای بزرگتری در سر داشت.
دوران سرپرست ها
پس از خداحافظی بنی صدر از وزارت امور اقتصادی و دارایی،روزگار اداره این وزارتخانه، مغز تصمیمگیری و سیاستگذاری اقتصادی کشور با سرپرست از راه رسید. به فاصله کوتاهی این وزارتخانه دو سرپرست را به خود دید.رضا سلیمی و محسن نوربخش. هر چقدر نام اول برای اقتصاد ایران ناشناخته است، نام دوم آشناست.نوربحش هر چند در سمت سرپرست وزارت امور اقتصادی و دارایی وارد شد اما تا پایان عمر بین باب همایون و میرداماد، ساختمان وزارت امور اقتصادی و دارایی و بانک مرکزی در رفت و آمد بود .
او در فاصله سال های 1368 تا 1372 نیز در کابینه هاشمی رفسنجانی، وزیر امور اقتصادی و دارایی بود. نوربخش یک بار به پست نخست وزیری ، در سال 1360 نزدیک شد و یک بار به کاندایداتوری ریاست جمهوری در سال 1376 اما در هر حال شغل اصلی وی ریاست کلی بانک مرکزی بود، پستی که تا پایان عمر، در اختیار داشت.
حسین نمازی
در شش کابینه وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران بوده است.او در دولتهای محمدعلی رجایی، محمدجواد باهنر، کابینهٔ موقت محمدرضا مهدوی کنی، دولت اول میرحسین موسوی و دولت اول محمد خاتمی وزیر بود. وی استاد تمام دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی است. نمازی سالهای متمادی به تدریس درس نظامهای اقتصادی مشغول است و کتاب نظامهای اقتصادی وی در بین دانشجویان اقتصاد از جمله کتابهای مرجع محسوب میشود.
در دولت اول خاتمی ، اختلاف نظر وی با نوربخش ، دستمایه اخباری بود که منتقدان دولت با هدف نشان دادن ناکارآمدی دولت هفتم منتشر می کردند.
محمد جواد ایروانی
محمدجواد ایروانی در دولت چهارم ، برای مدت چهار سال در فاصله سال های 1364 تا 1368 وزیر امور اقتصادی و دارایی بود. وی هماکنون عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
مرتضی محمدخان
وی در سال های 1372 تا 1376 وزیر امور اقتصادی و دارایی بود.در دوره وزارت وی بود که تورم شدید و بحران اقتصادی ، زمینه را برای عقب نشینی دولت دوم هاشمی رفسنجانی از سیاست تعدیل فراهم کرد.
او سپس در دولت اصلاحات جای خود را بار دیگر به حسین نمازی داد.
طهماسب مظاهری
طهماسب مظاهری در دولت اول خاتمی به مدت سه سال سکان وزارت امور اقتصادی و دارایی را بر عهده داشت.اختلاف نظر وی با ستاری فر و نوربخش بعدها سبب شد یک سال مانده به پایان دولت از قطار کابینه هشتم پیاده شود. وی بعدها در دولت احمدینژاد به مدت یک سال مسئولیت ریاست کلی بانک مرکزی را عهده دار شد .
صفدر حسینی
سید صفدر حسینی پس از طهماسب مظاهری راهی این وزارتخانه شد تا در آخرین ماه های حضور دولت اصلاحات سکان وزارت امور اقتصادی و دارایی را به دست گیرد.وی پیش از حضور در این وزارتخانه، تصدی وزارت کار و امور اجتماعی را در دست داشت.
داوود دانش جعفری
قصه وزارت داوود دانش جعفری در وزارت امور اقتصادی و دارایی با استعفا به پایان رسید.وی از جمله کسانی بود که به دلیل اختلاف نظر جدی با احمدی نژاد حضور در کابینه وی را تاب نیاورد.دانش جعفری در سال ۱۳۵۸مدرک کارشناسی عمران خود را از دانشکدهٔ مهندسی دانشگاه کشمیر هندوستان کسب نمود. وی سپس در سال ۱۳۷۱ در رشته کارشناسی ارشد اقتصاد فارغالتحصیل شد. دانش جعفری دکترای خود را سال ۱۳۸۰ از دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی کسب کرد.
پس از استعفای دانش جعفری حسین صمصامی در قامت سرپرست جانشین وی شد و سپس در شانزدهم مرداد 1387،سید شمسالدین حسینی رای اعتماد نمایندگان را برای ورود به وزارت امور اقتصادی و دارایی کسب کرد .
سید شمس الدین حسینی
ماه عسل شمس الدین حسینی با وزارت امور اقتصادی و دارایی بیش از دیگران دوام آورد.وی در کابینه دهم نیز سمت خود را حفظ کرد.در دوره فعالیت وی طرح مهم هدفمندی یارانه ها به اجرا درآمد.طرحی که در عمل نه موجبات خداحافظی یارانهها از عرصه اقتصاد را فراهم کرد نه زمینه را برای رقابتی شدن اقتصاد مهیا نمود.
حسینی همچنان یکی از وفادارترین همراهان احمدینژاد است و هنوز در لابلای صحبتهایش حمایت از سیاستهای احمدی نژاد به چشم می خورد. تشدید تحریمها در سال 1391 و افزایش شدید نرخ تورم در سال 1391 و 1392 ، وی را در در زمره وزیرانی قرار داده که نرخ بالای تورم را در اقتصاد ایران تجربه کردهاند. حسینی مدرک دکترای اقتصاد در بخش عمومی و بینالملل از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد دارد.
علی طیب نیا
علی طیب نیا،در کابینه اول روحانی ردای وزارت امور اقتصادی و دارایی را بر تن کرد و تا پایان دوره نیز در کابینه باقی ماند.
وی در یکی از سختترین دورههای اقتصاد ایران سکان سیاستگذاری را به دست گرفت و توانست به قول نیلی، مشاور ارشد رییس جمهور پوسته سخت تورم را بشکافد.او اقتصاددان و استاد دانشگاه بود که در دولت یازدهم به عنوان وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران فعالیت میکرد. در پایان جلسات رأی اعتماد به کابینه روحانی، طیب نیا با کسب ۲۷۴ رأی از مجموع ۲۸۴ رأی مأخوذه، عنوان کسب بالاترین رأی اعتماد در تاریخ جمهوری اسلامی ایران را به خود اختصاص داد.با این حال وی اولین وزیر دولت یازدهم ایران بود که از مجلس شورای اسلامی، کارت زرد دریافت کرد و پس از دو سال دو کارت زرد دیگر نیز گرفت.
مسعود کرباسیان
کرباسیان گمرک را به مقصد وزارت امور اقتصادی و دارایی ترک کرد.او که سالیانی طولانی در کسوت معاون وزیر ایفای نقش کرده بود، بالاخره ردای وزارت مهمترین وزارتخانه ایران را بر تن کرد اما دولت وی مستعجل بود .
دولت دوم روحانی از اولین ماه های حضور با بحرانی سخت و جدی روبرو شد.
ترامپ وعده خروج از برجام را می داد و قیمت ارز در ایران مهار نشدنی میتاخت.تورم، میهمان خودخوانده اقتصاد شده بود و همه این ها شرایط را برای استیضاح کرباسیان مهیا کرد.
او نتوانست برای دومین بار رای اعتماد نمایندگان را به دست آورد.اینگونه شد که دوره حضورش یک ساله شد.
پس از خداحافظی وی با وزارت امور اقتصادی و دارایی رحمت الله اکرمی،خزانه دار کل کشور سرپرست وزارت امور اقتصادی و دارایی شد .
فرهاد دژپسند
پیشتر نامش در جرگه اقتصاددانان میگنجید. حالا گفته می شود وی قرار است راهی مجلس شورای اسلامی شود تا بخت خود را برای به دست آوردن صندلی وزارت بیازماید.آن هم در یکی از سخت ترین مقاطع تاریخ اقتصاد ایران . قیمت ارز همچنان روندی افزایشی را طی می کند و نوسان های کاهنده نیز در هفته های اخیر غالبا با برگشت موج افزایش قیمت، بی اثر شده است.تحریم ها بازگشته و دور دوم تحریم ها در راه است . هر چه هست وزیر آینده اقتصاد روزهای سخت و پرکاری را پیش رو دارد . دژپسند معاون هماهنگی برنامه و بودجه محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور است.
او در دولت هشتم معاون برنامهریزی اقتصادی وزارت بازرگانی بود و در دوره یکساله (۱۳۸۴_۱۳۸۵) حضور فرهاد رهبر در ریاست سازمان مدیریت برنامهریزی،معاونت تولیدی این سازمان بر عهدهٔ او بود.
فرهاد دژپسند فارغالتحصیل رشته اقتصاد در مقطع دکترا از دانشگاه آزاد اسلامی و دانشیار دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی است.
وزیر سیزدهم
در خرافه های ایرانی عدد سیزده نحس است تا جایی که برخی مردمان پلاک سیزده را به 12+1 بر سر در خانه هایشان نصب می کنند، موقعیت فعلی اقتصاد نیز چندان بسامان نیست آیا نحسی سیزده و شرایط کنونی اقتصاد دست در دست هم ، وزیر سیزدهم اقتصاد را با بحران روبرو می کنند یا او می تواند بر این دو غلبه کند و وضعیت سوم و امیدوار کننده ای را برای اقتصاد رقم بزند؟